ОЛИМПИАДА

Темы для диалога

1. Кем кайда яши?
2. Кем кайда укый?
3. Кем кайсы телләрдә сөйләшә?
4. Кем ничек укый?
5. Кем кемгә кирәк?
6. Кем кемгә ярдәм итә?
7. Кем нинди?
8. Нәрсә ярый, нәрсә ярамый?
9. Татарстан Республикасында кемнәр яши?

 10. Татарстан Республикасында кемнәр яшәгән?

11.  Мин яшәгән җирдә (авылда, шәһәрдә) кемнәр яшәгән?
12.  Кем кем булып эшли?
13.  Кем яхшы?
14.  Сез яшәгән йорт нинди?
15.  Мин кем булып эшләргә телим?
16.  Кем кая бара?
17.  Кем кая ничек яки нәрсәдә бара?
18.  Кайсы кибеттә нәрсә сатыла?
19.  Кайсы бүлектә нәрсә сатыла?
20.  Нәрсә кирәк булганда,  кем кая бара?
21.  Кем нишләргә ярата?
22.  Кем кем белән аралаша?
23.  Кем кемне котлый?
24.  Кем нәрсә укый?
25.  Тынычлык кемгә кирәк?

Русскоязычные школьники   вариант № 9

2. Допиши окончания слов в предложениях.

3. Поставь вопросы к выделенным словам.              

1. Кышның соңгы ае – февраль башлана. 2. Яңа гына яуган ап-ак кар  күзләрне камаштыра. 3. Салкыннан битләр алсулана. 4. Хәзер кышның иң матур вакыты. 5.  Спорт сөючеләр чаңгыда, тимераякта шуа.

4. Составь и запиши диалог, используя текст.

        Без Татарстан Республикасында яшибез. Татарстанда төрле халыклар, мәсәлән, татарлар, руслар, чувашлар һ.б. яши. Татарлар тагын Мәскәүдә, Башкортстанда, Чувашиядә, Мордовиядә, Украинада, Белорусиядә дә яши. Самара, Чиләбе, Волгоград, Саратов, Ульяновск өлкәләрендә дә татарлар күп яши. Татарлар чит илләрдә дә, мисал өчен, Америкада, Кытайда, Австралиядә, Финляндиядә яшәүчеләр байтак.

5. Переведи на татарский язык и запиши.

1. Самое прекрасное слово на земле – мама. 2. У мамы самые добрые и ласковые руки. 3. Мама всё умеет. 4. У мамы самое верное и чуткое сердце. 5. И сколько бы ни было тебе лет – пять или пятьдесят – тебе всегда нужна мать, её ласка, её взгляд.

6. Переведи на русский язык и запиши.

1. Татар халкы борынгы заманнарда ук каз асраган. 2. Каз мамыгыннан йомшак мендәр, җылы түшәк ясаганнар. 3. Каз итеннән тәмле ашлар әзерләгәннәр. 4. Авыл кызлары, каз суелган йортка җыелып, каз мамыгы йолкыган. 5. Эш шаян сүз, матур җырлар, күңелле уеннар белән аралашып барган.

7. Поставь знак ударения над каждым словом.   (20 балл)

8. Подчеркни подлежащее и сказуемое.

Русскоязычные школьники   вариант № 9

Белемнәрне бәяләү картасы

Темы для диалога

10. нчы класс

1. Мин авылда (шәһәрдә) яшим.
2. Мин 10 нчы класста укыйм.
3. Мин рус һәм татар телендә сөйләшәм.
4. Кем ничек укый?
5. Мин кемгә кирәк?
6. Мин кемгә ярдәм итәм?
7. Мин нинди?
8. Татарстан Республикасында кемнәр яши?
9. Татарстан Республикасында кемнәр яшәгән?
10.  Син яшәгән җирдә (авылда, шәһәрдә) кемнәр яшәгән?
11.  Кем кем булып эшли?
12.  Дустың нинди?
13.  Мин кем булып эшләргә телим?
14.  Кем кинога бара?
15.  Кем кая ничек яки нәрсәдә бара?
16.  Кышкы каникулда сез нишлисез?
17.  Сез укыган мәктәп нинди?
18.  Кайсы кибеттә нәрсә сатыла?
19.  Кайсы бүлектә нәрсә сатыла?
20.  Нәрсә кирәк булганда,  кем каайсы кибеткә бара?
21.  Кем нишләргә ярата?
22.  Кем кем белән аралаша?
23.  Кем кемне котлый?
24.  Кем нәрсә укый?
25.  Тынычлык кемгә кирәк?

