“Туган тел” мастер- класс бәйгесе (2019 ел)

Район

(город),

регион

Юридический адрес общеобразовательной организации, адрес,

       телефон

ФИО

учителя

(полностью),

контактный

телефон

Информация об

       учителе

(должность, квал. категория, общий стаж работы, стаж    работы на последнем рабочем месте)

Ссылка на школьный (личный) сайт, где размещены материалы

РТ,Г.Казань, Советский район

420100, г. Казань, ул. Сахарова, д.9

МБОУ  “Школа №167”

8(843)-263-86-40

Ибраева

Лейсан

Расиховна

89274125294

Учитель татарского

языка и литературы

высшей квалификационной категории, общий стаж работы 13 лет,

на последнем рабочем месте-8 лет.

"https://nsportal.ru/ibraeva-leysan" Туган тел һәм туган тел әдәбияты укытучысы сайты

№

Чараның  исеме

Дата

Җаваплы

1

Белем бәйрәмендә ата-аналар белән очрашу:

• Мәктәп формалары  буенча мәктәп уставы белән таныштыру;
• Укучылар өчен кагыйдәләр, эш режимын  искә төшерү

сентябрь

Кл.җитәкчесе

2

Гаиләләрдә булу

Ел дәвамында

Кл.җитәкчесе

3

Класстагы ата-аналар комитеты

утырышларын үткәрү

Чиреккә

бер тапкыр

Кл.җитәкчесе

4

Ата-аналар җыелышларын үткәрү:

1. Гомуми  ата-аналар  җыелышы: “ Балаларның иминлеген саклау”

2. “Гаиләдә балага җенси тәрбия бирү”

3. “Уку һәм ОГЭ га әзерләнгәндә әти-әниләрнең  җаваплылыгы”

4. “Кара-каршы сөйләшү” (укучылар һәм әти-әниләр катнашында)

 5.Гомуми җыелыш

6. “Укучыларны җәйге ялга озату”

сентябрь

ноябрь

февраль

март

гыйнвар

май

Кл.җитәкчесе,

ата-аналар комитеты

5

Индивидуаль әңгәмәләр

Ел дәвамында

Кл.җитәкчесе

6

Әти-әниләрне бәйрәмнәр

белән котлау

Бәйрәмнәрдә

Укучылар

7

“Ачык ишекләр көне” ата-аналарны дәресләргә чакыру

График

буенча

Кл.җитәкчесе

8

Гаиләләрдә  тәрбия эшен  өйрәнү буенча  анкеталар үткәрү

План буенча

Кл.җитәкчесе

№

Чараның  исеме

Дата

Җаваплы

1

Укучыларның  сәләтләрен ачыклауны дәвам итү.

Ел дәвамында

Фән

укытучылары

2

Укучыларны түгәрәкләргә тарту

сентябрь

Түгәрәк

җитәкчеләре

3

Мәктәп буенча үткәрелгән  конкурсларда  актив катнашу:

• Рәсем конкурслары
• Иншалар, эссе конкурслары
• Иҗади  конкурслар

План

буенча

Укучылар

үзидарәсе

4

Китапханәдәге өстәмә әдәбият   белән файдалану

Ел дәвамында

Фән

укытучылары

5

Кроссвордлар чишү

Ел дәвамында

Укучылар

6

Газета-журналлардагы, интернеттагы  яңалыклар  белән танышу

Ел дәвамында

Укучылар

7

Фәннәр буенча олимпиадаларда, конкурсларда катнашу.

ноябрь

Фән

укытучылары

8

Интернет конкурсларда  катнашу

Ел дәвамында

Класс

җитәкчесе

9

Укучыларны проект эшчәнлегенә  тарту

Ел

дәвамында

Класс

җитәкчесе

10

Һөнәри  юнәлештә  укучыларның  сәләтләрен  ачыклау буенча  системалы эш алып бару

Ел

дәвамында

Кл.

җитәкчесе

Эш юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы    

Сыйныфта укыту- тәрбия эшләрен   оештыру:

     -Укучыларның  сыйныф бүлмәсендә дежур торуларын оештыру;

     - Вазифалар бүлешү, сыйныфның старостасын сайлау

     -Тәрбия процессының куркынычсызлыгын оештыру;

     - Укучыларның ашханәдә кайнар ризык белән туклануын оештыру ;

     - Белемнәрне авыр үзләштерүче укучылар белән эшне оештыру һәм планлаштыру;

     - “Мәрхәмәтлелек айлыгы”н да катнашу                                                      

     - Сыйныфның социаль паспортын төзү;

     - Мәктәп формасы һәм спорт белән шөгыльләнү өчен формалар  мәсьәләсен чишү;

     - “Көз байлыклары”табигый материалдан әйберләр ясау;

      - Макулатура җыю.

     - «Экстремизм булмасын!»айлыгында катнашу

    - Мәктәпнең эвакуация схемасын хәтердә яңарту.

      Инструктажлар үткәрү, куллар куйдыру.

Сыйныф җитәкчесе тарафыннан аерым игътибарны таләп итүче балалар белән эш

Открытый урок, посвященный культуре безопасности

Ата-аналар белән эш

Ата-аналар җыелышы. “8нче сыйныф укучыларының психологик үзенчәлекләре.”

Гаиләләр белән эш. Укучыларның яшәү шартлары белән танышу.

Сыйныф сәгатьләре

1”Мәктәптә үз-үзеңне дөрес тоту кагыйдәләре”

2.”  Сәламәт булыйм дисәң, чисталыкны сакла!”

3 .”Иминлегең үз кулыңда”

4. “К.Тинчуринның тууына 130 ел”

«Семья-как это важно!»

Эш

юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

• Хокукый тәрбия айлыгында катнашу;
• Укытучылар көненә багышланган бәйрәмдә катнашу;
• Өлкәннәр көненә багышланган бәйрәмдә катнашу;
• Сыйныф почмагын бизәү;
• “Алтын көз”рәсем конкурсында катнашу;
• «Мин татарча сөйләшәм» конкурсында катнашу;
• Макулатура җыю;
• Көзге каникулларны оештыру;

-    Мәктәп күләмендә үткәреләчәк чараларда /көзге бал, укытучылар бәйрәме,Өлкәннәр көне/ актив катнашу

-асоциаль күренешләрне булдырмау буенча эшне оештыру

Ата-аналар белән эш

 Ата-аналар җыелышы. “Укучыларда эш-гамәлләре өчен җаваплылык хисе тәрбияләү”

Сыйныф җитәкчесе тарафыннан аерым игътибарны таләп итүче гаиләләр белән  әңгәмә.

Психологик халәтне өйрәнү

Мониторинг үткәрү

Сыйныф сәгатьләре

1.“Өлкәннәр, без сезне яратабыз 1әм хөрмәт итәбез!”.

 2. “Җәмгыятьтә яшәп, җәмгыятьтән ирекле булып буламы?”

 3. “Юл йөрү кагыйдәләрен , янгын чыкканда, экстремизм булганда үзеңне тоту кагыйдәләрен онытма!”

Эш юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

• “Мин тормышны сайлыйм” стенгазеталар конкурсында катнашу;
•  “Без сәламәт яшәү рәвеше яклы” стенгазеталар конкурсында катнашу;
• Әниләр көненә багышланган бәйрәм оештыру;
• Халыкара бердәмлек көненә багышланган  мәктәп күләмендә үткәрелә торган бәйрәмдә катнашу;
• Көзге каникулда балаларның ялын оештыру;
• “Яшел оазис” конкурсында катнашу;
• “Кошларга җимлек” конкурсында катнашу.
• “Театр һәм балалар” атналыгында катнашу

Ата-аналар белән эш

Ата-аналар белән индивидуаль эш.Укучыларның яшәү шартлары белән танышу.

Психологик халәтне өйрәнү

9нчы сыйныф укучыларының мотивациясен диагностикалау.

Сыйныф сәгатьләре

          1. “Халыкара бердәмлек көне”

2. “Аралашу формалары  (вербаль, вербаль булмаган)”

3.”Үз хокукларыңны һәм вазифаларыңны беләсеңме?”

Эш

 юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

-Инвалидлар декадасына багышланган чараларда катнашу;

- Бөтендөнья СПИДка каршы көрәш  Көненә багышланган чараларда катнашу;

- Сыйныфны Яңа елга бизәү;

- “Яңа ел” бәйрәме;

      - Кышкы каникулларны оештыру;

      - Яңа ел котлаулары конкурсында катнашу;

  - “Кыш чибәре” конкурсында катнашу;

-Юл йөрү кагыйдәләре буенча төзелгән стендлар конкурсында катнашу;

Фәннәр буенча олимпиадаларда катнашу

Ата-аналар белән эш

• Ата- аналар җыелышы.”Беренче яртыеллык нәтиҗәләре”

Сыйныф сәгатьләре

     1.Тәрбия сәгате:  “ 12 декабрь - РФ Конституциясе көне”

2.“Ә Баяновның тууына 90 ел””

3.“Яңа ел килә!” 

4. Сәламәтлек сәгате “Кышкы травмалар, пиротехник чаралар белщн эш иткәндә иминлек кагыйдәләрен үтәү”

Эш

юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

       - «Ура, каникуллар!» (кышы каникул вакытында укучылар белән очрашу);

     -Татар шагыйрьләре шигырьләрен сәнгатьле  укучылар конкурсында катнашу;

     -Сугыш, тынычлык турында шигырьләр конкурсында катнашу;

     - Мәктәп беренчеленә уздырыла торган чаңгы ярышларында катнашу;

     -Бөек Җиңүнең 73 еллыгына багышланган сочинениеләр, рәсемнәр, открыткалар конкурсларында катнашу;

     - Патриотик җырлар конкурсында катнашу;

     -“Кошларга җимлек ясадым” акциясендә катнашу;

    - “Музей көне” акциясендә катнашу.

Сыйныф җитәкчесе тарафыннан аерым игътибарны таләп итүче балалар белән эш.

• индивидуаль  эш.

Работа с учащимися, требующими особого внимания со стороны классного руководителя.

Ата-аналар белән эш

Сыйныф сәгатьләре

Ата- аналар белән индивидуаль консультацияләр

1. .“Буш вакытыңны дөрес оештыра беләсеңме?”
2. “Бабайлар батырлыгы”

сыйныф  сәгатьләре

1. «Кешелек кыйммәтләре»

2. «Мәрхәмәтлелек гаиләдә башлана»

3. «Тылсымлы сүзләр»

4. «Кышкы табигать»

Эш

юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

-Халыкара туган тел көнендә катнашу ;

- Муса Җәлил шигырьләрен сәнгатьле укучылар конкурсында катнашу”

-  «Мин татарча сөйләшәм" конкурсында катнашу.(номинацияләр:рус төркемнәре ндә укучылар арасында сәнгатьле сүз, вокал);

- Гражданлык тәрбиясе һәм патриотик тәрбия айлыгында катнашу;

- Антифашист-геройларны искә алу;

- Җиңү Көнен бәйрәм итүгә әзерләнү;

-Ватанны саклаучылар көненә багышланган бәйрәм;

- Бөек Ватан сугышында Җиңүгә багышланган чараларда катнашу;

     -“Туган ягым табигате” рәсем конкурсында катнашу;

     - “Ягез әле, егетләр!”конкурсында катнашу;

     - “Туган ягым табигате” рәсем конкурсында катнашу;

     -“Чиста шәһәр!” акциясендә катнашу.

