Рахимбаева Гулуса Фаритовна

О себе

Я, учитель татарского языка и литературы высшей квалификационной категории, Рахимбаева Гулуса Фаритовна, МБОУ "Средняя общеобразовательная школа №127" Приволжского района города Казани Республики Татарстан, имею педагогический стаж 27лет, стаж руководителя методическим объединением 9 лет, высшее образование, закончила Арское педагогическое педучилище(1985г.), Казанский государственный педагогический институт, факультет татарского языка и литературы, по специальности учитель татарского языка и литературы, (1992г.)

"Всё, что я познаю, язнаю, для чего это мне надо и где и когда я могу эти знания применить"

Мой взгляд на мир

Я часто напоминаю слова М.Горького: "Нужно любить то, что ты делаешь, и тогда труд возвышается до творчества".

Мои достижения

Показатели результативности на предметных олимпиадах, конкурсах, конференциях (научный руководитель: Рахимбаева Гулуса Фаритовна):

2007-2008

• Рахимбаева Гульназ, 1- место в городском конкурсе сочинений «Зелёные уголки Казани», посвященном 1000-летию города Казани
• Даянова Гульнара, «Лидер года» в III республиканском конкурсе лидеров и руководителей  детских и молодежных общественных объединений
• Даянова Гульнара, 1- место за предоставление презентационные материалы на Всероссийский Фестиваль детских общественных объединений.
• Рахимбаева Гульназ, 2- место в республиканском антинаркотическом конкурсе сочинений «Очистим Россию вместе!»
• Валиева Лилия,11А класс, 3-место в районной олимпиаде по татарскому   языку
• Гумарова Аделя, 1- место в районном конкурсе «Умники и умницы»
• Зарипов Рустем, лауреат районного конкурса «Татар егете»
• Волков Александр, лауреат районного конкурса «Татар егете»
• Идрисова Энже, 1- место в районном конкурсе «Умники и умницы»
• Рахимбаева Регина, 3- место в городском  конкурсе «Робинзоны-2008» в рамках проекта «Стриж», ( природа в объективе)
• Рахимбаева Гульназ, 3- место в городском  конкурсе «Робинзоны-2008» в рамках проекта «Стриж», (природные  явления)
• Габдрахманова Алия, лауреат в IIIгородском экологическом фестивале «Радуга природы»(конкурс стихотворений)
• Валиева Лилия,2- место в районном туре республиканского межведомственного конкурса  сочинений, посвященного Году семьи, на татарском языке
• Рахимбаева Гульназ, 1- место в районном туре республиканского межведомственного конкурса  сочинений, посвященного Году семьи, на татарском языке

2008- 2009

• Валиева Алина,10Б класс, 3- место в районной олимпиаде по татарской литературе
• Гараева Ландыш,10 Б класс, 4-место,  в районной олимпиаде по татарской литературе
• Валиева Алина, 10 Б класс, 8- место в городской олимпиаде по татарской литературе
• Гумарова Аделя,11А класс, 1-место в районном конкурсе «Тапкырлар һәм зирәкләр»
• Бакирова Алина,2- место в районном конкурсе стихотворений 
• Ганиев Айрат, 1- место в районном конкурсе «Татар егете-2009»
• Рахимбаева Регина, Ферафонтова Алина, 3- местона районном экологическом конференции школьников ”Я вижу, думаю, действую...”, проводимой в рамках долгосрочного проекта “Зилант” (“Табигатьнең яшел почмаклары”)
• Рахимбаева Гульназ, Тимергалиева Илзира, 3- место на районном экологическом конференции школьников”Я вижу, думаю, действую...”, проводимой в рамках долгосрочного проекта “Зилант” (“Язучы һәм табигать”)
• Валиева Алина, Садыкова Ризида, 1- место в городском научно-практической конференции школьников им. Х.Атласи
• Идрисова Энже, лауреат в городском научно-практической конференции школьников им. Х.Атласи,
• Рахимбаева Гульназ, Тимергалиева Илзира, лауреат в городском научно-практической конференции школьников им. Х.Атласи
• Валиева Алина, Садыкова Ризида, 3- место в IIIгородском научно-практической конференции школьников им.И.Хальфи
• Гараева Ландыш, Валиева Гульгена, 3-место в IIIгородском научно-практической конференции школьников им.И.Хальфи
• Идрисова Энже, 1- местов  XIIIнаучно-практической конференции школьников “Мир науки”
• Валиева Алина, Садыкова Ризида,2-местов  XIIIнаучно-практической конференции школьников “Мир науки”
• Гараева Ландыш, Валиева Гульгена, Лауреат в  XIIIнаучно-практической конференции школьников “Мир науки”
• Рахимбаева Гульназ, Тимергалиева Илзира, лауреат в XIIIнаучно-практической конференции школьников “Мир науки”
• Рахимбаева Регина, Ферафонтова Алина, лауреат в городском конкурсе            исследовательских работ «Я- исследователь»,
• Бакирова Алина, 3- место в городском конкурсе стихотворений «Зилант»
• Бакирова Алина, 2- место в городском конкурсе  стихотворений «Г.Тукай на наших языках…»
• Рахимбаева Регина, Ферафонтова Алина, лауреат в городском конкурсе

«Спасём леса Татарстана»

• Рахимбаева Гульназ,  лауреат в городском конкурсе «Спасём леса Татарстана»
• Тимергалиева Илзира,  лауреат в городском конкурсе «Спасём леса Татарстана»
• Рахимбаева Гульназ, лауреат в IVРеспубликанской научно-исследовательской конференции «Я-исследователь»
• Тимергалиева Илзира, лауреат в IVРеспубликанской научно-исследовательской конференции «Я-исследователь»
• Идрисова Энже, лауреат в IVРеспубликанской научно-исследовательской конференции «Я-исследователь»
• Идрисова Энже, 2-место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация” по направлению « Татарский язык и литература», старшая группа
• Валиева Алина, Садыкова Ризида, 3-место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация”  по направлению «Татарский язык и литература», старшая группа
• Рахимбаева Гульназ,  3- место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация”по

     направлению «Татарский язык и литература», старшая группа

• Тимергалиева Илзира,  3-место в районном туре XIIIреспубликанского     конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация” по направлению « Татарский язык и литература», старшая группа
• Садыкова Ризида, 2-место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация” по направлению «Татарский язык и литература», старшая группа
• Тимергалиева Илзира,  участие в XVПоволжской научной  экологической конференции школьников
• Рахимбаева Гульназ,  участиев XVПоволжской научной экологической конференции школьников

