4.Дәрес өлгөләре

Уҡытыусы эшмәкәрлеге

Уҡыусы эшмәкәрлеге

Психологик комфорт булдырыу

Һаумыһығыҙ, балалар.Ниндәй матур көн бөгөн. Кәйефегеҙ нисек? (Слайдта “йылмайлиҡтар” менән танышыу) Ниндәй тойғолар тыуҙыра? Күршегеҙгә ҡарап йылмайығыҙ һәм эстән генә уға дәрестә уңыштар теләгеҙ.

Дәрескә әҙерлекте баһалау.

Уңыш ситуацияһын ойоштороу

Өйгә эште тикшереү, уңышлы яҡтарҙы билдәләү, баһалау.

Артикуляцион гимнастика. Тизәйткестәр өҫтөндә эшләү

Телмәрҙе дәрескә әҙерләү.

 “Интеллектуаль ҡаршылыҡ”  ситуацияһын тыуҙырыу.

Слайдта һеҙгә таныш булған шиғыр юлдары. Был шиғыр юлдарының авторы кем?

           Иҫемдә алтын һуҡмаҡҡа

          Тәү аяҡ баҫҡан көнөм.

          Тәү башлап мәктәп ишеген

          Үрелеп асҡан көнөм.

Бөгөнгө дәрестең темаһын билдәләргә.

Анализлау, тулы яуаптар менән һөйләй белеү.

Дәрестең темаһын, планын күҙаллау.

 Уҡыу мәсьәләһен хәл итеү

1. М.Кәрим тураһында нимә беләһегеҙ? Ниндәй шиғырҙарын уҡынығыҙ? Уны ниндәй кеше итеп күрәһегеҙ? Һөйләгеҙ. (Слайдта М.Кәримдең биографияһы)
2. Төркөмдәрҙә мини-тикшереү эше. Бирем: уҡыясаҡ әҫәрҙең исеменә таянып уның йөкмәткеһен асыҡлағыҙ.

3. Ял минуты.
4. Әҫәр өҫтөндә эш.

Һүҙлек эше.

1-се бүлекте уҡытыусы уҡый. Балаларҙың  уҡығанды аңлауҙарын тикшереү.

Уҡыусыларҙың тасуири уҡыуы. Һайланма уҡыу.

Һүҙ менән һүрәтләү.

Әҫәргә ниндәй һүрәт төшөрөр инегеҙ? Китапта бирелгән һүрәт менән танышыу, әҫәрҙең ҡайһы өлөшөнә тура килеүен асыҡлау.

Һорауҙарға яуап биреү.

Автобиографик әҫәр төшөнсәһен асыҡлау.

Сәләмләйбеҙ һауаны,

Именлек булһын өсөн.

Сәләмләйбеҙ дуҫтарҙы,

Именлек булһын өсөн.

Төркөмдә аңлашылмаған10 һүҙҙе яҙып алырға. Эштәр менән алышыу, һүҙҙәрҙең мәғәнәһен асыҡлау. Төркөмдә эшләү.

Һорауҙарға  тулы яуап биреү, үҙҙәренең кисерештәрен менән бүлешеү.

Тулы яуап биреү.

Ғәмәли эштәр

Төркөмдәрҙә эш.

1-се төркөм. Ни өсөн автор әҫәргә шундай исем биргән?

2-се төркөм. Автор төп геройҙарҙы ниндәй һүҙҙәр менән анализлай?

3-сө төркөм. Һеҙҙеңсә, автор ниндәй фекер еткерергә уйлаған?

Эштәрҙе яҡлау.

Рефлексив анализ. Баһалау.

Бөгөн дәрестә беҙ нимә эшләй алдыҡ? Бөгөнгө осрашыу нимә менән иҫегеҙҙә ҡалыр?

Кем үҙе өсөн яңылыҡ асты?

Өй эше дифференциаль бирелә.  

1. Йәмил исеменән атаһына хат яҙырға.
2. Өлкәндәрҙән һуғыш тураһында мәғлүмәт йыйыу.

Баһалау.

Тулы яуап биреү.