Ата-аналар белән эш

Сыйныф җитәкчесе тарафыннан аерым игътибарны таләп итүче гаиләләр белән  әңгәмә

Сыйныф сәгатьләре

1. “Ватанны саклаучылар”
2. “Татар шагыйре Муса Җәлил”

     3.“Халыкара туган тел көне” ндә катнашу

       4. Сәламәтлек сәгате “Саф һавада хәрәкәтле уеннар”

Эш

 юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

• Мәктәп Уставы таләпләренең үтәлешен, укучыларның мәктәп формасын тикшерү, соңга калуларны булдырмау буенча эш;
• Сәламәт яшәү рәвешен һәм пропагандалау һәм асоциаль күренешләрне  булдырмау буенча айлыкта катнашу;
• Халыкара хатын-кызлар көненә багышланган  “Ягез әле, кызлар!” конкурсында катнашу;
•  «Ура, каникуллар!» программасы;
• “Минем яраткан әкият героем”балалар рәсемнәре конкурсында катнашу;
• «Сәләтле балалар” смотрында катнашу;
• “Чиста шәһәр” проектында катнашу;

Ата-аналар белән эш

Ата- аналар җыелышы . “Укытучы белән укучы арасындагы мөнәсәбәтләр”

Сыйныф сәгатьләре

1. Тәрбия сәгате: “Белем алу, киләчәккә планнар”
2.  “Минем яратып укыган китабым”
3. ”Җәмәгать урыннарында этикет кагыйдәләре”
4. Тәрбия сәгате:“Һөнәр сайлаудагы ялгышлар”.
5. Сәламәтлек сәгате “Экстремаль ситуацияләрдә  үз-үзеңне дөрес тоту”

Эш юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

• Г.Тукайның туган көненә багышланган чараларда катнашу;
•  «Мин татарча сөйләшәм” акциясендә катнашу;

-Бөек Җиңүнең 73 еллыгына багышланган чараларда катнашу;

• Мәрхәмәтлелек айлыгында катнашу;
• “Чиста шәһәр” акциясендә катнашу;
• Космонавтика көненә багышланган чараларда катнашу;
• Музейларга экскурсияләр оештыру.

Сыйныф җитәкчесе тарафыннан аерым игътибарны таләп итүче балалар белән индивидуаль  эш.

Ата-аналар белән эш

Сыйныф җитәкчесе тарафыннан аерым игътибарны таләп итүче гаиләләр белән  очрашулар

Сыйныф сәгатьләре

1.  Сәламәтлек сәгате “Интернеттан дөрес файдалан ”
2. “Тукай –яраткан шагыйребез”
3. Сәламәтлек сәгате “Имтиханнарга әзерләнгәндә сәламәтлекне ничек сакларга”
4.  “Кошлар- безнең дусларыбыз” 

Эш юнәлешләре

Эшнең эчтәлеге

Нәтиҗә

Укыту- тәрбия процессы

• Укучыларның ел дәвамында ирешкән уңышлары турында мәгълүмат туплау;
• Бөек Ватан сугышы ветераннары белән очрашу;
• «Ветераннарның күңеле бер дә картаймый” исемле бәйрәмдә катнашу;
• “Күңелле уеннар” спорт ярышларында катнашу;
• Җиңү көненә багышланган рәсемнәр конкурсында катнашу;
• Инструктажлар үткәрү;
• Музейларга экскурсия.
• Укучыларның  имтиханнарга әзерлеге буенча фән укытучылары белән даими эшләү  

Ата-аналар белән эш

Ата- аналар җыелышы. “2017-2018 нче уку елы нәтиҗәләре.Балаларның җәйге ялын оештыру”

Сыйныф сәгатьләре

1. Тәрбия сәгате “Бөек Ватан сугышы сукмаклары булап”

2. Тәрбия сәгате “Укучылар белән җәйге каникул чорына инструктаж үткәрү”

3. “Юл йөрү кагыйдәләрен онытма!”

4. “Чын дус була бел!”

Тема

  [й] авазы, Й,й хәрефләре

Теманың максаты

 Укучыларны тартык[ й] авазы, й хәрефләре белән таныштыру; сөйләмнән авазны аерып алу күнекмәсе формалаштыру; фонематик ишетү сәләтен үстерү; Казан белән таныштыруны дәвам итү.

Теманың төп эчтәлеге,терминнар, төшенчәләр

Сузык аваз, тартык аваз. Басма һәм язма хәреф. Сүзләрне иҗеккә бүлү. Кушылмалар төзү һәм уку. Сузык авазларны аеру: калын сузык, нечкә сузык. Тартыкларны аеру: яңгырау тартык, саңгырау тартык.

Парлы тартык авазлар.

Планлаштырылган нәтиҗә

Предмет күнекмәләре

УУЭГ

Авазны белдерүче хәрефләрне белү, сүзне авазларга  таркату, авазга характеристика бирү

Шәхси: авазларны дөрес әйтү, эшләү төрен сайлый белү

Регулятив: сүзләрне иҗекләргә дөрес бүлү, тартык авазны аеру.

Танып – белү : аваз белән аны белдерүче хәреф арасындагы бәйләнешне аңлау.

Коммуникатив: ишетә һәм тыңлый белергә өйрәнү, сүзлек хәзинәсен баету.

Эшләү киңлеге булдыру

Предметара бәйләнешләр

Эш формалары

Фронталь, парлап, индивидуаль

Ресурслар

Әйләнә -тирә дөнья. Математика.

Музыка. Сынлы сәнгать.

Әлифба 73-74 бит.

Язарга өйрәнү дәфтәре.

Төсле карандашлар, сүзләрнең схемалары, предметлы рәсемнәр, презентация.

I этап. Эшчәнлекне  мотивлаштыру.

Максат:укучыларны уку эшчәнлегенә кертү;  тартык [й] авазы һәм Й,й хәреф- ләрен  үзләштерергә әзерләү.

Елмаеп карагыз дөньяга

Рәхәт бит яшәве, шулаймы?!

Елмаеп яшәсәң көн саен,

Укырга, уйларга бик җайлы.

-Хәерле көн, балалар!

-Кәефләрегез әйбәтме? Көнне яхшы сүз белән башласаң, бөтен көнең яхшы үтәр,- диләр. Әйдәгез әле, бер-беребезне яңа көн белән котлыйк.

 Тактада рәсемнәр:   йөрәк,йозак,йодрык,йорт, Предмет исемнәрен хор белән әйтегез һәм аларның эзлеклелеген истә калдырыгыз. (Укучылар күзләрен йома, укытучы йозак,йодрык  рәсемнәренең урыннарын алыштыра).

                                                                                         II этап. Танып – белү эшчәнлеге.

Өйрәнү эзлеклелеге

Белемгә (Б), аңлауга (А), күнекмәгә ( К)  юнәлтелгән биремнәр һәм күнегүләр

Диагностик биремнәр

                                                                                          1.Авазны сүздән аеру

Максат:укучыларны  авазларны ишетеп, танырга өйрәтү. Тартык аваз төшенчәсен  ныгыту.

1бирем Балалар, минем өстәлемдә сузык һәм тартык аваз хәрефләре ята. Алар өйләрен югалтканнар. Сез аларга үз өйләрен табарга булыша алмассыз микән? Мин һәрберегезгә бер хәреф бирәм. Әгәр сузык аваз хәрефе булса, кызыл өйгә, тартык аваз хәрефе булса, зәңгәр өйгә керегез. (Тактага кызыл һәм зәңгәр өй рәсемнәре эленгән. Укучылар тиешле өй турысына басалар.)

3 бирем Рәсемдәге предметларның исемен әйтегез. Авазларын кабатлату. Сузык авазларны әйтү ,үзенчәлекләрен, тартык авазларны әйтүне ныгыту.

 Уен “Сузыкмы яки тартыкмы?”

Сузык аваз булса, утырырга, тартык аваз булса, басарга.

Укытучы авазларны әйтә, ә укучылар эшлиләр.

Укытучы А ди, укучылар утыралар. Укытучы К ди, укучылар басалар. (шулай дәвам итә).

Уен “Сузыкмы яки тартыкмы?”

Сузык аваз булса, утырырга,

тартык аваз булса, басарга.

                                                                                                 2. Яңа аваз белән танышу

Максат: яңгырау һәм саңгырау тартыкларны аеру, з-с парлы тартыклар булуын ачыклау.

1.Агач башында алтын алка,

Көндез ята, төнлә калка. (Ай)

2. Ул бәйрәм яз чәчү беткәч үткәрелә. (сабантуй)

Бу сүзләрдә сезгә таныш булмаган нинди аваз ишетәсез?

Әйдәгез эле, үзегезнең пар белән шушы яңа аваз кергән сүзләр уйлагыз.

- /й/ авазы нинди тартык? Колакларны каплап әйттерү.

Кисмә хәрефләрдән сүзләр төзү. Ай,уй.ый, әй.(А,У,Ы,Ә хәрефләрен күрсәтү) Әйдәгез й аваз-хәрефен чакырыйк. әй, ишетергә тиеш, яңгырый бит ул, Й чык, анда нишләп торасың. Кем ярдәм итә й аваз -хәрефен табарга?

Бу хәрефнең исеме кыска и.Ул нинди хәрефкә охшаган? Бу хәреф турында табышмакта бар.

Җил капкага кош утырган

Очып китәргә тора.

Бу нинди хәреф булган?

Я, дустым, әйтеп кара. (й хәрефе)

3 Калын һәм нечкә әйтелешле сүзләрне ачыклау. 

Яңгырау һәм саңгырау тартыкларны парлау.Бер авазы белән генә аерылган сүзләр эзләү ( зал –  сал, бар-пар, гөл-көл, дары-тары)

Уен “Яңгыраумы, саңгыраумы ?”

1) Калын һәм нечкә әйтелешле сүзләрне ачыклау.

2 )  Уен “ Парын тап.”      

                                           3. Яңа хәреф белән танышу.

Максат:укучыларны Й,й хәрефләрен күреп, танырга өйрәтү.

1. Бирем.(А) Кисмә хәрефләр арасыннан ишеткән авазны белдерүче хәрефне табу.  Й,й (кыска и) хәрефләре белән таныштыру. (кыска и) хәрефе нәрсәгә охшаган?

2 Бирем. (Б)

Бу баш З хәрефе. Без аны кайларда язабыз? Җөмлә башында, кеше исемнәрен язганда.

Ә бу юл з хәрефе. Бу хәреф сүзнең башында, уртасында, ахырында языла.

 3 Бирем (К)

Кушылмалар ясау, з авазы кергән сүзләр уйлау.

Физминутка.”Нәниләр зарядкасы

Лидер артына бер рәткә басалар, музыка астында аның артыннан күнегүләрне эшлиләр.

Уен “Хәтереңдә калдыр.”

Шигырь укып, [з] авазы кергән сүзләр әйттерелә.

                                                                     I I I. Танып – белү эшчәнлеген диагностикалау.

1. Яңа хәреф белән  иҗекләр уку.

Максат: укучыларның теманы аңлауларын ачыклау. Казан турындагы белемнәрен киңәйтү.

1.Бирем  (А)

Иҗекләр уку.

2.   Бирем.  (А)

Яңа хәреф белән сүзләр уку.

Сүзләрне уку. Таныш булмаган сүзләрне аңлату.

3. Бирем (К)

       Рәсем буенча әңгәмә. Айдар белән Айрат турында хикәя төзеп сөйлик әле.

4. Бирем (К)

Сорауларга җавап бирү.

-Малайлар  нинди?

II.Дәреслекнең 73-74нче битләре өстендә эш.

1.Бирем(А). Кушылмалар һәм сүзләр уку.

2.Бирем(К). Текстны уку.

3.Бирем(А).Презентация белән эш  .Й хэрефе

Дәреслек белән эш.

IVэтап. Интеллектуаль - үзгәртеп кору эшчәнлеге.

Максат: уку эшчәнлеген мөстәкыйль башкара алу күнекмәсен формалаштыру.

Рефлексия

Йомгаклау

Музыка астында балалар хәрәкәтләнәләр. Музыка туктагач, группаларга берләшәләр. Группадагы укучылар саны сорауга җавапка бәйле. йон сүзендә ничә тартык аваз? Йозак  сүзендә ничә сузык аваз? Бәйрәм сүзендә ничә тартык?

Импровизацияле бирем

Үзегез [ й] авазыннан башланган, дәрестә әйтелмәгән бер сүз сайлагыз, аны иҗекләргә бүлегез.

Эвристик бирем

Шул сүзне кулланып, үз җөмләгезне төзегез.

Уку эшчәнлеген мөстәкыйль башкару .

 Биремне үтәргә әзерлән, аны үтә, эшеңне тәкъдим ит һәм үзбәялә.

-Бүгенге дәрестә нинди “ачышлар” ясадык?