Русскоязычные школьники   вариант № 10

2. Допиши окончания слов в предложениях.

3. Поставь вопросы к выделенным словам.              

1. Сез минем әниемне беләсезме? 2. Минем әнине бөтен кеше ярата. 3. Мин аны бар кешеләрдән дә артыграк яратам. 4. Балаларны, апаларны, әниләрне авырулардан котылдыруы өчен яратам. 5. Минем әнием табибә.

4. Составь и запиши диалог, используя текст.

Минем апам бар. Ул матур, яхшы күңелле кыз. Аның исеме Алина. Апа тырышып укый. Ул өйдә дә бик күп эшли: төрле ашлар, өчпочмак һәм бәлеш пешерә. Апа пешергән ашлар, өчпочмаклар, бәлешләр бик тәмле. Мин дә, сеңелем дә апага булышабыз. Мин дә, сеңелем дә ападан үрнәк алабыз. Безнең апада яхшы сыйфатлар бик күп.

5. Переведи на татарский язык и запиши.

1. Татарстан. Это слово дорого всем нам. 2. Мы любим свою республику и гордимся ею. 3. Много в нашей республике лесов, рек, садов и полей. 4. Чувство Родины всегда с человеком.  5. Два слова в нашем сознании постоянно рядом: Родина и мать.

6. Переведи на русский язык и запиши.

1. Күзләрне сакларга кирәк. 2. Көндезге яктылыкта гына укы, караңгыда укыма. 3. Кичен өстәл лампасы яктысында укы. 4. Укыганда, уңай һәм дөрес утыр. 5. Яктылык сул яктан төшәргә тиеш. 6. Беркайчан да ятып укыма.

7. Поставь знак ударения над каждым словом.   (20 балл)

8. Подчеркни подлежащее и сказуемое.

Русскоязычные школьники   вариант № 10

Белемнәрне бәяләү картасы

Темы для диалога

11. нче класс

1. Мин авылда (шәһәрдә) яшим.
2. Мин 11 нче класста укыйм.
3. Мин татар телендә аралашам.
4. Кем ничек укый?
5. Без кемгә кирәк?
6. Мин кемгә ярдәм итәм?
7. Без нинди?
8. Без ял итәргә яратабыз.
9. Без Татарстан Республикасында яшибез.
10.  Без яшәгән җирдә Республикада кемнәр яшәгән?
11.  Кем кем булып эшли?
12.  Безнең дуслар нинди?
13.  Көзге каникулда без нишләдек?
14.  Мин киләчәктә кем булырга телим?
15.  Син иртән торгач нишлисең?
16.  Без музейда булдык.
17.  Кем мәктәпкә ничек яки нәрсәдә бара?
18.  Сез йөргән кибеттә нәрсәләр сатыла?
19.  Нәрсә кирәк булганда,  сез кайсы кибеткә барасыз?
20.  Кем кайда ял итәргә  ярата?
21.  Без кичә паркта булдык.
22.  Мин кемнәр белән аралашам?
23.  Кем кайчан кемне котлый?
24.  Кем нәрсә укый?
25.  Безгә тынычлык кирәк.

Русскоязычные школьники   вариант № 11

2. Допиши окончания слов в предложениях.

3. Поставь вопросы к выделенным словам.              

1. Үсемлекләр – кешенең яшел дуслары. 2. Алар кешегә азык, кием бирә. 3. Үсемлекләр кеше сулый торган һаваны чистарта. 4. Кешеләр агачтан матур-матур йортлар сала. 5. Без һәрвакыт үсемлекләрне сакларга тиеш.

4. Составь и запиши диалог, используя текст.

      Кеше белән табигать гел бергә. Табигать ул – яшел урманнар, чәчәкле болыннар, күлләр, елгалар. Кеше табигатьтән кыюлыкка, батырлыкка, сабырлыкка өйрәнә. Кеше – табигатьне, табигать кешене бизи. Кеше табигатьтән башка яши алмый. Табигатне кем сакларга тиеш? Табигатне барыбыз да: син дә, мин дә, башкалар да сакларга тиеш.