“Уңыш экран”ын тултырырыу.

Уҡытыусылар эшмәкәрлеге

Уҡыусы  эшмәкәрлеге

1.Психологик комфорт булдырыу

-Хәйерле иртә, балалар.

Бөгөнгө дәресте теләк теләүҙән башлайыҡ. Тотоноштоҡ, бер-берегеҙгә ҡарап йылмайыштыҡ, яҡшы теләктәр әйтәйек. Таҡтаға иғтибар итегеҙ. Әйҙәгеҙ, хор менән уҡыйыҡ.

Һаумыһығыҙ, балалар!

Хәйерле иртә,

Имен булһын көнөгөҙ!

Һәйбәт булһын кәйефтәрегеҙ!

Көр булһын күңелегеҙ!

Балалар хор менән уҡып сыға.

Дуҫына рәхмәт тойғоһо белдереү, парталаш дуҫыңа  уңыштар теләп, дәрестә дәртләнеп эшләүгә ынтылыш алыу.

2. Уҡыу мәсьәләһен ҡуйыу ситуацияһы

Һығымта

Тимәк, беҙ дәрескә ниндәй маҡсат ҡуйырға тейешбеҙ?

Нимә эшләрбеҙ икән?

Хәтерҙәрен, иғтибарлы тыңлау күнекмәләрен үҫтереү.

Һығымта

3. Уҡыу мәсьәләһен хәл итеү.

1. “Һүҙҙәр яһа” уйыны. Карточкалағы төрлө ижектәрҙән ҡылымдар яһау.

Аш, ҡул, яулыҡ, мең, яҡ, япраҡ, көн

- Ниндәй һүҙҙәр барлыҡҡа килде?

- Уларҙы ниндәй ҡағиҙәгә таянып төҙөнөк?

2.Төркөмләп тикшереү эше.

Беренсе төркөм: ҡушма һүҙҙәрҙең яһалышын аңлытырға, ике тамыр ҡушып яһалған һүҙҙәрҙең миҫалын килтерергә.

Икенсе төркөм: ь,ъ билдәләре ҡушма һүҙҙәрҙе ҡасан яҙыла?һыҙыҡса аша яҙылыусы ҡушма һүҙҙәр.

Өсөнсө төркөм:таҡтала бирелгән ҡушма һүҙҙәрҙе дөрөҫ итеп яҙырға.

Һығымта

-Әйҙәгеҙ, үҙегеҙ иҫбатлағанды йомғаҡлап ҡуяйыҡ. Шулай итеп, ҡушма һүҙҙәр тураһында нимә әйтә алабыҙ?

Хәтерҙәрен, иғтибарлы тыңлау күнекмәләрен үҫтереү.

Төркөмдәрҙә кәңәшләшеп эшләргә өйрәнеү, һөйләү телмәрен, фекерләү һәләтен үҫтереү. Ижади һәләтен үҫтереү.

Һығымта

 Төркөмдәрҙә кәңәшләшеп эшләргә өйрәнеү, һөйләү телмәрен, фекерләү һәләтен үҫтереү.

4. Ғәмәли эштәр

1. Текст өҫтөндә эш.

Баш һәм  эйәрсән киҫәктәрен табыу, аҫтына һыҙыу.

Һығымта

Шулай итеп, һөйләм киҫәктәре ниндәй була?

2. Әңгәмә. Мәҡәлдәрҙең бөтәһенә лә ниндәй исем биреп була? Нимә тураһында улар? Оҡшаған мәҡәлде файҙаланып, үҙ фекерегеҙҙе ҡыҫҡаса әйтеп китегеҙ.

Ял минуты

3. Дәфтәрҙә эш.Ҡалын хәреф менән бирелгән һүҙгә фонетик анализ эшләргә

Тикшереү. Дөрөҫ һәм матур итеп яҙылған дәфтәрҙе документ камера ярҙамында күрһәтеү.

Һығымта

4.Төркөмдә эшләү

Һүрәттәрҙе ҡарағыҙ. Балалар нимә эшләй? Әйҙәгеҙ, уларға исем бирәйек.