-Кәефләрегез нинди булды?

-Нинди кыенлыклар булды?

-Аларны ничек җиңдегез?

Фән, сыйныф.

 Әдәби уку.  1 класс

Тема

Әйдәгез, танышабыз. Синең исемең ничек? соравы һәм аңа җавап формасы.

Дәрес максаты

Татар телен өйрәнүнең әһәмиятен аңлату, дәреслек белән таныштыру, танышу өчен кирәк булган беренче җөмләләрне балаларны ялыктырмыйча, җиңел генә аралашуга кертеп җибәрү.

Төп төшенчәләр

сүзләр: исәнме(сез), хәерле көн, сау бул, мин, син, малай кыз, кем, ничек, укытучы, укучы, бу, юк,әйе, түгел

Планлаштырылган нәтиҗә

Универсаль уку гамәлләре

Шәхси: китапка сакчыл караш тәрбияләү, яхшы геройларның гамәлләре аша үзеңдә яхшы сыйфатлар булдыру.

Танып – белү:тиешле мәгълүматны сайлап алу, төп мәгълүматны аеру, проблеманы билгеләү һәм аларны чишү юлын эзләү.

Регулятив: эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү, укытучы ярдәме белән максат кую һәм эшне планлаштырырга өйрәнү, эш сыйфатына бәя бирү.

Коммуникатив: әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү, әңгәмәдәшнең аралашу холкы белән идарә итү.

Оештыру аралыгы

Предметара бәйләнеш

эш формасы

Ресурслар

Үткәрү технологисе

Һәр этапка өйрәтү һәм үстерү өчен биремнәр

Һәр этапка  диагностик биремнәр

I этап. Китап белән  танышу. Рәсемнәрне карау.

Максат  – Татар теле китабы белән һәм татар әкиятләрендәге геройлар белән танышу.

Дорогие, ребята! Сегодня мы начинаем изучать татарский язык. Отныне мы будем учиться татарскому языку, т. е. учиться разговаривать и писать по – татарски.

Татарский язык наравне с русским языком является государственным языком нашей республики. На этом языке разговаривают около десяти миллионов человек. Зная этот язык, вы приобретёте много друзей.

Итак, приступаем к делу! Изучать татарски язык  нам поможет учебник, где вас ждут друзья, разговаривающие только по -татарски. Вы должны внимательно слушать учителя на уроках, а дома работать по этой книге вместе с родителями. Успехов вам!

А сейчас, давайте, откроем учебники и посмотрим рисунки.

А зачем нам нужно изучать этот язык?

II этап. Яңа материалны аңлату.

Максат  – Геройлар ярдәмендә яңа сүзләр, җөмлә конструкцияләре белән танышу.

Посмотрите, к нам в гости пришёл Шурале. Шурале – герой татарской сказки. Сказку написал великий татарский поэт Г.Тукай. Шурале разговаривает на татарском языке. Давайте с ним поздороваемся.

Исәнме,Шүрәле!

А теперь пожелаем ему доброго дня.

Хәерле көн!

Шурале хочет познакомиться с каждым из вас. Он спрашивает :

Син кем?

Ребята, Шурале не знает, кто девочка, кто мальчик. Поэтому надо представиться так:

Мин – Оля. Мин – кыз.

Мин – Артём. Мин – малай.

Значит, как правильно нужно представляться.

Исәнмесез! Минем исемем – Андрей.

Синең исемең ничек?

Как ответим на этот вопрос:

Минем исемем…..

А сейчас, ребята Шурале хочет узнать вас действительно зовут Андрей или Оля. Он задает вопрос:

Бу Андреймы?

О чем он спросил. Подумайте, какая часть в слове Андреймы (интонация) помогает нам задавать вопрос? А в слове Ләйсәнме? Итак, -мы, -ме в конце слова выражают вопрос.

Когда на вопрос Бу Андреймы?отвечаем утвердительно, говорим:

Әйе, бу - Андрей.

Когда отрицаем, говорим:

Юк, бу Андрей түгел.

 А, сейчас, посмотрим рисунки в учебнике и попробуем задать вопросы.

(работа по рисунку, повторение хором изученных слов и предложений)

Ребята, Шурале хочет познакомиться со всеми поближе. Он хочет узнать где вы живете, сколько вам лет. И задает нам вопрос:

Син кайда яшисең?

Что он спросил у нас?

Где ты живешь? И как мы должны ответить ему, ребята:

Мин Ярак – Чурмада яшим. (Я живу в Ярак – Чурме)

Шурале спрашивает:

Сиңа ничә яшь? (Сколько тебе лет?)

Как мы ему ответим:

Миңа җиде  яшь. (Мне 7 лет.)

А, вы ребята, хотите узнать где живет Шурале? Какой вопрос мы ему задаем:

Син кайда яшисеӊ?

Шурале отвечает: Мин урманда яшим. (Я живу в лесу).

Молодцы, ребята. А, сейчас, спросите друг у друга сколько тебе лет. Как спросите по татарски?

Сиңа ничә яшь?

 Какие слова и предложения вы услышали?

III этап. Динамик пауза

Максат  – укытучы артыннан дөрес итеп кабатлау, күнегүләр эшләү

Мы многое узнали да,ребята. А, сейчас, давайте, мы отдохнем. Вот нам Шурале сказал, что он живет в лесу. А что у нас растет в лесу? (Деревья, кустарники, цветы…). А , сейчас, представим себе, что мы деревья и поиграем. Я буду говорить и показывать упражнения, а вы повторяйте за мной и делайте эти упражнения.

Җил исә, исә, исә,

Агачларны селкетә.

Җил тына, тына, тына,

Агачлар үсә, үсә.

Ветер дует нам в лицо,

Закачалось деревцо.

Ветер тише, тише,

А деревцо все выше, выше.

I V этап. Яңа алган белемнәрне ныгыту.

Максат  – ситуатив күнегүләр,китаптагы рәсемнәр аша өйрәнгән сүзләрне, конструкцияләрне кабатлау

Ситуатив күнегүләр

Молодцы, все отдохнули, сели.

А , сейчас, я буду задавать  вопросы, вы будете отвечать на татарском языке. Посмотрим, что вы запомнили.

1. В класс пришел новый ученик. Как он с вами познакомиться?
2. Ты смотришь фотографию. Тебе хочется узнать, Коля ли это. Как ты спросишь?
3. Встречаются Айдар и Саша. Айдар хочет узнать, где живёт Саша. Как он это спросит?
4. У твоего одноклассника есть сестрёнка. Её зовут Алсу. Спроси, сколько ей лет.

(если остается время можно инсценировать ситуативные упражнения)

Молодцы, ребята.

Проводится игра «Кто сколько слов запомнил!»

(Учащиеся говорят слова которые запомнили)

А, сейчас, мы попрощаемся с Шурале. Как мы должны попрощаться?

Сау бул!

Исән бул!

Что мы делали чтоб повторить слова?

Как мы поиграли?

V этап. Дәрескә йомгак. Рефлексия.

Максат – дәрестә нәрсә турында белүләре, нәрсәгә ирешүләре турында әйтү.

V этап.  Итог урока

Чему вы научились на уроке?                                              

                                                                                         -          знаю          

Расскажите по схеме:                                  Я                 -        запомнил

                                                                                        -        смог  

Дома ещё раз попробуйте вспомнить эти слова , и повторите с родителями и понаблюдайте, знают ли ваши родители татарский, правильно ли они повторяют слова.                                              

Контролирующее задание

Значит, ребята, как мы познакомимся? Ещё раз повторим.

Как нужно прощаться?

Дәреснең максаты

[гъ], [г] авазлары, Г, г хәрефләре белән таныштыру;

• сүз модельләре нигезендә [гъ], [г] авазларын дөрес әйтергә өйрәтү;
• басма текстны орфоэпик нормаларга туры китереп уку күнекмәләрен үстерү;
• туган якка карата кызыксыну хисләре уяту.

Планлаштырылган нәтиҗәләр

Укучылар [гъ], [г] авазларын дөрес әйтергә, әлеге авазларга характеристика бирергә өйрәнәләр;

басма текстны дөрес итеп укуга ирешәләр;

үз туган ягың белән горурлану хисе кичерәләр.

Дәреснең тибы

Яңа белемнәрне ачу дәресе

Ресурслар

Мияссарова И. Х.,  Гарифуллина Ф. Ш., Шәмсетдинова Р. Р. Әлифба: татар телендә башлангыч гомуми белем бирү  мәктәбенең 1 нче сыйныфы өчен дәреслек. – Казан: Мәгариф – Вакыт, 2011. – 54 – 55 бит.

Мияссарова И. Х.,  Гарифуллина Ф. Ш., Шәмсетдинова Р. Р. Әлифба. Методик кулланма.  – Казан: Мәгариф – Вакыт , 2011. – 38 – 40 бит.

Якушина Е.В. Готовимся к уроку в условиях новых ФГОС. – http://www.openclass.ru

Дәрескә презентация, рәсемле әлифба, кояш, болыт рәсемнәре, флаглар, фишкалар.

Дәрес этаплары

Укытучы

эшчәнлеге

Укучы

эшчәнлеге

УУГ

1. Мотивация.

Максат. Укучылар белән дәрескә уңай атмосфера тудыру.

Көтелгән нәтиҗә. Дәрескә кызыксыну уяна.

Сыйныфта уңай атмосфера тудыра, шигырь укый:

Елмаеп карагыз  дөньяга,

Рәхәт бит яшәве, шулаймы?!

Елмаеп яшәсәң көн саен,

Укырга, уйларга бик җайлы.

Хәерле көн, укучылар! Бер-беребезгә карап елмаегыз һәм күңел күтәренкелеге бүләк итегез әле.

Кәефләрне ачыкларга тәкъдим итә:

Укучылар, кәефләрегез ничек? Әгәр кәефләрегез яхшы икән, кояш рәсемен күтәрәбез, кәефебез начар икән, болытны күрсәтәбез.

Укучылар елмаялар

Кәефләрен ачыклыйлар, рәсем күтәрәләр.

Коммуникатив: уку процессын оештыру; үз хисләреңне белдерү һәм бәяләү.

II. Белемнәрне актуальләштерү. Максат. Сүзгә аваз анализы ясау күнекмәләрен ныгыту.

Көтелгән нәтиҗә. Табышмак җавабы булган сүзне авазлары ягыннан тикшерә белү.

Табышмак әйтә:

Мин сезгә хәзер табышмаклар әйтәм, ә сез җавабын табарга тырышыгыз. Җавап-сүзләрнең схемасын төзи барырбыз.

Су түгел – сыек,

Кар түгел – ак.

Әйдәгез, хәзер сөт сүзенең схемасын төзик. (Күмәк эш)

Сөт җавабын әйтәләр

Авазларга характеристика бирәләр:

[с] – саңгырау тартык

[ө] – нечкә сузык

[т] – саңгырау тартык

Танып белү: эзләнү, уку өчен кирәкле мәгълүматларны табу; сүз модельләре төзү.

Коммуникатив: укытучы белән диалогка керү; коллектив фикер алышуда катнашу.

III.Уку максатын кую.

Максат. Аваз анализлауда кыенлык тудыру.

Көтелгән нәтиҗә. Дәреснең темасын, максатын билгели алу.

Табышмак әйтүне дәвам итә, кыенлык тудыра.

Үзем туныйм,

Үзем елыйм да елыйм.

Әйдәгез, бергәләп суган сүзенең схемасын төзик. (Күмәк эш)

Ни өчен [гъ] авазын әйтмәдек?

Димәк, без бүгенге дәрестә нинди аваз һәм хәрефләрне өйрәнербез инде?

Суган сүзен әйтәләр.

Авазларга характеристика бирәләр:

[с] - саңгырау тартык

[у] – калын сузык

[а] – калын сузык

[н] – сонор тартык

Кыенлыкны таныйлар:

Чөнки без әле аны өйрәнмәдек.

Дәреснең темасын әйтәләр:

[гъ] авазын, Г, г хәрефләрен өйрәнербез, алар белән сүзләр укырбыз.

Регулятив: уку материалында укытучы күрсәткән ориентирны аңлау.

