Сочинение

Жаргал гээшэ юун бэ?

Хэды гал дүлэн, дуран хэрэгтэйб,

шамай шагнаха, шамда этигэхэ,

шинии омогорхол болохын түлөө!

     Гэсэр хаанай үлгы болохо үзэсхэлэнтэ һайхан Түнхэн нютагайнгаа далита шубуунай ниидээгүй, туруута ангай гэшхээгүй, һаруул сагаан һарьдагаа, сэбэр ногоон горходоо, эмтэй домтой аршаан булагуудаа аршалха, хамгаалха хэрэгһээ нангин юумэн юун байхаб даа. Арюун гое агаараань амилжа, тунгалаг сэбэр уһаарнь ундалжа ябахадаа, иимэ дэмбэрэлтэй баян дайда бүмбэрсэг дэлхэйдэ үсөөн гэжэ мэдэржэ, аглаг номин нютагнай үри хүүгэдтэмнай, хэтын хэтэдэ туһатай, ашагтай байг лэ гэжэ зальбархаһаа гадна, хүн бүхэн энэ нангин хэрэгтэ өөрынгөө хубитые оруулха еһотой. Аба эжын үреэлээр алтан һайхан тоонтодоо мүндэлһэн үри хадаа, эдир бага наһанһаа агууехэ бэлигтэй багшанарта заалгаһандаа   омогорхон сэдьхэнэб.

         Би хадаа сэдьхэлэйнгээ уряагаар ɵɵрынгɵɵ гэр бүлэеэ, түрэл нютагаа суурхуулжа ябанаб: эрхимээр һуранаб, шүлэг бэшэнэб, олимпиада болон элдэб мүрысɵɵнүүдтэ хабааданаб. Тиихэдээ ехэ баяртайб. Энэ түргэн сагай ажабайдалда, аба эжыгээ, дүүнүүдээ, ахадуунуудаа хаража, туһалжа ябаха хэрэгтэй.  Энэмнай жаргал гээшэл. Жаргал хадаа гэр бүлэһɵɵ эхитэй гэжэ һананаб. Гэртээ хуу баран эбтэй, буянтай, хуби заяатай байбал эгээ ехэ жаргал гээшэ. Ямаршье гэрэлдэ харааһаа- урдамни эгээл жаргалтай хүн харагданал, энэмнил жаргалай түлхюур гээшэ.

       Хэшээлнүүдтэ бидэ эрдэм мэдэсээ үргэдхэжэ, ухаан бодолоо хүгжөөжэ, ойлгон абахадамнай -  нэгэ ехэ жаргал, үхибүүн бүхэн аба эжыгээ баясуулхада – хоердохи жаргал, эжы абамнай ошото галханиие бадараажа, эрмэлзэл түрүүлжэ, ямаршье хэрэгтэ тугаа дээрэ үргэжэ ябабал – наһанай  жаргал.

Иимэл жаргалай түлхюурнууд ходол үүдээ сэлин байхал минии урда.

Буряад хэлэн тухай эссе

      Нэгэтэ үглѳѳгүүр буряад хэлэн һэреэд, гүнзэгы бодолдо абтаба. Наран ороно, гарана,  уһан урдана, мүльһэн болоно, хайлана. Үе сагууд һэлгэлдэнэ. Ганса минии досоо хүлгѳѳтэй:  хуби заяамни оршон сагай байдалаар яажа эрьелдэхэнь гээшэб? Эхын амтан уурагаар дамжан ерэһэн би хадаа мүнѳѳ үе сагта арад түмэндѳѳ хэрэггүй шахуу боложо байна гээшэ гүб?! Али булган малгайтай буряад зонойм дунда намайгаа үргэхэ, түшэглэхэ, саашань дамжуулха, бии байгаа арюун баялигыемни хүгжѳѳхэ хүнүүд түрэнэ алтай? 

      Заримдаа намда гомдолтойшье, үбшэнтэйшье болодог. Намайе эзэгүй үлэн нохой шэнгеэр эндэ тэндэһээ үлдэн гаргаха, һарюу марюу болоторни буруугаар үгэнүүдыемни үгүүлхэ, элдэб хэлэнүүдтэй холихо, шоо үзэхэ… Юрэдѳѳ, гайтай байна даа.

      Арад түмэмни! Мүн бэеэ бэелжэ, ухаан бодолоо элсүүлжэ, үндэр тэнгэри – эсэгынгээ, үлгэн дэлхэй – эжынгээ заншал саашань дамжуулан, намайгаа мартангүй үри хүүгэдтээ ойлгуулжа, түби замбиин байгаа үедэ түбхинэхэ замыемни харуулыт. Гуйнаб! Найданаб! Этигэнэб!  

        Буурал толгойто, монгол бэшэгтэ танай буряад хэлэн!  

Майн 25 най hуулшын хонходо бэшэнэб. Дальбараагай уурхайhаа далияа хумин ниидэхэеэ байhан хараасгайнууд, турэл hургуулиингаа богоhо 11 жэлэй хугасаа алхажа эрдэмэй эхин орьел дабан гаража, ухибуун наhаяа эндээ орхижо гараа ганзагада хулоо дуроодэ хургэн дошхон залуу наhандаа гаража байхадатнай Урдахи ажабайдалай ореохон замые урагшайтайгаар дабшан дабажа, жаргалай тулхюур тааруулан золоо олон зорихыетнай хусэнэб!