2009-2010

• Гараева Ландыш, 1-место в районной олимпиаде по татарской литературе
• Валиева Алина, 2- место в районной олимпиаде по татарскому язык     
• Гараева  Ландыш, 3- место в районной олимпиаде по татарскому языку
• Валиева Алина, 3- место в районной олимпиаде по татарской литературе
• Гараева  Ландыш, участие в республиканской олимпиаде школьников по татарской литературе, 8-место
  • Идрисова Энже, 1-место в районном конкурсе «Тапкырлар һәм зирәкләр»
  • Рахимбаева Гульназ, Тимергалиева Илзира, 1-место в IVгородском научно-практической конференции школьников им.И. Хальфина
  • Валиева Алина, Садыкова Ризида лауреат в IVгородском научно-практической конференции школьников им.И. Хальфина
  • Гараева Ландыш, лауреат в IVгородском научно-практической конференции школьников им. И. Хальфина
  • Рахимбаева Гульназ, Тимергалиева Илзира, 1-место  в городском научно-практической конференции школьников им. Х.Атласи
  • Валиева Алина, Садыкова Ризида, 2- место в городском научно-практической конференции школьников им. Х.Атласи
  • Гараева Ландыш, лауреат в городском научно-практической конференции школьников им. Х.Атласи
  • Гараева Ландыш, лауреат  на районном экологическом конференции школьников”Я вижу, думаю, действую...”, проводимой в рамках долгосрочного проекта “Зилант” (старшее возрастное звено)
  • Гараева Ландыш, 2 - место в городском  XIVнаучно-практической конференции школьников “Мир науки”
  • Валиева Алина, Садыкова Ризида,3 - местов городском   XIV научно-практической конференции школьников “Мир науки”
  • Рахимбаева Гульназ, Тимергалиева Илзира, 2 - место в городском  XIVнаучно-практической конференции школьников “Мир науки”
  • Рахимбаева Гульназ, активное участие в 63-й научной конференции студентов ТГГПУ («Классическая татарская литература»)
  • Тимергалиева Илзира, активное участие в 63-й научной конференции студентов ТГГПУ («Классическая татарская литература»)
  • Рахимбаева Гульназ, Тимергалиева Илзира,участие в районном туре

Многие учащиеся представляют свои проекты на районные, городские, республиканские и российские конкурсы. Все работы заслуживают внимания, и многие из них становятся призерами.

• Даянова Гульнара, 1- место за предоставление презентационные материалы на Всероссийский Фестиваль детских общественных объединений.
• Идрисова Энже, 2-место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация” по направлению « Татарский язык и литература», старшая группа
• Валиева Алина, Садыкова Ризида, 3-место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация”  по направлению «Татарский язык и литература», старшая группа
• Рахимбаева Гульназ,  3- место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация”по направлению «Татарский язык и литература», старшая группа
• Тимергалиева Илзира,  3-место в районном туре XIIIреспубликанского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация” по направлению « Татарский язык и литература», старшая группа
• Садыкова Ризида, 2-место в районном туре XIII республиканского конкурса  “Юный программист” в номинации “Презентация” по направлению «Татарский язык и литература», старшая группа

Мною разработана серия уроков на компьютере.

• “Имя прилагательное” 3-ий класс. (татарский язык)
• «Писатели в годы Великой Отечественной войны».  Проект посвящён 60- летию Победы в Великой Отечественной войне. Проект состоит из 2-ух уроков и внеклассное мероприятие(1 урок:«Незабываемые имена», 2 урок: «Песни равные штыкам», 3 урок: Литературно-музыкальная композиция «Ваш подвиг в наших сердцах».)
• «Имя числительное как часть речи»  6 класс. (татарский язык)
•  «Неугасимые звёзды» 10-й класс. (татарская литература)
• «Инфинитив» 7-й класс.(татарский язык) и т.д.

Награждена:

• Почетная грамота Управления образования МО РТ города Казани по Приволжскому району за 2 место городского конкурса « Использование высоких технологий в учебно – воспитательном процессе » по направлению татарский язык и литература,2005год;
• Почетная грамота Управления образования МО РТ города Казани по Приволжскому району за 1 место  городского конкурса « Использование высоких технологий в учебно- воспитательном процессе» по  направлению татарский язык и литература, 2006год;
• Почетная грамота Управления образования МО РТ города Казани по             Приволжскому району за 3 место городского конкурса « Использование высоких технологий в учебно – воспитательном процессе » по направлению татарский язык и литература, 2006год;

Опытом своей работы я делилась на семинарах:

       Город

Республика

Россия

 Награждена:

Почетная грамота Управления образования МО Республики Татарстан города Казани за большой вклад в развитие методической службы района и достигнутые успехи в обучении и воспитании подрастающего поколения Приволжского района города Казани.

• Выступление на тему:«Незабываемые имена» ( писатели Татарии в годы ВОВ)  
• Выступление на тему: «Применение компьютерных технологий на уроках    татарского языка» на семинаре для учителей начальных классов по проблеме: « Использование компьютерных технологий в обучении детей начальной школы на уроках и во внеурочное время»
• Выступление на тему: «Применение компьютерных технологий на уроках татарского языка» на семинаре для учителей татарского языка по проблеме: «Формирование интереса к изучению татарского языка и литературы в условиях русскоязычной школы»
• Открытый урок на тему: «Неугасимые звёзды» на семинаре для учителей татарского языка по проблеме: «Формирование интереса к изучению татарского языка и литературы в условиях русскоязычной школы»
• Выступление из опыта работы – организация научно-поисковой работы на тему: «Природа и человек» для учителей татарского языка и литературы –  слушателей курсов института повышения квалификации работников образования  Республики Татарстан
• Анализ внеклассного мероприятия  для учителей татарского языка и литературы –  слушателей курсов института повышения квалификации работников образования  Республики Татарстан, на базе гимназии №1
• Открытый урок на тему: «Имя числительное как часть речи» в 6 классе в рамках республиканского семинара для учителей татарского языка и литературы –  слушателей курсов института повышения квалификации работников образования  Республики Татарстан по проблеме «Развитие творческих способностей учащихся на уроках татарского языка и литературы и во внеурочные время», на базе школы №127
• Внеклассное мероприятие на тему: «Национальные праздники» в 11 классах для учителей татарского языка и литературы –  слушателей курсов института повышения квалификации работников образования  Республики Татарстан по проблеме «Развитие творческих способностей учащихся на уроках татарского языка и литературы и во внеурочные время», на базе школы №127
• Выступление на тему: «Программа элективных курсов  «Природа и человек»» для учителей татарского языка и литературы –  слушателей курсов института повышения квалификации работников образования  Республики Татарстан по проблеме «Развитие творческих способностей учащихся на уроках татарского языка и литературы и во внеурочные время», на базе школы №127
• Представление своего педагогического опыта на тему: «Применение компьютерных технологий на уроках татарского языка» на Всероссийском фестивале «Открытый урок»
• Почетная грамота Управления образования МО Республики Татарстан города Казани за активное участие  в «Предметных неделях » по татарскому языку и литературе.
• Почетная грамота Управления образования МО РТ г. Казани по Приволжскому району за  активное участие в работе «Школа молодых учителей», 2006 год

Моё портфолио

У учителя должно быть некое "досье успехов", в котором отражается все интересное и достойное из того, что происходит в его жизни. Таким досье может стать сайт учителя или портфолио учителя.