5. Переведи на татарский язык и запиши.

1. Самые главные краски лета – это зелёная, синяя, жёлтая и белая. 2. Трава и листья деревьев – зелёные, небо – синее. 3. Солнце и лютики под ним – жёлтые, а облака и стволы берёз – белые. 4. Но без красной краски лето не бывает. 5. Ведь красная краска – краска земляники.

6. Переведи на русский язык и запиши.

1. Нефть – иң кадерле табигый байлык. 2. Ул безгә яктылык һәм җылылык бирә. 3. Бензин, керосин, төрле майлар – барысы да нефтьтән ясала. 4. Алардан башка бер двигатель дә эшли алмый.  5. Нефтьтән 2 меңнән артык кирәкле продукт эшләнә. 6. Юкка гына аны “кара алтын” димиләр.

7. Поставь знак ударения над каждым словом.  

8. Подчеркни подлежащее и сказуемое.

Русскоязычные школьники   вариант № 11

Белемнәрне бәяләү картасы

Сөйләм ситуациясенә караган биремнәр

I. Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаларны языгыз.

1. Спроси у учителя, когда начнутся экзамены.
2. Посоветуй сестре посмотреть новый спектакль в театре Камала.
3. Поинтересуйся у продавца, есть ли у них диски с татарскими песнями.
4. Скажи, что ты получил электронное письмо от друга.
5. Уточни у прохожего, где находится речной порт.
6. Позвони в театр и узнай, во сколько часов начинается спектакль.
7. Попроси у друга толковый словарь татарского языка.
8. Посоветуй одноклассникам купить русско-татарский разговорник.
9. Скажи, что ты не смог ответить на эти вопросы.
10. Спроси у учителя, какие слова нужно повторить дома.
11. Предложи другу (подруге) сходить на новый фильм.
12. Поблагодари друзей за то, что они пригласили тебя в гости.
13. Скажи, что Казань является третьей столицей России.
14. Скажи, что ты из Татарстана, но не из Казани.
15. Посоветуй гостям посетить исторический центр столицы.

II. Сораулар бирегез.

1. Сез башка шәһәрдә яки чит илдә сәяхәт итәсез, ди. Экскурсоводка нинди сораулар бирерсез? 5 сорау языгыз.
2. Сез Татарстанның Милли музеена килдегез, ди. Экскурсоводка нинди сораулар бирерсез? 5 сорау языгыз.
3. Сез чит илдән килгән яшьтәшегез белән очраштыгыз, ди. Аңа чит илдә югары белем алу турында нинди сораулар бирерсез? 5 сорау языгыз.

III. Диалог төзү. Кирәкле репликаларны өстәп языгыз.

Диалог №1.

— ______________________________________________________?
— Миңа аеруча шәһәрнең үзәге ошый.
— _______________________________________________________?
— Мин Ирек мәйданында булырга яратам.
— _______________________________________________________?
— Анда тарихи биналарга сокланырга мөмкин.
— ___________________________________________________________?
— Тагын миңа Меңьеллык паркы ошый.
— ___________________________________________________________?
— Казанның 1000 еллык уңаеннан.
— ________________________________________________________________?
— Күренекле татар шагыйре Кол Галигә.
— _______________________________________________________________?
— Минемчә, аларга бик ошый.
— _____________________________________________________________?
— Казан тагын да матурланды.
— ____________________________________________________________?
— Чөнки Универсиада үткәрелә.
— _____________________________________________________________?
— Әйтә алмыйм.

Диалог №2.

— Сәлам!
— __________________!
— Хәлләр ничек?
— ______________________________________.
— Якшәмбе көнне нишләргә җыенасың?
— ________________________________________________.
— Кем белән?
— _________________________________.
— Сәгать ничәдә башлана?
— ___________________________________.
— Билетлар алдыгызмы инде?
-_________________________________________.
— Ничә сум?
— _________________________________________.
— Минем дә барасым килә. Синдә артык билет юкмы?
— ___________________________________________.
— Рәхмәт сиңа.
— ___________________________________________.
— Кайда очрашабыз?
— _____________________________.