Танып белү: сүз моделе төзү; анализ алымын куллану.

Коммуникатив: коллектив фикер алышуда катнашу; укытучы белән берлектә эшчәнлекне планлаштыру.

Шәхси: танып белү мөмкинлеген үстерү; уку эшчәнлеге мотивын ачыклау

IV. Яңа белемнәр ачу.

Максат. [гъ], [г] авазлары, Г, г хәрефләре белән танышу.

Көтелгән нәтиҗә. [гъ], [г] авазларына характеристика бирә белү.

[гъ] авазын ачыклау алгоритмын тәкъдим итә:

Укучылар, барыбыз да бергә [гъ] авазын әйтәбез.

Сорау куя:

[гъ] – сузыкмы, тартыкмы?Ни өчен?

Ә хәзер колакларыгызны каплап әйтегез: [гъ] – яңгыраумы, саңгыраумы?

Схемада бу аваз нинди шартлы билге белән белдерелер?

Дәреслек белән, төркемләп эшләүне оештыра:

Ә хәзер “Әлифба” китабын ачабыз, суган белән янәшә нинди рәсем күрәсез?

Бу сүзнең схемасы белән танышыйк әле.

Суган һәм гөл сүзләрендә икесендә дә г хәрефе бар, алар ике сүздә дә бер төрле укыламы?

Димәк, калын сузыклар янында [гъ], нечкә сузыклар янында [г] булып укыла икән. Бу авазларның икесенә билге булып бер хәреф – Гг хәрефе йөри. (Рәсемле әлифба эленә)

Дәреслек белән эшләүне дәвам итәбез: дага һәм Гүзәл сүзләрен төркемнәрдә тикшерәбез. (Төркемнәрдә эш)

Авазны хор белән әйтәләр.

Тартык аваз булуын, аны әйткәндә һава агымының тоткарлыкка очравын әйтәләр.

Яңгырау тартык икәнен әйтәләр.

Уртасында нокта булган квадрат белән белдерелүен әйтәләр.

Гөл рәсеме икәнен әйтәләр.

Схеманы карыйлар.

Сүзләрне кабатлап әйтеп карыйлар, калын һәм нечкә әйтелүен ачыклыйлар.

Бирелгән сүзләрнең схемасын парларда төзиләр.

Регулятив: укытучы белән берлектә яңа материалны ачу.

Танып белү: сүз моделе төзү; анализ алымын куллану.

Коммуникатив: диалогта катнашу; иптәшеңне тыңлау.

Шәхси: уку материалына кызыксыну  белдерү.

Физкультминут

Хәзер бераз ял итик,

Тәнебезгә көч кертик.

Бер урында таптаныйк,

Сикергәләп тә алыйк,

Уңга, сулга күз салыйк,

Муеннарны боргалыйк,

Ишкәкләрне нык тотыйк,

Беләкләрне ныгытыйк,

Кулларны алга сузыйк,

Үткен кайчылар булыйк,

Бер чүгәлик, бер басыйк,

Кул тегермәне ясыйк.

Бераз ял итеп алдык,

Инде тиз эшне башлыйк.

V.Ныгыту.

Максат. Уку күнекмәләрен үстерү.

Көтелгән нәтиҗә. Яңа авазлар белән сүзләрне, басма текстны дөрес укый алу.

Дәреслек белән эшне оештыра:

Ә хәзер, укучылар, дәреслектәге кушылмаларны хор белән укыйк әле.

Чылбыр рәвешендә г хәрефе кергән сүзләрне укыйк.

“Яран гөле” дигән текстны җөмләләп укыйбыз.

Укыган текст буенча сораулар бирә:

• Әнинең исеме ничек?
• Текстта тагын нинди исемнәр бар?
• Алар ни өчен баш хәрефтән язылган?

“Идел елгасы” исемле текстны укыйбыз.

Сүзлек эше:

Идел – елга исеме, баш хәрефтән языла.

Татарстан – республикабызның исеме, баш хәрефтән языла.

Әңгәмә оештыра:

• Сез тагын нинди елгалар беләсез?

Өстәмә мәгълүмат бирә:

Безнең  шәһәребез уртасыннан ага торган тагын бер елга-Казансу елгасы да Идел елгасына тоташа, ә Идел елгасы Каспий диңгезенә коя.

Кушылмаларны хор белән укыйлар.

Чиратлашып сүзләр укыйлар.

Текстны укыйлар, җөмләнең баш хәрефтән башлануын, ахырында нокта куелуын искәртәләр.

Укытучы сорауларына җавап бирәләр:

• Гөлнур.
• Гөлназ, Галия, Гөлүсә.
• Кеше исемнәре һәрвакыт баш хәрефтән языла.

Текстны укыйлар.

Әңгәмәдә катнашалар.

Танып белү: дәреслектә ориентлашу; текст белән эшләү.

Коммуникатив: диалогта катнашу; коллектив фикер алышу.

Шәхси: яңа белемгә кызыксыну белдерү.

VI.Мөстәкыйль эш.

Максат. Мөстәкыйль уку һәм фикер йөртү күнекмәләре булдыру.

Көтелгән нәтиҗә. Кеше исемнәренең баш хәрефтән язылуын истә калдыру.

Эшне оештыра:

Ә хәзер, укучылар, дәреслектә бирелгән таблицаны карыйбыз, андагы сүзләрне үзегез укып чыгыгыз әле.

Сорау куя:

• Ни өчен бу сүзләр барысы да баш хәрефтән язылган?

Уен оештыра:

Хәзер “Яшеренгән сүз” уены уйнарбыз. Газизә сүзеннән нинди сүзләр төзеп булыр?

Мөстәкыйль укыйлар.

Җавап бирәләр:

• Кеше исемнәре баш хәрефтән язылалар.

Сүзләр төзиләр:

Газиз

Гази

газ

изә

гизә

аз

игә

Танып белү: текст белән эшләү; анализ-синтез алымын куллану.

Коммуникатив:

коллектив фикер алышу.

VII.Рефлексия.

Максат. Дәрестәге эшчәнлеккә нәтиҗә ясау.

Көтелгән нәтиҗә. [гъ], [г] авазларының яңгырау тартык булуын әйтә алу, үз эшчәнлегеңә дөрес бәя бирә белү.

Дәрес эшчәнлеген гомумиләштерә, нәтиҗә ясый:

• Без бүгенге дәрестә нәрсә өйрәндек?
• [гъ], [г] авазлары нинди авазлар?
• Безнең сыйныфта Г хәрефенә башланган исемнәр юкмы?
• Г хәрефенә башланган фамилияле кешеләр бармы?
• Дәрес сезгә ошадымы?
• Кем дә кем бүгенге дәрес материалын яхшы аңладым һәм аны башкаларга да аңлатып бирә алам дип уйлый, шулар кызыл флаг күтәрәләр.
• Кем материалны аңладым, ләкин башкаларга аңлатып бирергә кыенсынам ди, алар яшел флаг күтәрәләр.
• Кем әле минем аңламаган урыннарым һәм сорауларым калды дип саный, ул зәңгәр флаг күтәрә.

Укытучы укучылар эшчәнлеген бәяли, кәефне ачыкларга тәкъдим итә:

Укучылар, дәрес башында кәефләребез барыбызныкы да яхшы иде. Дәрес ахырында ул нинди калды икән? Үз кәефегезне белдереп, кояшта  авыз ясагыз.

Дәрестә бик актив катнаштыгыз, молодцы! Дәрес тәмам.

Сорауларга җавап бирәләр:

• [гъ], [г] авазларын, Г, г хәрефләрен.
• Яңгырау тартыклар.
• Гөлрух.
• Галиев, Галина.
• Әйе.

Үзбәя бирәләр: флаглар күтәрәләр.

Кәефләрен ачыклыйлар, кояшка авыз ясыйлар.

Татар теле 1 класс  Ибраева Л.Р

Тема

Предметны һәм эш – хәрәкәтне белдергән сүзләр.

Максаты

Балаларны предметны һәм эш – хәрәкәтне белдергән сүзләр белән таныштыру, предметны белдергән сүзләргә кем? нәрсә? эш – хәрәкәтне белдергән сүзләргә нишли? нишлиләр? соравын куя белергә өйрәтү, мәрхәмәтлелек, җәнлекләргә җылы мөнәсәбәт тәрбияләү.

Көтелгән нәтиҗә

Кем? нәрсә? соравына җавап бирүче һәм  нишли? нишлиләр? соравына җавап бирүче сүзләрне аера белүгә ирешү, схемаларга карап җөмләләр төзи белү.

Төп төшенчәләр

Предметны белдергән сүзләр,  эш – хәрәкәтне белдергән сүзләр.

Предметара бәйләнеш

Татар теле, уку, әйләнә -тирә белән таныштыру

Ресурслар

Татар теле  дәреслеге, авторлары И.Х. Мияссарова. Ч.М. Харисова

Презентация

Класс белән эш

Фронталь эш, индивидуаль эш, парлап эш

Үткәрү технологиясе

Һәр этапның өйрәтү һәм үстерешле биремнәре

Һәр этапның диагностик биремнәре

1 этап.Оештыру өлеше.

Максат:укучылар белән дәрескә уңай атмосфера тудыру

Көтелгән нәтиҗә: дәрескә уңай психологик халәт булдыру

1 этап. Укучылар белән дәрескә уңай атмосфера тудыру

- Без сезнең белән хәзер татар теле дәресе үткәрербез.

- Әйдәгез, бер-беребезгә хәерле иртә телик.

 Хор белән әйтү:

Хәерле иртә миңа,

Хәерле иртә сиңа,

Хәерле иртә безгә,

Хәерле иртә сезгә!

2 нче слайд

Дәрестә үз-үзеңне тоту кагыйдәләре искә төшерелә,аларның ни өчен кирәкле кабатлана.

- Кояш  үзенең елмаюы, нурлары белән безгә яхшы кәеф бүләк итә

- Бүген без татар теле һәм әдәби уку фәннәренең һәр дәрес кунаклары булган Әмир һәм Әминә янына кунакка килдек. шул ук вакытта татар теле белән шөгыльләнергә булдык.. Алар авылда яшиләр икән һәм бик күп җәнлекләр белән дуслар.

Коммуникатив блок. Иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү гамәле.Укучылар җөмлә ахырында һәрберсе имитация  ясап,уңай атмосфера тудыралар.

Шәхес буларак блок(әхлакый-этик бәяләү)

2 этап.Белемнәрне актуальләштерү.

Максаты : предмет исемнәрен атап чыгу.

  Көтелгән нәтиҗә:

Предмет исемнәрен дөрес итеп әйтә белү.

2. этап.Белемнәрне актуальләштерү.

Дәреслектәге рәсем буенча эшлибез.18 нче бит

•  Менә бу рәсемдә нәрсәләр күрәсез? (Эт, куян, ат, әтәч, чеби, күбәләк)
• Ләкин бу җәнлекләребез хәрәкәтләнмиләр.
• Алар хәрәкәтләнсен өчен, әйдәгез бергәләп тылсымлы сүзләр кабатлыйбыз: Белемле кеше югалмас! Белем бәхет ачкычы. Белем кояштан яктырак.
• Ә алар һаман хәрәкәтләнмиләр, бу гына җитми, ахры, диде Әминә.

• Әйдәгез, кызык итәбез үзләрен. Бергәләп предмет исемнәрен әйтәбез, сез балалар аларның хәрәкәтен белдергән сүзләрне табарсыз. (проблема куела)

2 этап.Белемнәрне актуальләштерү.

Регулятив эшчәнлек (укчылар тарафыннан белгән яки әлегечә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү)

Танып-белү эшчәнлеге (гомуми уку)

Коммуникатив эшчәнлек (сораулар куелышы,информация табу,иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү, үз фикереңне әйтә белү)

3 этап. Яңа тема өстендә эш.

Максаты: предметны һәм эш – хәрәкәтне белдергән сүзләр белән таныштыру.

Көтелгән нәтиҗә:

- Кем? нәрсә? соравына җавап бирүче һәм  нишли? нишлиләр? соравына җавап бирүче сүзләрне аера белүгә ирешү.