Г.Ибраһимов исемендәге  республика фәнни-гамәли конференциясе

Секция: татар филологиясе

Фәнни-эзләнү эше

«Танаемда -  гади бер авылда,

Шамов дигән язучы туган... »

(Күренекле якташыбыз А. Шамовка багышлана)

Рахимбаева Регина, Ферафонтова Алина

МБОУ «127нче мәктәп», Казан шәһәре, Идел буе районы,

9 класс

   Фәнни җитәкче:

  Рәхимбаева Гөлүсә Фәрит кызы,

югары квалификацион категорияле

татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Казан 2012

Эчтәлек

I. Кереш өлеш……………………………………………………..…..3

II. Төп өлеш

1. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты…………………………4
2. Каеннарың да сине сагына…………………………………....7
3.  “Ул галим дә иде...” язучылар А.Шамов турында………...9
4. Фронт хатлары……………………………………………......10
5. Афзал Шамов музее…………………………………………..11

III. Йомгаклау………………………………………………..…….....12

IV. Кулланылган әдәбият…………………………………...…….....13

V. Кушымта……………………………………………………….......14

Кереш

Ак каеннар , исемә төшерәсез

Балачакның газиз көннәрен.

Туган авылым Танай бакчасында

Энем үстергән каеннарын.

 Нурсәйлә Ишимова.

Кеше гомере шәм кебек бит ул. Күз ачып йомганчы яна да бетә. Кемдер кыска гына вакыт эчендә эзсез югала, ә кемдер исемен мәңгеләштереп калдыра.

Күренекле татар язучысы Афзал ага Шамов әнә шундый бөек шәхесләрнең берсе. Нинди кеше соң ул? Олы гәүдәле, шактый озын буйлы, һәркемне сокландырырлык кара бөдрә чәчле, баһадир кыяфәтле, күркәм йөзле, тыныч табигатьле кеше ул. Язучы-әдип, зур художник  Шамов әдәбиятыбыз түрендә талантлы әдәби әсәрләр язганлыгы белән генә түгел, бәлки кешелек сыйфатлары өчен дә күренекле урын алып тора.

Күренекле якташыбызның 110еллыгына багышлап эзләнү эшләре башлап җибәрдем.

Эзләнү максаты: Афзал Шамовка 110 ел тулу уңаеннан якташыбызның тормыш юлы, иҗаты белән танышу, материаллар туплау. Музей һәм аның эшчеләре белән танышу, истәлекләр буенча эзләнү.

Эзләнү объекты: А.Шамовның тормыш юлы, музее.

Проблема: Язучының тормыш һәм иҗат юлын, музеен өйрәнү; әдәбиятта булмаган истәлекләрен укучыларга күрсәтеп бирү.

Эзләнү мәсьәләләре: куелган максаттан чыгып хәл ителәсе мәсьәләләр:

-эзләнү проблемасына багышланган фәнни-методик әдәбиятны өйрәнү;

- әдәбиятта булмаган истәлекләрен укучыларга күрсәтеп бирү;

- якташыбызның тормыш юлы, иҗаты белән танышу, материаллар туплау;

Эзләнү методы: язучының туган авылында булу, музей җитәкчеләре белән танышу, авыл халкы белән әңгәмәләр оештыру, туган -тумача, кардәш-ыру турында истәлекләр тыңлау.

Эзләнү актуальлеге:

“...Кеше бит мин, җаным бар, җаным бар, вөҗданым бар”. Бу – Афзал ага сүзләре. Кеше. Җан. Вөҗдан. Шушы төшенчәләрнең тирән мәгънәсен, бер-берсеннән аерылгысызлыгын күңеленә салган кешенең дөрес сукмактан тайпылмаслыгына, хилаф гамәлләр кылмаслыгына чын күңелдән инанып әйткәндер әдип, үзеннән соң туар буыннарга барып җитәчәген белеп әйткәндер?! Чынлап та, бүгенге көндә бу төшенчәләр барыбызны да борчый. Укытучы, ата-ана һәр баланың вөҗданлы, йортыбызга, илебезгә файда китерерлек кеше булып формалашуын тели.

Авыл уртасында биек-биек булып үскән зифа бөдрә каеннар, безгә Афзал абый истәлеген хәтерләтәләр. Шамов исән вакытта алар тугызау иде. Ә бүгенге көндә (110 еллыгына) алты каены исән. А.Шамов исемендәге мәктәп янында да “Шамов каеннары бар икән бит...” (бу каеннар укучылар тарафыннан утыртылган)

 Мин шушы эзләнү эшем белән халкымның олы язучыга-олы хөрмәт күрсәтүен тагы бер кат расладым.

А.Шамов 90 яше тулган көнне күрә алмыйча, 1990 елда вафат булды.

Афзал Шамов татар әдәбияты тарихында тирән эз калдырган зур язучы, әдәбиятка чын йөрәктән бирелгән кеше иде. Каюм Насыйри туган төбәктә дөньяга килгән А.Шамовның татар галәменә олуг язучы булып калкып чыгуы һич тә очраклы түгелдер.

Язучының тормыш юлы һәм иҗаты

Безнең якташыбыз Афзал Шиһабутдин улы Шамов, 1901 елның 4 мартында Яшел Үзән районы Татар Танае авылында, хәлле крестьян гаиләсендә туа. Гади авыл малаеның балачагы капка төбендәге куе яшел чирәмдә уйнап, әти-әнисенә булышып үтә.

Ун яшенә кадәр ул әти-әнисе белән бергә бабасы йортында үсә. Бабасының гаиләсе авылдагы иң зур патриархаль гаиләләрнең берсе була. Шамовны бик кечкенәдән үк эшкә өйрәтә башлыйлар. Җиде яшеннән инде ул әнисе белән уракка чыга башлый.