Бирелгән схемаға ярашлы диалогты тулыландырырға.

-Һаумы, …..

- …..,….

- Хәлдәрең нисек?

-……..

5. Парлап эшләү

Һеҙҙең иғтибарығыҙға төрлө һүрәттәр бирелгән. Уларға таянып диалог төҙөгөҙ.

Тикшереү

Диалог телмәрҙең ниндәй төрөнә инә?

Схеманы тулыландырайыҡ.

Телмәр

Диалог, уйлау, мимика, дәфтәрҙә эш, телефондан  һөйләшеү, инша, телевизор ҡарау

Һығымта

Мин дәресте теләктән башлаған инем. Хәҙер һеҙ ҙә тиҙ генә төркөмдәргә бүленеп, берәр теләк уйлап, ошо ҡағыҙҙарға яҙырға кәрәк буласаҡ.

Парлап эшләү, һөйләм киҫәктәрҙе табыу.

Һығымта

Баш һәм эйәрсән киҫәктәргә, баш киҫәктәр төп мәғәнәне белдерә, эйәрсән киҫәктәр һөйләмде тулыландыра

Тәнде ял иттереү.Физик күнекмәләрҙең кеше һаулығына ыңғай йоғонто яһауын төшөнөү.

Күсереп яҙыу ҡағиҙәләрен үҙләштереү, уҡыу күнекмәләрен нығытыу, тейешле интонация менән уҡырға өйрәнеү,

Һығымта

Бер-береңде тыңларға, иптәшеңдең яуаптарын тулыландырырға өйрәнеү.

Төркөмдәрҙә кәңәшләшеп эшләргә өйрәнеү, һөйләү телмәрен, фекерләү һәләтен үҫтереү. Ижади һәләтен үҫтереү.

Һығымта

Фекерҙәрен иҫбатларға өйрәтеү. Үҙ-ара яҡшы мөнәсәбәт тәрбиәләү.

5. Рефлексив анализ.

Беҙ бөгөн дәрестә мин нимәне ҡабатланым? тулыландырҙым

Мин …….ҡабатланым.

Мин ……….белдем, эшләнем!

Дәрестә эшләгән эштәрен анализлау, баһалау. Үҙ хеҙмәтеңдең кәрәклеген тойоу, эшләгәнеңдән ләззәт алыу тойғоһо тәрбиәләү.

6. Баһалау. Өй эше.

Эшегеҙҙе нисек баһалайһығыҙ? Алдығыҙҙа ятҡан йәшел (бар нимә лә аңлашылды), һары (яуап бирә алмаған бер нисә һорау ҡалды), ҡыҙыл (бөгөнгө  тема минең өсөн ауыр булды, өйҙә был теманы тағы ла ҡарап сығырға кәрәк буласаҡ) түңәрәктәр менән баһалағыҙ.

Өй эше.

Эшләгән эшеңде ғәҙел баһаларға өйрәнеү.

Маҡсаттар бүлеге

Тема

Бойороҡ  һөйкәлеше ҡылымдары

Маҡсаттар

Уҡыусыларҙы бойороҡ һөйкәлеше ҡылымдары, уның һорауы,ялғауҙары  менән таныштырырға.

Универсаль уҡыу эшмәкәрлеге:

Шәхси:

• үҙ фекереңде иркен еткереү өсөн тейешле грамматик сараларҙы үҙләштереү;
• балала кешелек сифаттары тәрбиәләү.

Ойоштороу эшмәкәрлеге:

• эшмәкәрлекте күҙаллау, планлаштырыу, башҡарыу, тикшереү.

Аралашыу эшмәкәрлеге:

• класташтарҙы тыңлау, аңлау;
• иптәштәргә үҙ фекереңде теүәл тапшырыу.

Танып – белеү эшмәкәрлеге:

• тейешле мәғлүмәтте эҙләп табыу, анализлау;
• проблемаларҙы хәл итеү юлдарын эҙләү һәм ҡулланыу.