-  схемаларга карап җөмләләр төзи белү.

3. этап. Яңа тема өстендә эш.

- Бу нәрсә? ( ат)

- Ат нишли? (чаба, кешни…..)

- Эт нишли? (өрә, тешли…….)

- Куян нишли? (сикерә, ашый…..)

- Әтәч нишли? (кычкыра)

- Күбәләк нишли? (оча)

- Хәрәкәтләнделәрме җәнлекләребез?

- Без нинди предметлар турында сөйләштек?

Димәк, предметны белдергән сүзләргә нинди сорау куйдык? (Кем? нәрсә?)

- Алар нинди хәрәкәтләр ясадылар?

- Ә хәрәкәтне белдергән сүзләргә нинди сораулар куйдык? (нишли? нишлиләр? )

- Бик дөрес укучылар. Предметны белдергән сүзләр җөмләдә кем? нәрсә? сорауларына җавап бирә.

Аларны                 тамгасы белдерә.

Эш – хәрәкәтне белдергән сүзләр җөмләдә нишли? нишлиләр?  сорауларына җавап бирә.

Аларны                 тамгасы белдерә.

- Тактада язылган җөмләне кем укый ала?

Тиен сикерә.

- Әйдәгез бергә схемасын төзеп карыйбыз.

Тиен нинди сорауга җавап бирә? (Нәрсә?)

- Димәк нинди схеманы куярбыз? (         )

- Бик дөрес.

- Сикерә нинди сорауга җавап бирә? (Нишли?)

-Димәк нинди схеманы куярбыз? (           )

-Җөмләне нинди хәрефтән башлап язабыз? (Баш хәрефтән)

-Димәк схеманың башында җөмләнең башын күрсәтергә кирәк.

- Җөмлә ахырында нәрсә куябыз? (нокта)

- Әйдәгез, хәзер Күбәләк оча  җөмләсенә схемасын төзибез.

-Кем схеманы тактада сызып күрсәтә?  

- Дөреслеген тикшерик әле.

Физкультминутка.  

3 этап.Яңа тема өстендә эш.

Регулятив эшчәнлек(алдан фаразлау,контроль)

Танып-белү эшчәнлеге(гомуми уку,логик,проблема кую һәм чишү)

Коммуникатив эшчәнлек(сораулар куелышы, иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү,фикереңне әйтә белү,тикшерү,коррекцияләү)

Шәхес буларак эшчәлек(әхлакый-этик бәяләү

4 этап. Ныгыту.

Максаты: алган белемнәрне ныгыту

Көтелгән нәтиҗә:

--схемага карап, җөмләләр төзү

4 этап. Ныгыту.

 9 нчы күнегү. Парлап эш

Схемаларга карап, җөмләләрне язып бетерү.

-9 нчы күнегүдә схемалар бирелгән  Шуннан өч схема тактада шуларга.Әмир  җөмлә төзи алмый аптырый.

-Булышабызмы, балалар?

Кош сайрый. Куян чаба. Үрдәк йөзә.

-Җөмләләрне төзибез һәм дәфтәргә  язабыз.

- Кем беренче җөмләне тактага чыгып яза?

- Дөреслеген тикшереп алыйк әле.

4 этап. Ныгыту.

Регулятив эшчәнлек (алдан фаразлау, контроль)

Танып-белү эшчәнлеге (гомуми уку, логик, проблема кую һәм чишү)

Коммуникатив эшчәнлек (сораулар куелышы, иптәшеңнең үз - үзен тотышы белән идарә итү,фикереңне әйтә белү, тикшерү, коррекцияләү, информация табу)

Шәхес буларак эшчәлек(әхлакый-этик бәяләү,мәгънә төзелеше)

5 этап.Тикшерү күнегүләре.

Максаты:үзләштерү дәрәҗәсен тикшерү

Көтелгән нәтиҗә:

- Предметны, эш – хәрәкәтне белдергән сүзләрне таба  белү

5 этап. Тикшерү күнегүләре.

“Артык сүзне тап” уены

-Предметны белдергән сүзләрне табарга. Дөрес җавап булса, көймә йөзеп китә, ә ялгыш булса җавап төссезләнә.

Предметны белдергән сүзләрне сез икенче класста исем дип үтәчәксез.

-Ә  эш – хәрәкәтне белдергән сүзләрне нинди сорауга җавап бирә? (нишли? нишлиләр?)

-Молодцы!

-Эш – хәрәкәтне белдергән сүзләрне 2 нче класста фигыль дип үтәчәксез

«Парын тап»  уены Слайд 27

- Әминә сүзләрнең парын югалткан, әйдәгез бергәләп табыйк  әле

5 этап.Тикшерү күнегүләре

Регулятив эшчәнлек (алдан фаразлау, контроль)

Танып-белү эшчәнлеге(гомуми уку,логик,проблема кую һәм чишү)

Шәхес буларак эшчәлек(мәгънә төзелеше)

6 этап. Нәтиҗә һәм бәяләү. Рефлексия

 Максаты: Дәрестә эшләгән эшләргә нәтиҗә ясау

Көтелгән нәтиҗә:

- Предметны, эш – хәрәкәтне белдергән сүзләрне таба  белү

-алган белемнең куллану өлкәсен күзаллый белү

6 этап.Нәтиҗә һәм бәяләү.

-Бүгенге дәрестә сез нәрсәләр белдегез?

-Үзегез  өчен нинди яңалык ачтыгыз?

-Предметны белдергән сүзләргә нинди сорау куябыз?

- Эш – хәрәкәтне белдергән сүзләргә нинди сорау куябыз?

 -Аны безгә ни өчен белергә кирәк?

-Тагын хәтерегездә яхшырак калсын өчен ,  бер-берегезгә сөйләп карарсыз, өйгә кайткач әти- әниләрегезгә сөйләп күрсәтерсез.

Дәрес бетте. Актив катнашуыгыз өчен бик зур рәхмәт!

6 этап. Нәтиҗә һәм бәяләү.

Шәхес буларак эшчәлек(мәгънә төзелеше, укуның дәлилләре)

Регулятив эшчәнлек (бәяләү)

Коммуникатив эшчәнлек (фикерне әйтә белү)

Тема

Кушымчалар

Максат

Сүзнең мәгънәсен үзгәртүче  һәм сүзнең мәгънәсен үзгәртмәүче кушымчалар турында күзаллау булдыру.

Сүз ясагыч кушымчалар ялгап, тамырдаш сүзләр ясарга өйрәнү;  укучыларның уйлау, фикерләү сәләтен, иҗади активлыгын, дөрес язу күнекмәләрен үстерү.

Үзара дуслык, ярдәмчеллек сыйфатлары тәрбияләү.

Планлаштырылган нәтиҗә

Сүз ясагыч кушымчаның сүзнең мәгънәсен үзгәртүен аңлау, сүзнең тамырын һәм сүз ясагыч кушымчаны билгели белү, тамырдаш сүзләр ясап язу

Төп төшенчәләр

Сүзнең тамыры, сүз ясагыч кушымча, сүзнең мәгънәсен үзгәртмәүче кушымча, тамырдаш сүзләр

Предметара бәйләнеш

Рус теле, әйләнә-тирә дөнья

Эшне оештыру төрләре

Фронталь, индивидуаль, парлап эшләү

Чыганаклар :

- төп

- өстәмә

1.  И.Х.Мияссарова, К.Ф.Фәйзрахманова . Татар теле. Татар телендә башлангыч гомуми белем бирү мәктәбенең 2 нче сыйныфы өчен дәреслек, 2 кисәктә, Казан, “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2012, 2 нче кисәк,10-12б.

2.  И.Х.Мияссарова, К.Ф.Фәйзрахманова . Татар теле: Мөстәкыйль эш дәфтәре , Казан, “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2012, 35-36 б.

3.  И.Х.Мияссарова, К.Ф.Фәйзрахманова . Татар теле: 2 нче сыйныф: укытучы өчен методик кулланма, Казан, “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2012

1. Презентация Power Point - “Кушымчалар”

2. Дидактик карточкалар,  тест

Дәрес этаплары

Дәрес этабының максаты

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

ШУУГ –шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре

РУУГ- регулятив универсаль уку гамәлләре

ТБУУГ- танып белү универсаль уку гамәлләре

КУУГ-  коммуникатив универсаль уку гамәлләре

Оештыру. Эшкә кызыксыну тудыру

Укытучы өчен максат:

психологик уңай халәт барлыкка китерү

Балаларда яхшы кәеф, эшлисе килү халәте тудыру.

− Хәерле иртә, балалар!

− Кәефләрегез әйбәтме?  Көнне яхшы сүз белән башласаң, бөтен көнең яхшы үтәр, - диләр. Әйдәгез әле, бер-беребезне яңа көн белән котлыйк.

• - Шушы күтәренке кәефтә дәресебезне башлап җибәрик.

Укучылар теләкләр тели:

− Яңа көн тынычлык алып килсен!

− Яңа көндә яңа "5"леләр алыйк!

− Әти-әниебезгә, дусларга  ягымлы булыйк!

− Яңа көндә барыбыз да яхшы эшләр генә кылыйк!

КУУГ: классташлар  һәм укытучы белән  уку эшчәнлеген  оештыруда хезмәттәшлек итү

ШУУГ: үзмаксат кую

Актуальләштерү. Яңа материалны үзләштерүгә ихтыяҗ тудыру

Укытучы өчен максат:

сүзнең тамыры, тамырдаш сүзләр турында  элек үзләштергән белемнәрне мөстәкыйль рәвештә  искә төшерү мөмкинлеге булдыру

Укучылар өчен максат: сүзнең тамырын билгели белү, тамырдаш сүзләр төшенчәсен аңлата алу

1. Матур язу күнегүе.

- Тактада язылган хәрефләр һәм җөмләләрне матур итеп күчереп языгыз.

Гг

Гармунлы йорт – моңлы йорт. Гармунчы гармун уйный.

2. Җөмләләр өстендә эш.

- Җөмләләрне укыгыз. Нәрсәгә игътибар иттегез.

- Шул сүзләрнең тамырларын билгеләгез.

- Тамыр сүзнең кайсы урынында килә?

- Болар нинди сүзләр?

- Тамырдаш сүзләр дип нинди сүзләрне атыйлар?

- Фикерегезне шушы җөмлә өстендә дәлилләп күрсәтегез.

-  Гармунлы, гармунчы сүзләрендә тамырга ялганып килгән кисәк нәрсә була?

Укучыларның җаваплары тыңлана. Бу җөмләләрдә бер тамырдан ясалган сүзләр барлыгын ачыклыйлар

- Гармун

- Татар телендә тамыр һәрвакыт сүзнең башында була

- Тамырдаш

-  Бер тамырдан ясалып, яңа мәгънә белдерә торган сүзләр генә ТАМЫРДАШ була.

Укучылар үз җавапларында гармун, гармунчы, гармунлы сүзләренең бер үк тамырдан ясалган булуы һәм төрле мәгънәләргә ия булулары турында әйтәләр

- Кушымча

ТБУУГ: тамыр, тамырдаш сүзләрнең төп билгеләрен  аерып күрсәтеп кагыйдә формалаштыру

РУУГ: кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу

КУУГ: тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив  фикер алышуда катнашу

Уку мәсьәләсен кую

Укытучы өчен максат:

яңа белемнәр  кабул итүне оештыру һәм  үзләштерүгә юнәлеш бирү

Укучылар өчен максат: килеп туган уку мәсьәләсен анализлау;  дәреснең темасын, максатын билгели белү

- Рәсемне игътибар белән карагыз. Рәсемдә елның кайсы вакыты сурәтләнгән? Бу кем? Бу нәрсә?

 Экранда кышкы табигать күренеше, чаңгычы һәм чаңгы рәсемнәре

- Әйдәгез, чаңгы, чаңгычы сүзләрен кулланып җөмләләр төзеп әйтик.

Укучылар төзегән җөмләләрдән укытучы тамыры чаңгы булган сүзләрне экранда күрсәтә бара.

Чаңгы             Чаңгыда                  Чаңгычы                        

                         Чаңгыны

- Булдырдыгыз, укучылар, бик матур җөмләләр төзедегез.