Бераз үсә төшкәч, сука да сукалый, печән дә чаба, урак та ура, ашлык та суга – кыскасы, чын авыл егетенә хас булганча, хуҗалыктагы барлык эшләрне башкарып тора.

Алты яше тулгач, кулына “Иман шарты”исемле кечкенә генә, юка гына китап алып, апалары белән бергә мәзин өенә укырга йөри башлый.

1914-1915 нче елларда Танайдан ерак түгел Кулабердино исемле рус авылындагы башлангыч мәктәпнең беренче сыйныфында укый. 1915-1916 нчы елларда Акъегет авылындагы русча-татарча мәктәптә белем ала.

1917 нче елның сентябреннән алып 1918нче елның февраленә кадәр Шамов Казандагы «Касыймия» мәдрәсәсендә сигезенче сыйныфта укый. Бу мәктәп белемгә сусаган Шамовка бик күп белем бирә. Дәресләрдән соң Афзал ага, ул заманда Казанда бердәнбер булган «Шәрык» китапхәнәсенә барып, төрле-төрле китаплар укый.

Афзалның беренче татарча китап белән танышуы исә Танайда үткән балачагының хәтердә мәңге җуелмас бер хатирәсе булып сакланган.

“...Я алла, татарча китап бит бу! Мин һәм авыл малайлары сөйләшә торган телдә. Мондый китапны әле минем беркайчан да күргәнем юк иде, хәтта андый китапларның барлыгын үземнең кечкенә акылым белән башыма да китерә алмый идем,” –диячәк ул соңрак үзенең истәлекләрендә. Булачак әдипне шулай сихерләгән, бөтен дөньясын оныттырган китап Шәриф Саттаровның “Тәгассеб вә җәһаләт корбаны” исемле драмасы була. “...Туган телемдә миңа тел ачкычы биргән беренче һәм бер көнлек дәреслегем булды ул,” –дип тә яза Афзал Шамов бу китап турында.

   Китап укуга мәхәббәт уяту, китап уку аркылы рухи байлык, әхлак, мәрхәмәтлек кебек сыйфатларны үстерү, туган телебездә милли тәрбия бирү бүгенге көндә төп максатыбыз.

   Кечкенә генә китап, ә күпме хәзинә эчендэ! Афзалның беренче китабы да аның тормышына зур үзгәрешләр кертә: ”Шул көннән башлап мин авылыбыздагы кешеләрдән татарча китаплар эзләргә керештем. Тапканын берен тиз генә укып, кире кайтарып бирә идем.” Бала күңелендә китап дигән могҗизага мәхәббәт уяна.

   А.Шамовның бик күп хикәяләре укучыларга аң-белем, тәрбия бирүгә юнәлгәннәр. Шундый әсәрләрнең берсе-әдипнең башлангыч иҗатына караган “Суган” исемле хикәясе.

“...Сәлимнең анасы Гөлҗиһан апа түтәлдән яңа өзеп кергән яшел суганны тозга манып ашарга ярата. Ләкин быел алар суган утыртмыйча калганнар. Гөбенә елгасы буендагы колхоз бакчасында суган бик әйбәт уңган. Сәлимне бакчага каравылчы ярдәмчесе итеп алалар. Беркөнне Сәлим соң гына эштән кайта һәм итәгендәге суганны сәкегә сала. Анасы рәхмәт әйтергә ашыкмый. Соңыннан суганның рөхсәтсез өзелгәнлеге ачыклана.” “...Их оятсыз, оятсыз! Бөтен авыл алдында йөземә кара яктың бит син. Кем малае? - Аның малае диячәкләр!” Гади генә хикәя, ләкин нинди тәрбия көченә ия ул. Дөреслек, үзеңнең әхлакый йөзеңне саклау, ата-ана йөзенә кызыллык китермәү - болар милли тәрбиянең дә нигез ташлары бит.

    Моннан соң язылган хикәяләрендә дә Афзал ага яшь буынга тәрбия бирүне иҗатының үзәгенә куя, үз тормыш тәҗрибәсенә таянып, бу мәсьәләне еш кузгата.

    Соңрак туган якларына кайтып, совет укытучылары әзерли торган курсларга йөри. 1918-1919 елларда әдип Татар Исламы авылында башлангыч мәктәптә белем бирә. Нәкъ менә шушы еллардан башлап, Шамов укытучы эшеннән тыш тәрле җәмәгать эшләрендә катнаша башлый. Зөя өязе укытучылары тарафыннан төзелгән труппа составында пәнҗешәмбе һәм җомга көннәрендә авылдан авылга йөреп, спектакльләр куя, әдәби кичәләр, концертлар оештыра.

    Афзал Шамовта язу теләге шундый көчле була ки, ул 1919 ел башыннан Казандагы “Эш” газетасында авыл хәбәрчесе булып катнаша башлый. Хәбәрләрдән тыш зарисовкага тартышлы озынрак язмалар да бастыргалый. Озак та үтми  “Анда...монда...” исемле шигыре дә басылып чыга. Ләкин ул шигырьләр күп язмый. (Барысы да берничә генә.) Икенче шигырен аның бөтенләй бастырмыйлар. Галиәскәр Камал белән Ибраһим Куди да Шамовка шигырь язарга киңәш итмиләр. Озак та үтми, Шамовның бер-бер артлы “Очрашу” һәм “Кызыл корбан” исемле хикәяләре дөнья күрә.

1920 елның август аенда әдип мәгариф инструкторлары әзерли торган курсларны тәмамлый алмыйча, үзе теләге белән гражданнар сугышына китә. Хәрби хезмәттә чакта, бигрәк тә фронтта, язарга мөмкинлекләр булмый диярлек. Тик күкрәгендә язучы уты кабынган шәхесне туктатып буламы соң? Юк, әлбәттә!

Кызыл армиядән исән-имин килеш кайтып, 1922 елның сентябрендә Шамов Казан дәүләт университеты рабфагына укырга керә. Анда укыган чакта, 1923 елдан башлап, яңадан нәсерләр, хикәяләр язу эшенә керешә. Шул елларда ул язучыларның Казандагы беренче әдәбият түгәрәген оештыруда ктнаша. Бу түгәрәк ул чакта татар яшь әдипләрен һәм шагыйрьләрен берләштергән бердәнбер түгәрәк була.

    Афзал Шамовның хикәяләре, нәсерләре “Кызыл шәрык яшьләре”, “Октябрь”, “Яшь эшче” журналарында һәрдаим басылып тора.