Көтөлгән һөҙөмтәләр

Предмет үҙләштереү кимәле:

• ҡылым тураһында үтелгәнде системалаштырыу, бойороҡ һөйкәлеше ҡылымдарының үҙенсәлектәрен асыҡлау;
• күнегеүҙең биремен аңлау һәм дөрөҫ итеп башҡарыу.

Шәхси үҫеш кимәле:

• белем алыуҙың мөһимлеге, үҫеш өсөн кәрәклеген аңлау;
• белем алыу өсөн төрлө сығанаҡтар ҡулланыу;
• башҡорт теленең матурлығын, тасуирлығын, яғымлығын тоя белеү һәм уның менән ғорурланыу.

Метапредмет кимәле:

(ойоштороу эшмәкәрлеге)

• дәрестең темаһын һәм маҡсатын үҙ аллы билдәләү;
• план буйынсаэшләү, кәрәк саҡта төҙәтмәләр индереү;
• үҙ-үҙеңә контроллек итеү һәм баһа биреүҙе тормошҡа ашырыу;

(танып белеү эшмәкәрлеге)

• төрлө формала бирелгән мәғлүмәтте ҡуллана белеү (тотош текст, иллюстрация);
• һүҙлектәр, белешмәләр менән ҡулланыу;
• анализ һәм синтез эшләү;
• фекерләү һәм хикәйәләү тибындағы текст төҙөү;

(аралашыу эшмәкәрлеге)

• телмәр ситуацияһына ярашлы рәүештә үҙ фекереңде телдән һәм яҙма сағылдырыу;
• диалог һәм монолог телмәр төрҙәре менән ҡуллана алыу;
• үҙ фекереңде әйтә һәм иҫбатлай алыу;
• башҡаларҙы тыңлау һәм ишетеү, үҙ фекереңде яҡлай йәки үҙгәртә алыу;
• аңлашылмаған мәсьәләләр буйынса һорауҙар биреү;
• парлап йәки төркөмләп эшләү барышында аралашыу;

Инструменталь бүлеге

Дәрес маҡсаттары

Уҡытыу: ҡылым тураһында тупланған белемдәрен системалаштырыу, шарт һөйкәлеше тураһында төшөнсә биреү, уның һорауы, ялғауҙары менән таныштырыу;

Үҫтереү: актив һүҙлеген байытыу, телмәрен үҫтереү, дөрөҫ итеп һөйләм, һорауҙар төҙөү һәләтен үҫтереү;

Тәрбиәүи: индивидуаль, төркөмдә эшләү мәҙәниәтен тәрбиәләү.

Дәрес төрө

Яңы белем алыу

Уҡыу – методик комплекс

• “Әсә теле” 5 класс дәреслеге (В.Ш.Псәнчин, Ю.В. Псәнчин)
• презентация “Бойороҡ ҡылым”
• дәфтәр
• “Башҡортса-русса һүҙлектәр” (З.Ғ.Ураҡсин)

Ойоштороу бүлеге

Төп төшөнсәләр

Ҡылым, бойороҡ һөйкәлеше

Эште ойоштороу

Индивидуаль, парлы, класс менән эшләү

Предмет-ара бәйләнеш

Тирә – яҡ мөхитте өйрәнеү, әҙәбиәт

Уҡыусылар эшмәкәрлеге

205-се бит, 276-cы күнегеү, мәҡәлдәргә ялғауҙар өҫтәп, дәфтәргә күсереп яҙырға

207-се бит, 279-сы күнегеү, һөйләмдәрҙе ҡылымдар менән тулыландырып, күсереп яҙырға;

Һөйләмдәге ҡылымдарҙы бойороҡ һөйкәлешенә әйләндереп күсереп яҙырға

Теләктәр яҙырға

Дәрес аҙағы

Ниндәй маҡсат ҡуйҙыҡ?

Маҡсатҡа ирештекме?

Дәрестең темаһы ниндәй ине?

Дәрестә нимәгә өйрәндегеҙ?

Дәрестәге эшегеҙҙе түңәрәктәр ярҙамында баһалағыҙ.

Өй эше

208 –се бит, 280-се күнегеү