- Сүзләрне укыйк һәм тамырын билгелик.

- Кайсы сүздә кушымча юк?

- Ул нинди сүз була?

- Кушымчаларны гына аерып әйтегез әле.

- Кайсы  баганадагы сүзләрнең төп мәгънәсе үзгәрмәгән? Аларга нинди кушымчалар ялганган?  

- Кайсы сүздәге кушымча сүзнең төп мәгънәсен үзгәртте, ягъни, яңа сүз ясады?

- Нинди нәтиҗә ясарбыз? Кушымчалар нинди эш башкаралар икән?

- Бүгенге дәрестә нәрсә турында өйрәнәчәкбез?

 -Дәрескә нинди максат куярсыз?

Укучыларның җаваплары

Әти миңа чаңгы сатып алды. Мин чаңгыда шудым. Минем оста чаңгычы буласым килә. Чаңгыны саклап тотарга кирәк.

- Чаңгы

- Тамыр сүз

-  -да, -ны, -чы

- Чаңгычы сүзендәге  -чы кушымчасы

- Кайбер кушымчалар сүзнең мәгънәсен үзгәртмиләр, ә кайберләре үзгәртәләр, яңа сүз ясыйлар.

- Кушымчалар турында

Балаларның җаваплары

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау һәм максат кую

РУУГ: кагыйдә, инструкуцияләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу

КУУГ: коллектив  фикер алышуда катнашу

Танып-белү эшчәнлеге.  Уку мәсьәләсен чишү.

Укытучы өчен максат:

сүз ясагыч кушымча турында күзаллау булдыруда ярдәм итү

Укучылар өчен максат:

тамырга сүз ясагыч кушымча ялганып яңа сүз ясалуын мисаллар  китереп раслый белү

- Чаңгыда, чаңгыны сүзләрендәге -да, -ны кушымчалары нинди эш башкарды?

- Чаңгычы сүзендәге -чы кушымчасы нинди эш башкарды?

- Яңа сүз ясавын дәлилләп күрсәтегез.

- Ничек уйлыйсыз, яңа сүз ясагач, аны нинди кушымча дип атарга мөмкин булыр иде?

Нәтиҗә:

 - Сүзнең төп мәгънәсен үзгәртүче кушымча сүз ясагыч  кушымча дип атала.

Экранда сүз ясагыч кушымча тамгасы күрсәтелә 

( /\ ).

- Нәтиҗәләрне дәреслектәге кагыйдә белән чагыштырыйк, дөрес фикер йөрттекме икән?

• - Алар сүзнең формасын үзгәртте, ә яңа сүз ясамады

Сүзнең төп мәгънәсен, лексик мәгънәсен үзгәртте, яңа сүз ясады.

-  Чаңгычы сүзе чаңгы тамырыннан ясала: чаңгы (нәрсә?). Сүзгә -чы кушымчасы ялганып, яңа сүз барлыкка килә: чаңгычы (кем?).

Балаларның җаваплары

 Дәреслекнең 11нче битендәге кагыйдә өстендә парлап эшлиләр,  берничә укучы кагыйдәне сөйләп күрсәтә. Үзбәя .

ТБУУГ: уку мәсьәләсен чишүдә логик фикерләү, төп билгеләрне

 аерып алу нигезендә

кагыйдә формалаштыру

КУУГ: үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтә белү

РУУГ:  үз эшчәнлегеңне контрольгә алу

Динамик пауза

Яңа белемнәрне ныгыту

Укытучы өчен максат:

 яңа мәгълүмат туплауда өстәмә әдәбият куллану;  белемнәрне күнегүләр ярдәмендә  ныгыту мөмкинлеге булдыру

Укучылар өчен максат: яңа белемнәрне дәреслек һәм өстәмә әдәбият кулланып камилләштерү

Дәреслек белән эш.

1. 8 нче күнегү.

Х.Халиковның “Бурачы һәм курайчы” шигыре

2. 9 нчы күнегү.

- Баганалап бирелгән сүзләрне игътибар белән укыгыз. Алар турында нәрсә әйтә аласыз?

Күнегүне телдән үтәлә, соңыннан, үрнәк буенча,  яңа сүзләрне тамыр һәм кушымчаларга аерып язалар.

Бура, бурачы, курай, курайчы сүзләренең мәгънәләрен дәреслекнең 99 нчы битендәге “Аңлатмалы сүзлек”тән табып укыйлар, шул сүзләр белән  җөмләләр төзиләр.  

Өйрәнгәннәргә нигезләнеп, соңгы баганадагы сүзләргә сүз ясагыч кушымча ялганып, яңа сүзләр ясалуын аңлаталар

РУУГ: үзконтроль, биремнәрне үтәүнең дөреслеген тикшерү

ШУУГ: күршеңә ярдәм итүдә танып белү инициативасы күрсәтү

ТБУУГ: яңа мәгълүмат туплауда  “Аңлатмалы сүзлек” куллану

КУУГ: мәгълүмат туплауда үзара хезмәттәшлек инициативасы күрсәтү, иптәшеңнең  гамәлләрен бәяләү

Яңа белемнәрне мөстәкыйль куллану һәм тикшерү

Укытучы өчен максат: яңа белемнәрне мөстәкыйль  куллану мөмкинлеге булдыру

Укучылар өчен максат: сүзнең тамыры,  тамырдаш сүзләр, сүз ясагыч кушымча турында белемнәрне практик куллана белү

1. Дидактик уен “Уңган бакчачы”.  Төркемнәрдә эшләү.

- Әйдәгез, җыр, юл, эш тамыр сүзләрен бакчага утыртыйк. Агачыгыз тармакланып үссен өчен, үз тамырыгыздан яңа сүзләр ясагыз. Кемнең агачы күп ботаклы, ябалдашлы булып үсәр икән. Шул укучылар “Уңган бакчачы” дигән исем алачак.

 “Уңган бакчачы”ны билгеләү. Тикшерү. Үзбәя.

Яңа сүзләрне кертеп, 2 җөмлә төзеп язарга тәкъдим ителә.

2. Дидактик уен “Кайсы сүз артык?”

сүз               урман                 балык                    күз

сүзлек        урманны            балыксыз             күздән

сүзле          урманлы            балыкта                күзлек        

сүздә         урманчы            балыклы               күзсез

3. Күп нокта урынына сүз ясагыч кушымчалар куеп, яңа сүзләр  ясагыз. Мәкальләрне күчереп языгыз һәм мәгънәләрен аңлатыгыз.

4. Тест  

Соңыннан  дәфтәрләрен алмаштырып,  бер- берсенекен  тикшерәләр,  эшләрен бәялиләр.

1 төркем: җыр(җырчы, җырлы, җырсыз)

2 төркем: юл (юлчы, юлдаш, юлсыз, юллы)

3 төркем: эш(эшче, эшле, эшсез, эшчән)

Берничә укучы үзе төзегән җөмләләрне укый.

- Сүздә, урманны, балыкта, күздән.        

1) Дус...(лык) таш коймадан ныграк.

2) Сүздә тору – зур...(лык), сүздә тормау – хур...(лык).

1) Тамыр  сүзләрне  сайла       а)җиләк   ә)балык   б)сызгыч  в)сандугач   г)карлыган   д)очкыч              

2) Тамырдаш  сүзләрне  сайла      а)ташчы   ә)таш   б)ташлык  в)ташлар

3) Артык  сүзне  сайла       а)эш   ә)эшче   б)эшчән   в)эшләпә  г)эшсез

4)  Сүз ясагыч  кушымчалы  сүзләрне  сайла        а)кешеләр  ә)балыкчы   б)сүзлек   в)тәмле

ШУГГ: үз мөмкинлекләреңне белү-белмәү чикләрен чамалау

ТБУУГ: фикерләүдә логик чылбыр төзү

РУУГ: эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү

КУУГ: күршең белән хезмәттәшлек итү

Уку эшчәнлеген йомгаклау.

Укытучы өчен максат: дәрестәге эшчәнлекне анализлау,  белемнәрне бәяләү һәм киләчәккә перспектива билгеләү

Укучылар өчен максат: үз фикереңне дәлилләү, дәрестә алган белемнәрнең әһәмиятен аңлау, аларны киләчәктә куллана белү

Укытучы өчен максат: өй эшен хәбәр итү, аны башкару ысулын аңлату

Укучылар өчен максат: өй эшен дөрес башкару

1. Рефлексия.

- Бүгенге дәрестән үзегез өчен нинди яңалыклар алдыгыз?  Дәрес сезгә нәрсә бирде?

2. Белемнәрне  бәяләү.

3. Өй эше.

“Дуслык таш коймадан ныграк” темасына тамырдаш сүзләр кулланып, хикәя төзеп язарга.  

Балаларның җаваплары

ШУУГ: үз уңышларың / уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу

Тема

Тамыр һәм кушымчалар темасын ныгыту.

Максат

1.Сүзнең тамырын дөрес билгеләү,кушымчалар ярдәмендә яңа сүзләр ясауны ныгыту.

2.Укучыларның фикер йөртү сәләтен, игътибарлылыгын, матур һәм дөрес язу күнекмәләрен  үстерү, сүзлек составын баету.

3.Хезмәткә мәхәббәт, татар теленә хөрмәт тәрбияләү.Үзара дуслык, ярдәмчеллек сыйфатлары тәрбияләү.

Планлаштырылганнәтиҗә

Сүз ясагыч кушымчаның сүзнең  мәгънәсен  үзгәртүен аңлау, сүзнең тамырын, сүз ясагыч һәм төрләндергеч кушымчаны билгели белү

Төптөшенчәләр

Сүзнең тамыры, сүз ясагыч кушымча, сүзнең мәгънәсен үзгәртмәүче кушымча

Предметара  бәйләнеш

Рус теле, әйләнә-тирә дөнья

Эшне оештыру төрләре

Фронталь, индивидуаль, парлап эшләү

Чыганаклар :

- төп

- өстәмә

1 Татар теле:татар телендә башлангыч гомуми белем бирү  мәктәбенең 3  нче  сыйныфы өчен  дәреслек 1,2 кисәк – И.Х.Мияссарова,К.Ф.Фәйзрахманова:рәссамыЛ.Хисамова. – “Казан:Мәгариф-Вакыт”нәшрияты – 2013.

2.  И.Х.Мияссарова, К.Ф.Фәйзрахманова . Татар теле: Мөстәкыйль эш дәфтәре , Казан, “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2012,

3.  И.Х.Мияссарова, К.Ф.Фәйзрахманова . Татар теле: 3 нче сыйныф: укытучы өчен методик кулланма, Казан, “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2013

1. Презентация Power Point - “Тамыр һәм кушымчалар”

2. Дидактик карточкалар,  тест

Дәрес этаплары

Дәресэтабының максаты

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

ШУУГ –шәхескә кагы-лышлы универсаль уку гамәлләре

РУУГ- регулятив уни-версаль уку гамәлләре

ТБУУГ- танып белү универсаль уку гамәл-ләре

КУУГ- коммуникатив универсаль уку гамәл-ләре

Оештыру. Эшкә кызыксыну тудыру

Укытучы өчен максат:

психологик уңай халәт барлыкка китерү

Балаларда яхшы кәеф, эшлисе килү халәте тудыру.

− Хәерле иртә, балалар!

- Шушы күтәренке кәефтә дәресебезне башлап җибәрик.(1 слайд)

Укучылар исәнләшә:

- Исәнме,дустым!

 - Хәлләрең ничек?

 - Син кайда булдың?

 - Мин бик сагындым!

 - Син килдеңме?

 - Мин моңа бик шат!

КУУГ: классташлар  һәм укытучы белән  уку эшчәнлеген  оештыруда хезмәттәшлек итү

ШУУГ: үзмаксат кую

Актуальләштерү.

Проблемалы ситуация тудыру.