    1926-1930 елларда әдип Мәскәүдәге Беренче дәүләт университетының әдәбият һәм сәнгать факультетында укый. Егерменче елларның икенче яртысында Мәскәүдә “Эшче” газетасы битләрендә көн саен булмаса да, көн аралаш Шамовның очерклары, фельетоннар, репортажлар , яңа чыккан китапларга рецензияләр басылып тора.

     Афзал ага Шамовны язучы итеп таныткан һәм әдәбиятның олы юлына чыгарган “Рәүфә” повесте 1926 елда дөнья күрә. Галимҗан Ибраһимовның “Татар хатыны ниләр күрми” дә Гөлбану, Мәҗит Гафуриның “Татар йөзләре” ндә Галимә, Галиябануларга тиң образ –Рәүфә иҗат ителә.

     Үз гомерендә Шамовка бер генә сугыш күрергә туры килми шул. 1943 елның январендә ул үзе теләп Бөек Ватан сугышына китә. Башта Калинин, аннары беренче Балтыйк буе фронтында чыгып килгән “Алга, дошман өстенә”, һәм Байкал арты фронтынның  “Суворовча кысрыклау” газеталарында хәрби корреспондет булып эшли. Атнага ике тапкыр чыгып килә торган газета битләрендә Афзал Шамов алгы сызыктан хәбәрләр, яңалыклар, хикәяләрен бастыра.

    1942 елның ноябрендә чыга башлаган “Алга, дошман өстенә” газетасының татар редакциясе 1295 километр юл үтә: Калинин, Ржев, Витебск, Кенигсберг һәм башка шәһәрләр аркылы. Шамов хәрби корреспондет булса да, үзе дә фронтта батырлыклар күрсәтә. Хәрби журналистның юллары кайдан гына үтми, кемнәр белән генә очраштырмый.

    “Капитан Шамов, бер частьта эшен бетереп, ашыгып икенче бер частька китә. Бу көнне 30нчы километр атлаганга һәм берничә төннәр йокы күрмичә эшләгәнгә күрә дә язучы яхшы ук арган була. Шуңа күрә дә ул, куе арыш арасына кереп, хәл аларга утыра. Язучы тарихи һөҗүм көннәрендәге тәэсирләр турында һәм үзенең язачак хәбәрләре, хикәяләре турында уйлана. Ләкин кинәт шикле кыштырдау ишетелә. Капитан тиз генә кулына револьверын ала, һәм арыш арасыннан көнбатышка таба качып баручы бер төркем фашистларны күреп, башта беркадәр каушап кала. Ләкин шунда ук Афзал Шамов үзендә көч, гайрәт тоя, биек арышка ышыкланып килүче эре гәүдәле фрицларны якын ук җибәрә дә кинәт:

- Стой!-дип кычкыра. Аннары немецча:

- Кул күтәр!-дип боерык бирә һәм һавага атып җибәрә.

Язучы Афзал Шамов 7 немецны тиешле урынга илтеп тапшыра...”-дип яза 1944 елда Абдулла Әхмәт.

     Әйе, шулай уйламаганда фронт газетасы корреспондеты үзе дә бик зур батырлык күрсәтә.

     Нәкъ шушы елларда ул хөрмәт, сагыну, өмет хисе белән сугарылган хикәяләр иҗат итә. “Өзелгән кыллар”, “Көзге чәчәкләр”, “Дустым кабере янында” менә шундыйлардан.

“Дустым кабере янында” хикәясен Шамов авылдашы, дусты Нәсыйх Җәгъфәровка багышлый:

“ Дустым! Без синең каберең янына үзебезнең соңгы өметебезне җиткерергә, сиңа булган чиксез ихтирамыбызны, олылавыбызны белдерергә килдек. Без сине өч ел буенча күңелебезнең түрендә сакладык. Синең батырлыгың безне көрәшкә, дошман өстенә алып барыр, ул безнең рәхимсезлек һәм үч байрагы булыр. Синең исемеңне, синең батырлыгыңны без гомеребезнең иң соңгы минутына кадәр онытмабыз.”

Шушы кечкенә генә өзектә дә А.Шамовның олы җанлы, кеше эшен күрә белә торган, Ватаны, иптәшләре өчен гомерен бирергә әзер булган шәхес икәнен күрәбез.

Татар халкының батыр улы гомерендәге икенче сугыштан да исән-имин килеш 1946нчы елда әйләнеп кайта.

1949нчы елга кадәр ул иҗат эше белән генә шөгыльләнә. “Миңнур карт” (1946), “Озын мыеклы абый”(1947) шул елларда языла. Шамов шул ук вакытта тәрҗемә эшен дә дәвам итә. Аларның күләме 3000 бит – бу 10 томлык иҗади хезмәт дигән сүз.

1949-1950 елларда Шамов “Совет әдәбияты”(“Казан утлары”) журналы мөхәррире, 1958-1961 елларда Татарстан язучылар берлеге идарәсе рәисе булып эшли.

1962 елдан әдәби иҗат эше белән генә шөгыльләнә, ләкин зур җәмәгать эшләрен дә башкара: өлкә комитетында, Югары совет депутаты, язучылар берлегендә, тынычлык саклау һәм гыйльми советта эшли. “Авыр көннәрдә”, “Ата күңеле”, “Хисаметдин абзый”, “Ике төп миләш”, “Яңгырлы кичтә” – бу чорда Афзал Шамов иҗат иткән әсәрләрнең кайберләре генә. Бу хикәяләрнең бик күпләре аң-белем, тәрбия бирү ягыннан игътибарга лаек. Тормыш тәрбиясенә таянып, яшь буынга тәрбия бирү мәсьәләсен әдип һәр әсәрендә күтәрә.

“Кечкенә кунак”(1982) хикәясендә Шамов икмәккә хөрмәт хисе тәрбияләү, аны кадерләп тотуның әһәмияте проблемасына зур игътибар бирә.

Әйе, вак, әһәмиятсез булып күренгән нәрсәләр дә киләчәк кешесен, яшь буынны тәрбияләүдә, кеше хезмәтенә хөрмәтле була белүдә зур урын тота.

“Якташым” хикәясендә исә бүгенге көннең тагын бер иң актуаль проблемасы – экология, табигатькә сакчыл караш тәрбияләү күтәрелгән.

Барысы да хәтердә, барысы да йөрәктә. Әдипнең үз сүзләре белән:

“Әйтегез, зинһар, безнең кайсыбыз ата-бабаларыбызның ил алдындагы мактаулы эшләре белән горурланмый? Кайсыбыз аларны үрнәк итеп, балаларыбызны, оныкларыбызны яхшы, тугры юлга кертеп җибәрергә тырышмый?

