Цырен-Дулма Дондогойн эхэ тухай шүлэгүүд, поэмэнүүд тухай

Тематическое направление – «Минии эгээн дуратай уншаха ном…»

Тема сочинения – «Цырен-Дулма Дондогойн эхэ тухай шүлэгүүд, поэмэнүүд тухай»

Жанр сочинения – сочинение – рассуждение

Цырен-Дулма Дондогой бага балшар наһанһаа эхилжэ, эжы баабайнгаа үхэр мал адуулалсажа үндыһэн юм. Үдэшынгөө ажал дүүргээд, гэртээ орожо, томошуулайнгаа үльгэр онтохо, таабари хэлсэхые шагнан, үдэшэнүүдээ үнгэргэдэг байһан.  

Эдэ хөөрөөнүүдынь басаганай саашанхи ажабайдалда ехэ нүлөө үзүүлээ, наһанайнь олзо боложо үгөө.

Намда Цырен-Дулма Дондогойн эхэдээ зорюулһан шүлэгүүдынь, поэмэнүүдынь ехэ һайшаагдадаг.

Ямаршье ажалһаа тунхаридаггүй, ажалша бүхэриг, олон таба үгэгүй, амитан бүгэдые хайрлаха эльгэ нимгэн, сагаахан сэдьхэлтэй эхэеэ «Эхэ тухай поэмэ» соогоо Дондогой үнэншэмэ зүбөөр харууланхай.

Үбэлэй хүйтэндэ үбсүүгээ хүлдэтэрөө, үбшэлһэн үриеэ үбэртэлжэ ябаһан эхые юугээр сэгнэлтэйб?

Эхэ!

Аглаг дэлхэй дээр эхэнүүд

Адлихан нэгэ абаритай:

Үхибүүндээ – һүүлшынгөө хүсөөг,

Үриингээ садхалан лэ байбал,

Үлдэһэн, даараһанааш мартаха.

Ц-Д. Дондогой бүхы наһан соогоо эхэеэ дурдажа, ашыень харюулжа шадаагүйдөө голхорон бэшэһэн байдаг:

Эхэ!

Эхэеэ нэгэтэ алдабал,

Эхэдэшни адлишье хүн

Нарата энэ юртэмсэ дээр

Наһан соошни харагдахагүй.

«Эхэһээ бэшые хуу олохош,

Эхэеэ дахин олохогүйш»,

Хуушанай үгын удхые

Хожомдожол ойлгодог нүгэлтэйбди.

Эдэ мүрнүүдые уншахадаа, эхэ хүнэй хэды үнэтэй, хэды дүтэ, хэды налархай байһан тухай бодолгото болоноб.

Үшөө Цырен-Дулма Цыреновна багахан үхибүүдтэ зорюулжа, олохон зохёолнуудые бэшэһэн юм. Би үшөө хүүгэдэй сэсэрлигтэ ябахадаа, энээхэн дуун болоһон шүлэгтэнь дуратай һэм:

Эжыдээ дуратайб,

Эжыдээ баяртайб,

Эжыдээ зорюулан,

Дуугаа дууланам…

Нёдондо Эжын үдэртэ зорюулагдаһан аймагай уран шүлэгшэдэй мүрысөөндэ би Цырен-Дулма Дондогойн «Эхэ тухай поэмэһээ» хэһэг уншаад, түрүүшын һуури эзэлээб. Тэрэнэй һүүлээр республиканска мүрысөөндэ хабаадажа, хоёрдохи һуурида гараһандаа, ехэ урмашааб.  

Эхэнэр хүнэй эльгэн нимгэн. Эхэнэр дуушын аялга урин. Эхэнэр шүлэгшын уянгата мүрнүүдэй сохисо дулаан. Эгээл иимэл даа, Цырен-Дулма Цыреновна Дондогойн шүлэгүүд.

Эхэ зургаан зүйлэй

Эгээл нангин Эхэ,

Хүхэ тэнгэриин Эхэ,

Хүрьһэтэ дэлхэйн Эхэ,

Хүмүүн түрэлтэнэй Эхэ!