Диалог №3.

— Гафу итегез, бу нинди урам?
— ______________________________________ .
— Ә шәһәр үзәгенә ничек барып була?
— ________________________________________________ .
— Кайсы тукталышта чыгарга кирәк?
— _____________________________________________ .
— Җәяү озакмы?
— _____________________________________________ .
— Шәһәр үзәгендә нинди музейлар бар?
-________________________________________________________ .
— Милли музей кайсы урамда урнашкан?
______________________________________________________ .
— Музей сәгать ничәгә кадәр эшли? Беләсезме?
— ______________________________________________________ .
— Мин Казанда беренче тапкыр, шуңа күрә сорыйм. Тагын кая барырга мөмкин?
— ____________________________________________________ .
— Рәхмәт Сезгә.
— _____________________________. Хәерле юл!
— _____________________________.

 IV. Дустыгызга киңәш бирегез.

1. Сәламәт булу өчен, нәрсәләр эшләргә кирәк? Дустыгызга 5 киңәш бирегез.
2. Бәхетле булу өчен, нәрсәләр эшләргә кирәк? Дустыгызга 5 киңәш бирегез.
3. Татарча яхшы белү өчен, нәрсәләр эшләргә кирәк? Дустыгызга 5 киңәш бирегез.

V. Поставь вопросы к выделенным словам.

1. Кышның соңгы ае – февраль башлана. 2. Яңа гына яуган ап-ак кар күзләрне камаштыра. 3. Салкыннан битләр алсулана. 4. Хәзер кышның иң матур вакыты. 5. Спорт сөючеләр чаңгыда, тимераякта шуа. 6. Сез минем әниемне беләсезме? 7. Минем әнине бөтен кеше ярата. 8. Мин аны бар кешеләрдән дә артыграк яратам. 9. Балаларны, апаларны, әниләрне авырулардан котылдыруы өчен яратам. 10. Минем әнием табибә. 11. Үсемлекләр – кешенең яшел дуслары. 12. Алар кешегә азык, кием бирә. 13. Үсемлекләр кеше сулый торган һаваны чистарта. 14. Кешеләр агачтан матур-матур йортлар сала. 15. Без һәрвакыт үсемлекләрне сакларга тиеш.

VI. Составь и запиши диалог, используя текст.

Текст №1. Кеше белән табигать гел бергә. Табигать ул – яшел урманнар, чәчәкле болыннар, күлләр, елгалар. Кеше табигатьтән кыюлыкка, батырлыкка, сабырлыкка өйрәнә. Кеше – табигатьне, табигать кешене бизи. Кеше табигатьтән башка яши алмый. Табигатне кем сакларга тиеш? Табигатне барыбыз да: син дә, мин дә, башкалар да сакларга тиеш.

Текст №2. Минем апам бар. Ул матур, яхшы күңелле кыз. Аның исеме Алина. Апа тырышып укый. Ул өйдә дә бик күп эшли: төрле ашлар, өчпочмак һәм бәлеш пешерә. Апа пешергән ашлар, өчпочмаклар, бәлешләр бик тәмле. Мин дә, сеңелем дә апага булышабыз. Мин дә, сеңелем дә ападан үрнәк алабыз. Безнең апада яхшы сыйфатлар бик күп.

Текст №3. Без Татарстан Республикасында яшибез. Татарстанда төрле халыклар, мәсәлән, татарлар, руслар, чувашлар һ.б. яши. Татарлар тагын Мәскәүдә, Башкортстанда, Чувашиядә, Мордовиядә, Украинада, Белорусиядә дә яши. Самара, Чиләбе, Волгоград, Саратов, Ульяновск өлкәләрендә дә татарлар күп яши. Татарлар чит илләрдә дә, мисал өчен, Америкада, Кытайда, Австралиядә, Финляндиядә яшәүчеләр байтак.

                                                                           11 сыйныф

I. Әдәбият теориясе.

1. “Трагедия” һәм “драма” төшенчәләренә  чагыштырма характеристика бирегез. Фикерегезне берәр мисалга нигезләнеп аңлатыгыз.  

2. Тестлар.