Изге юлда хезмәт иткән, халык бәхете өчен көрәшкән кешеләр белән бөтен авыл, бөтен колхоз, бөтен коллектив горурлана”

Бу сүзләр аның үзенә дә туры килеп тора.

Каеннарың да сине сагына

Син үлмәдең,

Ап-ак каеннарда

Яшел бөре булып яралдың…

Афзал Шамов турында истәлекләргә тотынуга, иң әвәл күз алдына Яшел Үзән районының Татар Танае авылының уртасында картаеп беткән каеннар рәте килеп баса. Шамов исән вакытта алар тугызау иде. Ә бүгенге көндә (110 еллыгына) алты каены исән.

Каеннар, каеннар!.. Алар безнең якын урманда да, зиратта да, авыл уртасында да үсәләр.

Каеннар... Безнең авыл уртасында биек-биек булып үскән зифа бөдрә каеннар, һәр көнне безгә Афзал абый истәлеген хәтерләтәләр. Шагыйрь Мәхмүт Хөсәеннең шул каеннарга багышлап язган “ Ун баш каен” исемле шигырен  искә төшерәм.

Танай дигән гади бер җирнең

Туфрагында йөреп киткәнсең

Хәтфә чирәмендә йөгергәнсең

Кизләвенең суын эчкәнсең.

“Иман шарты” монда ятланылган

Тормыш өчен күзең ачылган

Танаемда гади бер авылда

Шамов дигән язучы туган.

Танаемның горурлыгы син

Эшең белән аны данладың

Сокландырды синең якташларны

Тарих битләренә атлавың.

А.Шамов үзенә 10 яшь тулу уңаеннан, ун төп каен утыртырга булган (бабае Нәҗметдин киңәше белән). Каяндыр каен үсентеләре төпләп алып кайткан. Караңгы төшкәч кенә бик арып, әмма каеннарның унысын да утыртып, сулар сибеп, өйгә кереп егылган. Иртән чыгып караса – каеннар арасы да тигез түгел, бакча буйлап туры да утыртылмаган. Дәү әнисе Гайнивафа белән кәкре торганнарын турайтыбрак куйганнар.

1963нче елда А.Шамов (30 елдан соң) авылга кайткач үз каеннарын кочаклаган. Авыл халкы: ”Афзал абый яшьлеген сагынып каеннарын кочаклап елады” дип сөйләгәннәр. Халык арасында А.Шамовка карата хөрмәт шулкадәр матур булган, ул каеннарга сугыш вакытында да кул тидерүче булмаган, ә башка урыннардагы утынга яраклы таллар һәммәсе дә киселгәннәр.

2001нче елның 3нче мартында үзенең танылган улы, татар әдәбияты күгендә балкыган иң зур йолдызларның берсе -  Афзал ага Шамовның 100 еллыгын танайлылар аеруча зур бер горурлык хисе белән олылап билгеләп үтте. Мәркәзебез Казаннан әдипне хөрмәт иткән, иҗатына мөкиббән кунаклар бихисап кайткан. Алар арасында – ТР мәдәният министры Илдус Тарханов, ТР Язучылар берлеге рәисе Фоат Галимуллин, КДУ профессоры, тел белгече Гомәр ага Саттаров, язучылар Мөсәгыйт Хәбибуллин, Шаһинур Мостафин, шагыйрә Эльмира Шәрифуллина һ.б. бар. Юбилейны бәйрәм итәргә Яшел Үзәннән, Казаннан, Мәскәүдән үк Афзал аганың кыз-уллары, туганнары, эне-сеңелләре, якыннары кайту ямь өстенә ямь бирде. Иң әүвәле урта мәктәпкә Афзал Шамов исеме бирелү турында мемориаль такта куелды, аннары язучының музее ачылды.Тантана гаҗәеп җанлы һәм матур узды, ул мәдәният йортында әдәби-музыкаль кичә белән тәмамланды.Кичәдән соң  А.Шамовның кызлары Миләүшә һәм Әлфия Шамовалар, улы Альфред һәм оныгы Айдар Шамовлар, апасының кызы Лалә Ишимова, сеңлесенең кызы Алсу Зия, энесе Салих Нәҗметдинов, сеңлесе Мәдинә Нәҗметдиноваларны сәхнәдән тирән алкышлар белән озаттылар.

Афзал Шамовның тууына 100 ел тулу уңаеннан татар әдәбияте өлкәсендә аеруча зур казанышларга ирешкән каләм ияләренә әдип исемендәге бүләк булдырылды. Бу хакта Яшел Үзән шәһәре һәм район хакимияте башлыгы Равил Зиннәтуллин карар чыгарды.

Танайның танылган улын гел дә шулай хөрмәтләп, олылап искә алырбыз.Бу елны авылым халкы үзенең яраткан язучысының  110 еллыгын  зурлап искә алырга җыена. Танайлылар йөзендәге горурлык сүрелмәс, ул яраткан каеннар биредә күпләп утыртылып, һәр яз саен хәтфә яфрак ярыр әле!

“Ул галим дә иде...” язучылар А.Шамов турында.

            Язучылар үзләренең истәлекләрендә А.Шамовны гадел хөкемле, туры сүзле, сабыр холыклы, кече күңелле диеп искә төшерәләр. Принципиаль мәсьәләләр хәл ителгәндә, катгый рәвештә үз сүзендә торучан, кирәк дип тапканда якын иптәшенә дә хатасын тайчанмыйча әйтердәй туры сүзле кеше була.

 “Афзал Шамов 90 яше тулган көнне күрә алмыйча, 1990 елда вафат булды.

А.Шамов дигәч тә, искә кылт итеп ”Рәүфә”повесте килеп төшә. Укучы күңелендә ничәмә-ничә еллар саклана икән, димәк, ул талантлы каләм иясе тарафыннан иҗат ителгән классик әсәр. А.Шамовның аннан башка да яратып укылган повестьлары, хикәяләре бик күп. Аның ике дистәгә якын китабы бүген дә яратып укыла.

А.Шамов татар укучыларына үзенең оста итеп башкарылган тәрҗемәләре белән дә якын. “Корыч ничек чыныкты” ( Н.Островский), “Яңадан туу”, ”Хаҗи Морат”( Л.Толстой) һ.б. тәрҗемә әсәрләре ике дистәгә җыела” дип язган Рафаэль Мостафин “А.Шамовның авыр язмышының әче бер бите...” башы астындагы мәкалендә.

