Публикация "...Газар эхэмни..."

Республиканский конкурс «Нүхэдэйм дүхэригтэ…», посвященный 80-летию поэта, художника, учителя К.Цыденова. Номинация «Журналистика», 1 место.

«…Газар эхэмни,... нютагайнгаа ажабайдал тухай холын ороной хүнүүдтэ хужарлан хөөрэжэ үгэхэ бэлэйлби»

        Таанад театрта дуратай гээшэ гүт? Би театрта ехэл дуратайб. Нам шэнги үнэн зүрхэнhөө, сэдьхэлэйнгээ доhолтор, залуу хаhынгаа  хамаг бүхы шадал соо дурлажа шадаха байнагта? Ямаршье театрай артистнар зүрхэ сэдьхэлээ, гүн бодолоо харагшадтаа дамжуулдаг гээшэ. Тайзан дээрэhээ улаан нюураараа харагшадтаяа уулзажа,  буряад хэлэн дээрээ сэдьхэлэй хөөрэлдөө эмхидхэнэ. Артистнуудай тон ехэ габьяань юуб гэхэдэ, үнжэгэн буряад хэлэеэ үргэжэ, зондоо, илангаяа залуу үетэндэ ойлгуулжа ябадагынь болоно. Буряад эхэ хэлэмнай ямар баян, сэбэр, шэмэтэй, нугархай хэлэн гээшэб! Эндэл буряад театрнай ёhотой жэшээ харуулагша мүн болоно.

        Хэжэнгэ нютагнай талаан бэлигтэнээрээ баян юм даа. Сэсэгма Нимаевна Шойдокова- Буряад Респуликын соелой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, Хэжэнгын арадай театрай урдаа хараха артист. Артист болохо гээшэ хүндэ хүшэр, имагтал бэлиг шадабари хэрэгтэй ха юм даа. Хүн бүхэн артист боложо шадахагүй бшуу. Бага наhанhаа театрта дуратай, эдирхэн ябахаhаа хойшо Хэжэнгынгээ арадай театрай зүжэгүүдтэ гол рольнуудые наададаг. Үшөө  hургуулида  hуража ябахадаа, «Будамшууда» Пиглайн, «Тангаригта» Пэлжэдэй рольнуудые шадамар бэрхээр гүйсэдхөө  hэн. Зүүн соелой институт дүүргэжэ, түрэл нютагаа бусажа, театрай мэргэжэлтэ режиссер болоо  hэн. Хүнэй сэдьхэл уяруулмаар уран  hайхан шүлэг уншадаг Сэсэгма Нимаевна бүхы концерт –наадануудта эдэбхитэйгээр хабаададаг юм. Шанга хоолойтой, бэлиг талаантай С.Н.Шойдоковагай зүжэгүүдтэ наадахадань, режиссер Елена Санжимитыпова  ехэ нүлөө үзүүлээ, туhа хүргөө юм. Артистка ялас гэмээр олон рольнуудые гүйсэдхэжэ, харагшадай зүрхэ сэдьхэл үнинэй буляанхай.  «Эхэнэрэй роль эрхим hайнаар гүйсэдхэгшэ» гэhэн нэрэ зэргэдэ оло дахин хүртэнхэй. Бальжин хатанай образые Сэсэгма Шойдокова ехэ хүндэлжэ, тэрээндээ үнэн зүрхэнhөө дурлаhан гэжэ мэдэхээр. Тиихэдэ үшөө олон һайхан рольнуудые гүйсэдхөө: А.Салынскиин «Барабанщицада» - Нила Снежкогой образ, Ч.Айтматовай «Материнское поле» - Толгонайн роль, Д.Эрдынеевай «Бальжин хатан» - Бальжин хатанай,  Б.Халзановай «Үйлын үридэ», Мустай Каримай  «Страна Айгульда» Барас Халзановай «Хайрата минии Хандада» - Хандын образ, Бертольд Брехтын гуурhан дээрэhээ мүндэлhэн  “Кураж эхэ” зүжэгэй  Кураж эхын роль. Сэсэгма Нимаевнагай энэ зүжэгүүдтэ харуулhан алишье образынь, эхэ, эсэгэеэ, аха захаяа хүндэлхэ, үргэхэ гэhэн нангин hургаалда, гэр бүлын ажаhуудалдамнай, hургаал заабари болоно гээшэ.

Хэдэн жэлэй туршада Сэсэгма Нимаевна Хүүгэдэй жэшээтэ театрай хүтэлбэрилэгшөөр амжалта түгэс ажалладаг юм.

Интервью:

-Сэсэгма Нимаевна, арадай театрай актриса ябахаhаа гадуур, хүүгэдэй театр олон жэлдэ хүтэлбэрилнэт, танай шабинарай амжалтанууд ямар онол аргаар туйлагдана гээшэб, үхибүүд театрта хэр дуратайгаар ябана гээшэб? Дүй дүршэлөөрөө хубаалдажа үгыт даа.

-Хүүгэдэй үндэhэтэнэй театр гэжэ нэршэлэгдэhэн хойноо, түрэлхи буряад хэлэеэ хүгжөөхэ зорилготойл ажалаа шабинартаяа хамта ябуулнабди. Буряад уран зохёолнай манда түшэг тулга боложо үгэдэг. Эдир минии артистнар эршэтэйгээр уран шүлэг, прозо, басни найруулан табихада эрхимээр наададаг. Эхэ хэлэнэйнгээ баялигые эльгэ зүрхөөрөө мэдэрхэ абьяастайнууд яhала болонхой. Энэ габьяаень ехэ олзодо тоолодогби.

,, Эртын манандал

                     үнжэгэн сагаан лэ

Эхын альгандал

                     Энэрхы дулаан лэ

                     Буряад хэлэмнай... ''

 Д. Улзытуевай мүрнүүдые баримталан, хүүгэд ажабайдалай үргэн харгыда буряад хэлэеэ эльгэлэн, ээдүүлэнгүйл ябаха шадалтай ябаhай даа гэжэ hанагдана...

        Театр гээшэ онсо ехэ хүсэ шадалтай, олон тоото элдэб наһанай харагшадай анхарал өөртөө татаха аргатай. Тайзан дээрэ боложо байhан үйлые сэдьхэлдээ дүтөөр абажа, уйдан уйлаха, эльгэ хатан энеэхэшье сагууд ерэнэ. Түгэсхэлдэнь нюдэнhөө адхарhан нулимсаа бариха шадалгүй, альгаа ташан баяраа мэдүүлнэбди. Һайшаагдаhан геройдоо баглаа сэсэг барижа жаргалтайнууд гэртээ бусанабди. Манай Хэжэнгын арадай театр үндэр ехэ сэгнэлтэнүүдтэ хүртэнхэй юм. Артистнар найруулгаараа  мүнөө сагай тон шухала асуудалнуудые дайража, ургажа ябаhан залуу үетэндэ hургаал заабари болохо, эхэ эсэгэеэ хүндэлжэ, тэдэнэй арюун hайхан сэдьхэлые дүмэжэ ябахыень hануулан, баhа энэрхы hэргэг байдалтай ябахыень уряалан хүмүүжүүлнэ. Омогорхохоор  даа!

Раднаева Эржена,9 «б»анги

Х.Намсараевай нэрэмжэтэ

Хэжэнгын дунда һургуулиин һурагша