1) Геройларны кискен каршылыкта сурәтләүче, романтик, символик-аллегорик характердагы сюжетлы әсәр:

- мөнәҗәт

- робагый

- баллада

- нәсер

2) Төп герой тормышындагы вакыйгаларны бер үзәккә туплап сурәтләгән уртача күләмле эпик әсәр:

- роман

- хикәя

- повесть

- новелла

3) Әдәби әсәрдә геройның эчке дөньясын ачуга хезмәт итә торган алымнар берлеге:

- хронотоп

- психологизм

- портрет

- пейзаж

4) Әсәрдә вакыйга-хәлләр яисә кеше характерының үсү-үзгәрү тарихын сурәтләү:

- сюжет

- төенләнеш

- мотив

- конфликт

II. Әдәбият тарихы.

1. Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты буенча сорау-биремнәргә җавап бирегез:

1) Бөек Ватан сугышы кырларында яисә дошман әсирлегендә һәлак булган әдипләрне атагыз.

2) Батырлыгы өчен Советлар Союзы Герое исеменә, иҗаты өчен Ленин премиясенә лаек булган әдипне атагыз.

3) Сугыш чорында язылган хикәяләрне һәм авторларны атагыз.

4) Сугыш чорында язылган драма әсәрләрен күрсәтегез

5) Ә.Еникинең сугыш чорында язылган хикәяләрен атагыз, аларны нәрсә берләштерә?

6) М.Җәлилнең “Кошчык

” шигырендәге яшәү һәм үлем фәлсәфәсен аңлатыгыз.

2. Хәсән Туфанның тормышына һәм иҗатына бәйле сорау-биремнәргә  җавап бирегез:

1) Шагыйрь иҗатын шартлы рәвештә нинди чорларга бүлеп өйрәнү кабул ителгән?

2) Әдипнең Урал эшчеләре тормышыннан алып язылган поэмаларын атагыз.

3) Тоткынлык чоры иҗатына хас тема-мотивларны күрсәтегез, мисаллар китерегез.

4) Әдипнең хатыны Луиза Салигаскаровага багышлап яисә аның белән бәйле шигырьләрен атагыз.

5) “Агыла да болыт агыла” шигырендә тоткынлыктагы шәхеснең кичерешләрен чагылдыру алымнарын күрсәтегез.

6) Шигырь формасына бәйле эзләнүләрен аңлатыгыз.

7) Кайсы шигырьләре популяр җыр булып китә?

Рус телендә гомуми урта белем бирүче мәктәпнең  татар төркемнәрендә белем  алучы 11 нче сыйныф укучыларына татар әдәбиятыннан олимпиада сораулары

1. 1920-1930 нчы  елларда яңа тормыш төзергә чакырып язылган 3 әсәрнең исемен һәм авторын күрсәтегез.
2. Сугыш чоры әдәбиятында еш мөрәҗәгать ителгән теманы атагыз.
3. Х.Туфанны ничәнче елны тоткынлыктан азат ителә.Тоткынлык чорында иҗт ителгән 3 шигырен атагыз.
4. Г.Кутуйның “Тапшырылмаган хатлар” әсәренең жанрын һәм жанр төрен билгеләгез.
5. М.Җәлилнең “Моабит дәфтәрләре”нә кергән 5 шигырен атагыз.
6. М.Җәлилнең сугыш чоры иҗатындагы лирик герое кем ул?
7. 1960 нчы елларда шигърияткә килгән шагыйрьләр иҗатын ике тармакка аерып карыйлар.Ничек билгеләр идегез, кемнәрне кертер идегез?
8. 1960-1980 нче еллар татар поэзиясенә яңалык алып килгән авторларны атагыз.
9. Тукай шәхесен аның хатлары аша укучыга күрсәткән шагыйрьне  һәм аның әсәрен атагыз.
10. Авылны,  аның үткәнен сагынып әсәрләр язган прозаикны, аның әсәрләрен  атагыз.

11. Әдәбиятта шәхес культы фаҗигасен яктырткан авторларны,аларның әсәрләрен атагыз.

12. Сюжет элементларын санагыз.

13. Әлеге төшенчәләр барысы да жанр атамасымы: хикәя, детектив, газәл, сатира ,драма.