“Озак вакытлар тынып торуда, тәрҗемәләр белән мавыгуда һәм редакторлык эшендә чамадан тыш намуслылык күрсәтеп, аерым кешеләрнең басарга яраксыз      әйберләрен басарга ярарлык дәрәҗәгә китереп, аларга аю хезмәте күрсәтүдә байтак кына гаепләүләр ишеткәннән соң, ниһаять, Афзал Шамов соңгы елларда үз иҗаты өстендә дә тырышлык күрсәтеп эшли башлады. Аның Татгосиздат тарафыннан бастырылып чыгарылган хикәяләр җыентыгы басылып чыга. Монда барлыгы тугыз хикәя кергән.” (Фатыйх Хөсни)

Фатыйма Ибраһимова А.Шамовның тууына 90 ел тулу уңаеннан “Ул галим дә иде” мәкален бастырып чыгарды. “Табигать аңа язучылык таланты гына түгел, галимлек хәтере дә биргән. Андый кешеләрне халык телендә “Аяклы энциклопедия” дип йөртәләр. Афзал ага да шундый кеше булып чыкты. Ул шәһәребезнең тарихи биналарын яхшы белә иде. Берләштерелгән татар – башкорт хәрби мәктәбе, коммунистлар клубы, Татар коммунистлар университеты, рабфаклар, элекке мәдрәсәләр, мәчетләр, тарихи биналар турында аңарда мул мәгълүмат сакланган  икән. Афзал ага гомеренең соңгы чорында каты һәм озак авырды. Миндә аның уналты данә хаты саклана. Алар нәкъ менә шушы авыру чорына туры килә.Шул авыру килеш бер соравымны да җавапсыз калдырмады.Аның хатлары бит сәлам хатлары гына түгел.Ул миңа бөтенләй билгесез диярлек, ләкин мәдәни тарихыбызда азмы-күпме өлеше булган шәхесләр турында белешмәләр язып җибәрде.

Татар язучылары һәм журналистларының байтагы турында истәлекләр дә язды.  Ф.Әмирханның әдәби мирасын халыкка кайтарып бирүдә дә А.Шамовның өлеше зур. Галимҗан Ибраһимов турында истәлекләр китабы чыгарды.

Әдәби иҗат эше белән бер рәттән, фән өлкәсенә карый торган эшләр дә Афзал ага өчен рухи ихтыяҗ булып торган икән, дигән нәтиҗәгә киләсең. Мисал өчен бер хатын китерәм.

“Фатыйма туганкай!

Сезгә бер адрес җибәрәм. Х.Зәбирине ул белмиме икән? Казан, 80,Волгоград урамы,  12нче йорт, 43нче  фатир Фәхретдинов Шәрәф Билалович. Әгәр исән булса, аның белән сөйләшеп карагыз. 1922 елдан башлап матбугатта һәм типографиядә эшләгән иптәш. Башта – яшьләр өчен чыгарылган газета-журнал редакторы. Аннары К.Якуб исемендәге типография директоры. Мәгълүм Кәрәм аның кул астында эшләде.

1986 ел, 5 май””

Фронт хатлары

            Язучы А.Шамовның архивында Бөек Ватан сугышы чорына караган әллә никадәр документаль материаллар ята икән: унбиш фронт блакноты, 1943-1945 нче елларда Калинин һәм Беренче Балтик буе фронтларында язучы үзе очраткан һәм алар турында материаллары булган сугышчылар исемлеге (биш йөздән артык исем!), дистәләрчә фронт газеталары, фронтта төшерелгән рәсемнәр, сугышчан листовкалар, гади солдат хатлары һәм фронтлардагы каләмдәш дусларыннан килгән хатлар...

Хат авторлары арасында – сугыш кырында ятып калганнары да, сугыштан соң арабыздан киткәннәре дә бар.

Солдат хатлары, гадәттә, гади карандаш белән язылганнар, кайберләре,еллар үтү белән, танымаслык хәлгә килгән. Бу хатларның тагы бер кимчелеге: аларның күбесе гарәп хәрефләре яисә яңалиф белән язылганнар. Бик күп хатлар вак, хәтта чамадан тыш вак хәрефләр белән төрле кәгазьләргә язылган.

Тылда калган язучылар да фронтовик язучылар белән һәрвакыт элемтәдә булган. Аларның хатлары исә яхшы кәгазьгә язылган, алары да бу архивта саклана.

Ләкин фронтовик язучылардан килгән хатлар әле башкаларыннан күбрәк тә. Сугыш елларында ут эчендә йөрүче татар язучылары бер-берләре белән даими рәвештә хат язышып торган. Бу хатлар язучыларның фронттагы тормышын, аларның уй-хисләрен, омтылышларын, каләмдәш иптәшләренең язмышларын, кайгыртучанлык тойгыларын, үзара иҗади дуслыкларын ачык күрсәтә. Болар- истәлекле, әдәби кыйммәткә ия хатлар...

Бу хатлар барысы да язучы Афзал Шамовка язылган.

Күренекле каләм остасы Ибраһим Гази язучы Афзал Шамовның якын дусты. Хатларны укыганда Афзал Шамовка И.Гази тарафыннан Әбҗәлетдин дип эндәшү күзәтелә. Моның кыска гына тарихы да бар икән. «Утызынчы елларның башында ул, минем фатирыма килгәч, әнинең миңа Әбзәлетдин дип эндәшүен ишетте дә, моны бик ошатып, мине шулай атап йөртә башлады, тик  «з» хәрефен  «җ» белән генә алыштырды » - дип сөйли Афзал Шамов.

Хатларның оригиналлары язучы Афзал Шамов архивында саклана. И.Гази хатлары А.Шамов һәм Ә.Шамова тарафыннан әзерләнде, искәрмәләр дә алар каләме белән язылды. Тарихи истәлек буларак, хатлар үзгәрешсез – редакцияләнмичә бирелә.

Афзал Шамов музее

             2001 елның 3 мартында Татар Танае авылының урта мәктәбендә әдипнең тормышын һәм иҗади эшчәнлеген чагылдырган музей ачылды.  Музей ике катлы иркен, якты мәктәпнең икенче катында урнашкан. Мәктәп коллективы көче, А.Шамовның кызы Әлфия Шамова ярдәме белән биредә шктый экспонат-материал тупланган. А.Шамовның фотолары, үзе язган һәм тәрҗемә иткән китаплары, орден-медальләре, кием-салымнары барысы да бөртекләп җыелган, зәвык белән урнаштырылган. Музей үзе алты өлешкә бүлеп өйрәнелә: “Балачак сәхифәләре”, “Яшьнәп үткән яшьлек”, “Иҗат адымнары”, “Сугыш юллары буйлап”, “Хезмәт иттең син халыкка”, ”Исемең керде тарихка”. Музей җитәкчесе-Тимуршина Сания Габдрахман кызы, экскурсоводлар – укучылар, мәктәп директоры Гарипова Венера Павловна.