Укытучы өчен максат:сүзнең та-мыры, сүз ясагыч һәм төрләндергеч кушымчалар ту-рында  элек үз-ләштергән белем-нәрне мөстәкыйль рәвештә  искә тө-шерү мөмкинлеге булдыру;

Укучылар өчен максат: сүзнең та-мырын, кушымча-ларын  билгели белү

Укытучы өчен мак-сат:Алган  белем-нәр  ныгытуны  оештыру

Укучылар өчен максат: килеп туган уку мәсьәләсен анализлау;  дәрес-нең темасын, мак-сатын билгели белү

1.Тамыр сүз нәрсәне белдерә?    

2. Сүзләр нәрсәләргә таркала?    

3. Кушымчалар үзләре генә мәгънә белдерә аламы?  

4. Кушымчаларның ялгану тәртибен мисал ярдәмендә аңлат.) (2 слайд)

-

Укучылар, сорауларда һәм сезнең җавапла-рыгызда күбрәк нинди сүзләр кабатланды? Игътибар итегез әле!

-Әйе, тамыр һәм кушымча сүзләре кабатлана. Ничек уйлыйсыз,без бүген дәрестә нәрсә ту-рында сөйләшәчәкбез?

-Бик дөрес! Инде дәфтәрләрегезне ачып бүген-ге числоны һәм теманы язып куегыз! (3 слайд)

-Бүгенге дәреснең максатлары итеп без (4 слайд)

1.Сүзнең тамырын табарга, кушымчалар яр-дәмендә яңа сүзләр ясауны ныгыту.

2.Укучыларның фикер йөртү сәләтен, игъти-барлылыгын, матур һәм дөрес язу күнекмә-ләрен  үстерү, сүзлек составын баету.

3.Хезмәткә мәхәббәт, татар теленә хөрмәт тәрбияләү. Үзара дуслык, ярдәмчеллек сыйфатлары тәрбияләүне алачакбыз.

Укучыларның җаваплары тыңлана.

1.Сүзнең төп мәгънәсен белдерә)

2.Тамырга һәм кушымча-ларга

3.Юк

4.Матурлыкны

-Тамыр һәм кушымча сүз-ләре кабатлана.

-Тамыр һәм кушымча турында

Кушымчаларның  тамырга ялгану тәртибе турында белемнәребезне ныгыта-чакбыз.

ТБУУГ: тамыр, кушым-чаларның төп билгелә-рен  аерып күрсәтүне формалаштыру.

РУУГ: кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу

КУУГ: тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив  фикер алышуда катнашу

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстә-кыйль ачыклау һәм максат кую

РУУГ: кагыйдә, инс-трукцияләрне истә тоту һәм аларга ияреп га-мәлләр кылу

КУУГ: күмәк  фикер алышуда катнашу

Язу күнекмәләре булдыру.

Үткән теманы ныгыту.

Динамик пауза

Белемнәрне ныгыту.

Укытучы өчен максат:

Укучыларда матур язу күнекмәләрен ныгыту, эшкә, хез-мәткә карата уңай караш тәрбияләү.

Укучылар өчен максат: парта артында төз утыру,

хәрефләрне  дөрес язу.

Укытучы өчен мак-сат:

Белемнәрне тулы-ландыруда  өстәмә әдәбият куллану;  белемнәрне күне-гүләр ярдәмендә  ныгыту мөмкин-леге булдыру

Укучылар өчен максат: белемнәрне дәреслек һәм өстә-мә әдәбият кулла-нып камилләштерү

И сабыйлар!                        

Эшләгез сез,                  

Иң мөкатдәс нәрсә - эш.

-  Шигырьдә нәрсә турында сүз бара

 - Шигырьне кем язган?

-  Бу юллар аның кайсы шигыреннән?

 -  Ә сез әти-әниегезгә булышасызмы соң?

-Мөкатдәс дигән сүзне сез ничек аңлыйсыз?”

--Мөхим дип тә әйтергә була.

-Дөрес.Хәзер дәфтәрегезнене ачып бүгенге числоны, сыйныф эше дип язабыз..Шушы ши-гырь юлларын дәфтәрегезгә матур язу итеп язып куйыйк.

(5 слайд)

1.Сүзләрне тамыр һәм кушымчаларга таркату

а.Кош   Җылы   Эш Гармун  Урман  Җил   Чәчәк  Саран

ә.Гармунчы  Җимлек Агачлык  Дуслык  Авылдаш  Шатлык  Балыкчы  Уйчан   Җырчы Тәртипле Чишмә    

б. Сыйныфташлар  Бакчачыга  Биючеләр Тынычлыкны Игенченең Башлыкта Күзлектән Сүзлекләр

2.Текст белән эш “Урманчы аланы”

Безнең якларда урман (-нар,- да, -лы) күп. Ерак түгел урман (-лык, -чы, -сыз) йорты. Урман (-чы, -да) бабай безне һәрвакыт үзе янына алып килә.Безгә урманнар (-ны, -сыз) сакларга киңәш итә.

3.Физкультминутка

Бигрәк шаян курчак син

Тик тормыйсың берчак син.

Чүгәлисең, басасың,

Башың уңга борасың.

Аннан сулга карыйсың,

Сикергәли башлыйсың.

Башны артка ташлыйсың,

Әйләндерә башлыйсың.

Идәнгә иелеп, басарга өлгерәсең.

Тирән итеп сулыйсың да,

Ял итәргә туктыйсың.

4.Дидактик уен  “Артык   сүзне  тап”

Баллы             Су                 Җирле          Борыч

Балдак            Сусыз           Җирән          Боргыч

Балдай            Сумала         Җирлек        Борау

5. Дәреслек белән эш.

Дәреслекләрегезнең  47 нче битен ачыгыз һәм 79 нчы күнегүне табыгыз.Әйдәгез биремне укыйк.

-Бирем: сүзләрне тамыр һәм кушымчаларга таркат. Бу күнегүне язмача башкарачакбыз. Чиратлашып тактага да чыгабыз,урыннарыбызда да язабыз.

6.Мәкальләрне тулыландырып укырга

Укучыларның җаваплары

-  Эш турында

-  Г.Тукай язган.

- “Эшкә өндәү”

-  ...

- Иң кирәкле.

-Бертөрле мәгънә белдерә

Бирелгән сүзләрне тамыр, ясагыч һәм төрләндергеч кушымчаларга таркатырга

Җәя эчендә бирелгән ку-шымчаларның тиешлесен сайлап ,җөмләләрне күче-реп язарга тиеш булалар.

Шигырьдәге  физик күне-гүләр башкарыла

Һәр баганадан артык сүзне табарга һәм ни өчен артык икәнлеген аңлатырга

Дәфтәрләрдә һәм тактада башкарыла.

1)Дус...(лык) таш койма-дан ныграк.

2) Сүздә тору –зур...(лык), сүздә тормау – хур...(лык).

3)Үз ана...(сын) зур...

(лаган) кеше ана...(сын) хур...(ламас)

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстә-кыйль ачыклау һәм максат кую

РУУГ: кагыйдә, инструк-уцияләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу

КУУГ: коллектив  фикер алышуда катнашу

РУУГ: үзконтроль, биремнәрне үтәүнең дөреслеген тикшерү

ШУУГ: күршеңә ярдәм итүдә танып белү инициативасы күрсәтү

КУУГ: мәгълүмат туп-лауда үзара хезмәт-тәшлек инициативасы күрсәтү, иптәшеңнең  гамәлләрен бәяләү

Белемнәрне мөстәкыйль куллану һәм тикшерү

Укытучы өчен максат: белемнәрне мөстә-кыйль  куллану мөм-кинлеге булдыру

Укучылар өчен максат: сүзнең та-мыры,  сүз ясагыч һәм төрләндергеч  кушымча турында белемнәрне прак-тик куллана белү

4. Тест  

Соңыннан  дәфтәрләрен алмаштырып,  бер- берсенекен  тикшерәләр,  эшләрен бәялиләр.

Сораулар   Әйе  (+)Юк (-)

1.Сүзнең төп мәгънәсен аңлата һәм мәгънәле баш-ка кисәкләргә бүленми торган кисәге тамыр дип атала.

2.Тамырга ялганып килә торган кисәкләрне ку-шымчалар диләр.

3.Төрләндергеч кушымча-лардан соң ясагыч ку-шымча килә аламы?        

4.Күлмәк сүзенең тамыры күл, кушымчасы мәк.

5.Балачак сүзенең тамыры бала, кушымчасы – ча

6.Калын әйтелешле сүзгә һәрвакыт нечкә кушымча ялгана.                

7.Нечкә әйтелешле сүз-ләргә калын кушымча ял-гана.

ШУГГ: үз мөмкин-лекләреңне белү-бел-мәү чикләрен чамалау

ТБУУГ: фикерләүдә ло-гик чылбыр төзү

РУУГ: эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗә-сен билгеләү

КУУГ: күршең белән хезмәттәшлек итү

Уку эшчәнлеген йомгаклау.

Рефлексия

Өй эше бирү

Укытучы өчен мак-сат: дәрестәге эш-чәнлекне анализ-лау,  белемнәрне бәяләү һәм килә-чәккә перспектива билгеләү

Укучылар өчен максат: үз фике-реңне дәлилләү, дә-рестә алган белем-нәрнең әһәмиятен аңлау, аларны ки-ләчәктә куллана белү

Укытучы өчен мак-сат: өй эшен хәбәр итү, аны башкару ысулын аңлату

Укучылар өчен максат: өй эшен дөрес башкару

1. Рефлексия.

- Без  дәрестә бүген нәрсә белдек?  

-Ни рәвешле ныгыттык?

2. Белемнәрне  бәяләү.

3. Өй эше.

Дәреслекләрегезнең 46 нчы битендә 76 нчы күнегү- рәсем буенча хикәя төзеп язарга;

*Үз белемнәрен тагын да тирәнәйтергә теләү-челәргә иҗади бирем дә тәкъдим ителә.Әдәби уку дәреслегеннән ясагыч һәм төрләндергеч кушымчалары булган биш сүз күчереп язарга

(әсәрен күрсәтергә).

Балаларның җаваплары

-Белгәннәребезне ныгыттык

-Язу һәм телдән җавап бирү формасында.

ШУУГ: үз уңышларың / уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу

Дәрес этаплары

Укытучы эшчәнлеге

Укучылар эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

ШУУГ –шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре

РУУГ- регулятив универсаль уку гамәлләре

ТБУУГ- танып белү универсаль уку гамәлләре

КУУГ-  коммуникатив универсаль уку гамәлләре

1. Мотивация. Оештыру. Эшчәнлеккә мотивлаштыру

I. Оештыру моменты.

Дәреснең темасы, максатлары белән таныштыру

-Укучылар, безнең бүген гади генә дәрес түгел , ә ярыш-дәрес.  Д.Аппакованың “Шыгырдавыклы башмаклар” хикәясен искә төшерербез, белемнәрне ныгытырбыз

Исәнмесез!.

Укучыларның җавабы.

КУУГ: классташлар һәм укытучы белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү

2.. Белем һәм күнекмәләрне формалаштыру

1.Өй эшен тикшерү.

Укучыларның җавабы.

ТБУУГ: төп билгеләрне аерып күрсәтү

РУУГ: кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу

КУУГ: тыңлый белү, коллектив фикер алышуда катнашу

3.Яңа белемнәр формалаштыру.

2.”Шыгырдавыклы башмакларны” рольләргә бүлеп уку

Автор: Гөлшатның сары башмаклары бар.Сап-сары, сары күбәләкләр кебек алар. Башмаклар җырлыйлар:”Шыгыр-шыгыр, шыгыр-шыгыр!”. Башмакларны әтисе Гөлшатка Мәскәүдән җибәрде. Гөлшатның әтисе -  фронтта танкист.

   Гөлшатның дус кызы Ләлә күршедә яши. Ләләнең дә әтисе фронтта. Әтисе кайтыр да Ләләгә дә шыгырдавыклы башмаклар алып бирер.

   Менә Гөлшатның әтисе фронттан кайтты. Әтисе белән өйгә бәхет кайтты.

Гөлшат: Исәнме,Ләлә! Минем әтием кайтты! Әтием кайтты!

Ләлә: (моңсу)Хәзер минем сары башмакларым булмас инде...

Автор: Гөлшатка бик күңелсез булды..

