Универсаль уку гамәлләре

— танып-белү максатын аерып алу һәм мөстәкыйль формалаштыру;

— кирәкле мәгълүматны эзләү;

— белемнәрне структуралаштыру;

— аңлап әйтеп бирү;

— төгәл шартлар нигезендә чишелешнең эффектив  алымнарын сайлап алу;

— гамәлнең шарты һәм алымнары рефлексиясе, эшчәнлек барышы һәм нәтиҗәсе тикшерү, бәяләү;

— аңлап уку; кирәкле мәгълүматны аерып ала белү; төп һәм ярдәмчел мәгълүматны билгели белү һ.б.

— проблеманы кую һәм формалаштыру, иҗади һәм эзләнү характерындагы проблемаларны хәл иткәндә эшчәнлек алгоритмын мөстәкыйль төзү;

— билге-символларны куллана белү (модельләштерү, модельне төрле формаларга китерү)

Логик

— билгеләрен аерып алу максатыннан анализ (мөһим, мөһим түгелләрен билгеләү)

— синтез (кисәкләрдән бербөтен төзү);

— объектларны классификацияләү, чагыштыру өчен критерийлар  сайлау;

— нәтиҗә чыгару;

— сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен табу;

— фикер йөртүнең логик чылбырын төзү;

— исбатлау;

—   гипотеза төзү һәм аны нигезләү.

Проблеманы кую һәм чишү гамәлләре:

— проблеманы  формалаштыру;

— иҗади һәм эзләнү характерындагы проблемаларны хәл итү юлларын мөстәкыйль билгеләү .

Мәсьәлә кую (мәгълүмат җыю һәм эзләүдә инициативалы хезмәттәшлек).

 Конфликтларны чишү (проблеманы ачыклау, тиңләштерү (идентификация), конфликтны хәл итүнең альтернатив ысулларын эзләү һәм бәяләү, карар кабул итү һәм аны тормышка ашыру).

Иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү

Управление поведением партнёра  (контроль, коррекция, аның гамәлләрен бәяләү)

Аралашу бурычлары нигезендә үзеңнең фикерләреңне тулы һәм төгәл итеп әйтеп бирү белү (тел нормалары нигезендә сөйләмнең диалогик һәм монологик формаларын белү).

Планлаштыру (соңгы нәтиҗәне күздә тотып арадаш максатлар эзлеклелеген ачыклау).

Прогнозлаштыру (белем үзләштерү дәрәҗәсен искә алып аның  нәтиҗәсен күз алдына китерү).

Контроль (эталоннан аермаларны ачыклау максатыннан нәтиҗә һәм эш алымнарының  бердәмлеген тикшерү)

Коррекция (планга һәм эталон, алым, көтелгән нәтиҗәдә аермалар килеп чыкканда кирәкле төзәтмәләр һәм өстәмәләр кертү).

Бәяләү ( үзләштерелгән,  үзләштерергә кирәк белемнәрне, үзләштерелгәннәрнең дәрәҗәсен һәм сыйфатын аңлау һәм ачыклау).

Ихтыяри үзрегуляция (көч һәм энергияне   мобилизацияләү осталыгы; ихтыярны көчәйтү осталыгы  – каршылыкларны җиңеп чыгуга, мотивацион конфликтларны хәл итүгә юнәлтелә).

Шәхси УУГ

1.     Мәктәпкә карата  уңай мөнәсәбәт

2.     укуның мөһимлеген (кирәклеген) аңлау хисе

3. мәктәп турында дөрес караш.

4. Өйдә шәхси укытуга караганда коллективта белем алуны кулай күрү.

5. үз белемен билге белән бәяләүне өстен күрү

 6. билгеләр диапозоны киңлеге.

7.  билге критериесе булу.

8. укучының социаль роле.

9. Яхшы укучы сыйфатын аңлау.

10. Үз мөмкинлекләрен аңлап, үзенә дөрес бәя бирү

11 Үзеңне камилләштерү өстендә эшләргә кирәклекне аңлау

12. үз уңышларының һәм уңышсызлыгының сәбәпләрен ачыклау . 

Мәгънәви бәйләнеш (уку эшчәнлеге максаты белән аның мотивы арасында

бәйләнеш булдыру- «уку миңа ни өчен мөһим?»)

1. танып-белү мотивларын формалаштыру.

2. яңалыкка кызыксыну.

3. гомуми эшчәнлек ысулларына һәм аларның чишелешенә кызыксыну

4.  социаль  мотивларның формалашуы

5. җәмгыятькә файдалы булу.

6.  уку мотивларын формалаштыру.

7. үз үзгәрешкә– яңа белем-күнекмәләр алуга — омтылу

8. булачак һөнәри эшчәнлек белән уку арасында бәйләнеш тудыру

Әхлакый-этик ориентлашу (шул исәптән бәяләү).

1.     Әхлакый нормаларга ориентлашу

(гадел бүленеш, үзара ярдәмләшү, дөреслек)

2.     Әхлак нормаларын бозу эчке нормалар белән чагыштырганда җитдирәк һәм яраксыз

3.     Укучы нормалар бозылуы нәтиҗәсен аңлый.

4.     Норма бозылганда   субъ­ект мотивларын, хис-тойгыларын истә тоту.  

5.     Барлык әхлак нормалары нигезендә карар кабул итү

6.     Эшчәнлеккә дөрес бәя бирү /Әхлак нормаларын үтәү

7.       Әхлакый фикер (хөкем) йөртү дәрәҗәсе үсеше

—       укучыларның шәхси, һөнәри үзбилгеләнешен,

—        -әдәп-әхлак норма-

ларын үзләштерүен, тиешле карар кабул итә белүен,

—        үзен тормыш-

та лаеклы шәхес итеп кую

нәрсә билгесез?);

—        планлаштыру – максатка ирешү, нәтиҗәгә килү юлларының

эзлеклелеген билгеләү;

—       фаразлау ,булачак нәтиҗәләрне, аның күләмен күзаллау;

—        контроль эшчәнлек төрләрен, читкә тайпылуларны

искәртү;

—        коррекция – планнан тайпылышлар булганда, башкарылган эшкә төзәтмәләр кертү;

—        бәя – укучының материалны ничек һәм нинди күләмдә

үзләштерүен аңлавы, үз хаталарын тануы һәм төзәтүе

йөртүгә (логикага) нигезләнгән гамәлләр

—        алга бурыч кую,   аны чишү белән бәйле гамәлләр

—        башка

кешеләрнең фикерен исәпкә алу,

—        тыңлый, әңгәмәгә кушыла белү,

—       яшьтәшләре һәм өлкәннәр белән хезмәттәшлек итү