        Экскурсоводлар-укучылар музейның һәр әйберсен исәптә тоталар, экскурсияләр үткәрәләр.

        Сания Габдрахманова музей белән тиешенчә җитәкчелек иткәне өчен, андагы материалларны тиешенчә саклап, яңартып торганы өчен район тарафыннан мактау грамотасы белән бүләкләнгән.

         Мәктәп музеенда булган кунаклар күбесе бәяләмәләр язып калдыралар. Мәсәлән, А.Шамовның туганнары, (Салих Шамов-Назметдинов,Лаля Ишимова, Алсу Назметдинова, Алсу Зия, Альфия Ахмерова, Софья Назмутдинова, Алина Альбикова), ИПКРО тыңлаучылары, Арча районы вәкилләре, Татарстан Язучылар берлеге рәисе Фоат Галимуллин, язучылардан: Әхсән Баянов, Шаһинур Мостафин, Мәдинә Маликова, Хәбир Ибраһимов, Эльмира Шәрифуллина, Алмаз Хәмзин һ.б. Музейда булган һәр кеше үзенең танайлыларга, музей җитәкчеләренә карата булган рәхмәт хисләрен язмый булдыра алмыйлар.

Йомгаклау.

             Афзал Шамовның тормыш һәм иҗат юлы белән кызыксыну мине фәнни-эзләнү эшенә этәрде. Һәр елны җәйге каникулларны мин Татар Танае авылында әбием һәм бабаем янында үткәрәм.  Балачактан  ук тәрәзәмнән карап үскән каеннар миңа бик кадерле  шул. Авылыбыз горурлыгы – Афзал Шамов утырткан каеннар бар, лабаса, бездә. Дөрес, алар инде унау түгел, кимрәк. Әмма алар бар, алар исән! Бүгенге көндә мәктәп бакчасында да Шамов каеннары үсеп утыра. Бу каеннарны укучылар белән берлектә кайткан кунаклар утыртканнар. Остазыбызның үткән юлын өйрәнү йөзеннән күп язучыларның эшләре белән танышырга туры килде. Язучыларның  күбесе аның эшчәнлегенә сокланып, аның күпкырлы талант иясе булуына басым ясыйлар. Эзләнүләр вакытында Афзал Шамов музеена йөрдем. Музей җитәкчесе, укытучылар, укучылар, мәктәп директоры белән әңгәмәләр оештырганнан соң, үзем өчен тагын күп кенә яңалыклар ачтым. Бу музейны ачуда А.Шамовның кызы Әлфия Шамованың да тырышлыгы зур. Язучы музеенда бүгенге көндә 400дән артык экспонат бар.  Сирәк булса да А.Шамовның кызлары, улы, туганнары туган нигезенә кайталар, халык белән аралашалар. Авыл китапханәсендә дә булдым. Анда язучы бүләк иткән китаплар саклана. Ул гомеренең соңгы елларында шактый күп китапларын җибәргән. 1981 елда җибәргән сайланма әсәрләренә үз куллары белән язылган мондый сүзләр бар: “Танай, Танай, туган авылым!

Ямьле Гөбнә буйларың, яшел болыннарың, тугайларың, барысыда истә, барысыда хәтердә. Кая барсам, кайда йөрсәм дә күз алдымнан китмисең”. (10.12.81ел.) Бер китабында “Туган ягымның каеннарын, өрәңгеләрен сагынам”, - диелгән.

А.Шамов: “ Авылга кайтсам, язарга кирәкле темалар”, -  дип теркәп калдырган язмалары бар. Темалары түбәндәгеләр:

1. Сугыш ветераннары турында. Очрашу.

2. Хезмәт ветераннары.

3. Яшьләр

4. Фронт хатлары. Һәлак булганнар.

5. Тарих парчалары. Канлы күл, иске кабер. Панау тау башындагы кылга – крепость. Пугач йорты.

6. Гөбенә.

7. Колхозның бер көне.

8. Танай авылы. Мамадыш. Бөти тавы.

9. Өч буын кешеләрнең очрашуы.

10. Уллары сугышта һәлак булган солдат әниләре. Солдат хатыннары.

11. Җир-су.

12. Хосусый милек.Колхоз милке.

- Прака малае өч тапкыр “Дан” ордены белән бүләкләнмәгәнме?

- Гади абзый улы – чукынып кайткан егет.

- Гайнетдин Гыйлаҗы.

- Исеме: “Ленин” колхозыннан хатлар.

          Язучының үз кулы белән язылган бу язма бүгенге көнгә кадәр сакланган.

          А.Шамовның үз сүзләре белән әйткәндә: “Халык үзенең батыр улларын онытмый. Беркем дә, бернәрсә дә онытылмый. Барысы да хәтердә, барысы да күңелдә, барысы да йөрәктә.” Күренекле язучы, Афзал ага Шамовның замандашы Г.Әпсәләмов сүзләре күңелгә  килә: “Ак чәчле, күркәм йөзле, тыныч табигатьле Афзал ага Шамов безнең әдәбиятның түренә яшенең өлкәнлеге, талантлы әдәби әсәрләр язганы өчен генә түгел, бәлки кешелек сыйфатлары өчен дә менеп утырды.”  Мин бу сүзләр белән килешәм: күренекле авылдашыбызның тормыш юлы да, ул тудырган әдәби геройлар да өйрәнүгә, үрнәк алуга лаеклы.

Нәтиҗәдә мин үз алдыма куйган максатыма ирештем. Халкым олы язучыга, олы хөрмәт күрсәтә. Халык яраткан язучысын онытмый!

Кулланылган әдәбият

    1. « Казан утлары » 1991. №3. 157-159б.

1. Шамов А. Чын хикәяләр: Хикәяләр, очерклар, истәлекләр. – Казан: Тат.кит.нәшр., 1986.
2. Шамов А. Зөя буенда: Очерк. – Казан: Таткнигоиздат, 1956.
3. «Ватаным Татарстан» газетасы, 20 март, 2001 ел.
4. «Мәгърифәт”газетасы,31 март,2001 ел.
5. “Мәдәни җомга”газетасы,16 март, 2001 ел.
6. «Яшел Үзән» газетасы, 23 март, 2001 ел.№35-36
7. «Шәһри Казан» газетасы, 2 март, 1990 ел.
8. «Мирас» Афзал Шамовка 90 яшь, 1990 ел.
9.  «Сабантуй» газетасы, 2001 ел.
10.  Музей материаллары