Автор: Гөлшат тиз генә бүлмәгә чыгып китте. Ул бүлмәдә нәрсәдер эзли башлады.

Әтисе: Кызым, нәрсә эзлисең?

Гөлшат: Берни дә түгел, әтием...

Автор: Үзе һаман нәрсәдер эзләде. Уенчыкларның берсен алды, берсен куйды...

Гөлшат сары башмакларны ала

Гөлшат:Нинди матурлар!... Әтием!. Мин башмакларны Ләләгә бирәм, әтием, яме?

Әтисе: Ярый, ярый, акыллым. Бик яхшы, иптәшең сөенер.

Гөлшат Ләләләргә керә.

Гөлшат: Ләлә! Мә, башмакларны киеп кара! Сиңа ярыймы? Дустым, мин сиңа башмакларны бүләк итәм. Ничек телисең, шулай ки.

Ләлә: Рәхмәт Гөлшат.

Автор: Кинәт Гөлшатка бик җиңел, бик рәхәт булып китте.

Укучыларның рольләргә бүлеп укуы,

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау һәм максат кую

РУУГ: кагыйдә, инструкуцияләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу

КУУГ: коллектив фикер алышуда катнашу

ШУУГ: үзмаксат кую

4. Яңа белемнәрне беренчел үзләштерү, ныгыту.

3. Биремнәрне үтәү:

А). Сүзләрне һәм сүзтезмәләрне тәрҗемә итү.

1нче команда: кебек, гел, җырлый башлады, беркем дә, кадерле, алып килде, кемдер, эзли башлады, курчак театры, яктырды

2нче команда: бик, тоелды, елый башлады, ачыла, нәрсәдер, киеп кара, бүләк итәм, чыгып китте, булмас инде, күбәләкләр кебек

Сорауларга җавап бирү

ТБУУГ: төп билгеләрне аерып күрсәтү

РУУГ: кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу

КУУГ: тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив фикер алышуда катнашу

5.Эталон буенча үз-үзеңне мөстәкыйль тикшерү эшчәнлеге.

Б). Һәр командага 4әр сорауга җавап бирергә кирәк.

1. “Шыгырдавыклы башмаклар” хикәясенең авторы кем?

2. Хикәядәге вакыйгаларны кем сөйли?

3. Әсәрнең төп геройлары кемнәр?

4.Гөлшат башта нәрсә бүләк итәргә уйлады?

5. Гөлшат башмакларны нигә ярата?

6. Дуслары Ләләгә нәрсәләр бүләк итәләр?

7. Гөлшатка ни өчен рәхәт, җиңел булып китте?

8. Сиңа бу хикәя ошадымы?

Укучыларның җаваплары тыңлана.

Сорауларга җавап бирү

РУУГ: үзконтроль, биремнәрне үтәүнең дөреслеген тикшерү

ШУУГ: күршеңә ярдәм итүдә танып белү инициативасы күрсәтү

УУГ: , тыңлый белү, коллектив фикер алышуда катнашу, мәгълүмат туплауда үзара хезмәттәшлек инициативасы күрсәтү

6.Яңа белемнәрне ныгыту, мөстәкыйль куллану.

В)Командаларга карточкалар өләшенә. Карточкадагы сүзләрнең антоним парларын билгеләргә.көлә, кайта, күңелле, алды, эшчән, батыр; китә, бирде, елый, күңелсез, куркак, ялкау

Бирә, чыгы, җиңел, килде, кия, юмарт; саран, авыр, сала, керә, китте, ала.

Г) “Син – миңа, мин - сиңа”. Командалар бер-берсенә дуслык турында сораулар бирәләр. Сораулар түбәндәгечә булырга мөмкин.

-Нәрсә ул дуслык?

-Дус нинди була?

-Дустың турында сөйлә?

- Кешеләр генә дус була аламы? Һ.б.

Д) Капитаннар бәйгесе. Бирелгән җөмләләрне киңәйтеп язарга.

Әтисе кайтты.                                                        Гөлшат керде.

- Укучылар, Д.Аппакованың “Шыгырдавыклы башмаклар” әсәре безне чын дус, иптәш булырга, авыр вакытта дусларга ярдәм итәргә, кеше кайгысын уртаклаша, аңлый белергә өйрәтә. Бер-берегезгә һәрвакытта ярдәмгә килергә әзер торыгыз, киң күңелле булыгыз.

Геройларга характеристика

КУУГ: : классташлар һәм укытучы белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү, тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив фикер алышуда катнашу, мәгълүмат туплауда үзара хезмәттәшлек инициативасы күрсәтү, иптәшеңнең гамәлләрен бәяләү.

ТБУУГ: төп билгеләрне аерып күрсәтү, логик фикерләү чылбырын булдыру.

ШУУГ: үзмаксат кую, күршеңә ярдәм итүдә танып белү инициативасы күрсәтү, үз уңышларың , уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү.

7. Рефлексия. Рефлексия эшчәнлеге (эш нәтиҗәләре)

-Укучылар, алдыбызга куйган максатка ирешә алдыкмы? Нәрсәләр аша?Кайсы биремне эшләгәндә авырлыклар туды?

Үзбәя бирү.

Дәрес материалын бик әйбәт үзләштердем, хәтта иптәшләремә дә булыша алам.  Әйбәт эшлим, материалны аңладым. Әйбәт эшлим, ләкин иптәшемнең ярдәменә каршы килмим. 

Укучыларның җавабы.

Үзбәя.

ШУУГ: үз уңышларың , уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

ТБУУГ:логик фикерләү чылбырын булдыру

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу

КУУГ:укытучыны тыңлау, сораулар бирү

8, Өй эше.

Әгәр мин тылсымчы булсам,....

Укытучы

Ибраева Ләйсән Расих кызы

Предмет

Татар теле, 4 нче А сыйныфы (татар сыйныфы)

Тема

Кушма сүзләр

Планлаштырылган нәтиҗәләр

Шәхескә кагылышлы: эшчәнлекнең максаты һәм нәтиҗәсе арасында бәйләнешне билгеләү; үз уңыш-уңышсызлыкларыңның сәбәбен ачыклау; активлыкка, мөстәкыйль фикер йөртүгә өйрәнү, шәхес буларак формалашуны дәвам итү;

Метапредмет:

Танып-белү УУГ: укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве; нәтиҗәләр чыгара белү; төрле мәгълүмат чаралары белән эшли, кирәкле мәгълүматны таба, анализлый һәм үз эшчәнлегендә куллана белү;

Коммуникатив УУГ: сораулар бирә белү; үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтә белү; башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

Регулятив УУГ:  мөстәкыйль рәвештә дәреснең  темасын һәм максатын формалаштыру; укытучы һәм сыйныфташларың белән уртак эшчәнлек оештыра белү; үз эшчәнлегеңнең максатка ирешүдә ни дәрәҗәдә нәтиҗәле булуын күзәтү.

Предмет буенча: кушма сүзләр турындагы белемнәрен тирәнәйтү, кушма сүзләрдә нечкәлек билгесе (ь), калынлык билгесенең (ъ) язылышын  

Дәреснең тибы

Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру

Төп төшенчәләр

Кушма сүзләр

Предметара бәйләнеш

Рус теле, әдәби уку

Эшне оештыру

Фронталь, , индивидуаль

Чыганаклар

Төп: Дәреслекләр: 1. Татар теле: туган телдә (татар телендә) башлангыч гомуми белем бирү оешмалары укучылары өчен дәреслек. 4 нче сыйныф. 2 кисәктә, И.Х.Мияссарова, К.Ф. Фәйзрахманова. Казан, “Мәгариф – Вакыт”   нәшрияты, 2014 ел.

өстәмә: слайдлар, карточкалар, рәсемнәр

Дәрес этаплары

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

Оештыру

Мотивлаштыру

(1-2 мин)

Исәнләшү. Балаларда яхшы кәеф, эшлисе килү теләге тудыру:

-Исәнмесез, укучылар.

- Хәерле көн, балалар!

- Кәефләрегез ничек соң?

-Әссәламәгаләйкүм!

-Дәрестә дөрес утыра белүне тикшерү.

-Рәхмәт, укучылар.  Татар теле дәресен башлыйбыз.  

- Ягез әле, дөрес итеп ут ыра беләбез микән, тикшереп алыйк.

-Аяклар кайда?

-Куллар?

-Арка ничек тора?

-Дәрестә үзеңне ничек тоту кагыйдәләрен дә искә төшерик:                                                  

Укучылар теләкләр тели:

- Исәнмесез, саумысез.

- Имин үтсен көнегез.

- Кояшлы иртә кебек,

Татар телен – туган телне

Өйрәнергә дип килдек.

- Вә галәйкүм әссәлам.

-Идәндә.

-Партада

-Туры.

-Шауламаска!

-Иптәшеңне бүлдермә, тыңлап бетер!

-Урыннан кычкырма, кулыңны күтәреп кенә җавап бир!

-Җавабың төгәл һәм аңлаешлы булсын!

ШУУГ: укытучы һәм сыйныфташларга хөрмәт хисе;

КУУГ: сыйныфташлар һәм укытучы белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү;

РУУГ: эш урынын оештыру.

Белемнәрне актуальләштерү

Алдагы дәресләрдә өйрәнгәннәр буенчасораулар бирү

-Укучылар,  мин сезгә алдагы дәресләрдә өйрәнгән темалар буенча сораулар бирәм.  Ә сез игътибар белән тыңлап җавап бирерсез.

- Нинди кушымча сүз ясагыч кушымча дип атала?

- Сүз ясагыч кушымча ялганып ясалган сүзләр ничек атала?

-Ясалма сүзләр уйлагыз әле.

Укучылар җавап бирәләр, ясалма сүзләр уйлыйлар

ТБУУГ: объектларны таный, атый , билгели белү;

КУУГ: үзенең карашын әйтә һәм дәлилли белү;

П: Алдагы дәресләрдә өйрәнелгән материалны белү. 

Проблемалы ситуация булдыру.

Уку мәсьәләсен кую (дәреснең темасын билгеләү)

Укытучы мәкаль, табышмаклар аша теманы һәм максатны билгеләтә

-Яңа сүзләр сүз ясагыч кушымча ялганып кына түгел, ә төрлечә ясала. Игътибарны тактадагы мәкальләргә юнәлтик әле.

Һәркемгә үз иле газиз.

Туган илем – гөлбакча.

- Калын хәрефләр белән язылган сүзләр бер-берсенә  нәрсә белән охшаганнар?   Безнең бүгенге дәресебезгә аларның ни катнашы бар икән?

Бүгенге дәреснең темасын билгелик.

-Мәкальләрнең мәгънәсен аңладыгызмы соң? Ягез,  аңлатып үтегез әле

Бирелгән мәкаль һәм табышмаклардан чыгып, чыгып, дәреснең темасын билгелиләр

= Минем уйлавымча, без кушма сүзләр турында сөйләшәбез, чөнки...

= кушма сүзләрнең дөрес язылышы турында сөйләшәбез, .....

=  ...........

=.....................

ШУУГ: туган илне, җирне ярату хисе

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау;

КУУГ: үзенең карашын әйтә һәм дәлилли белү;

РУУГ: дәреснең темасын формалаштыру

Максат, бурычларны билгеләү

-Димәк, бүгенге дәресебезнең  темасы  Кушма сүзләр  икән..

-Без бүгенге дәрестә ниләр эшләрбез икән?

Укучылар сорауларга җаваплар биреп, дәреснең максатын билгелиләр.

= кушма сүзләрне дөрес итеп язарга өйрәнәбез, дип уйлыйм.

ТБУУГ: уку мәсьәләсен билгеләүдә логик фикерләү;

КУУГ: үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтә белү;

РУУГ: дәреснең макса- тын формалаштыру

Яңа материалны өйрәнү

Рәтләргә табышмаклар тәкъдим итә

-Һәрбер рәткә җаваплары кушма сүзләр булып килә торган берәр табышмак әйтәм .Игътибарлы булыгыз.Уйлап җавап бирегез.

Минем ике канатым бар –

Ике көмеш атым бар.

Йөгәнсез дә иярсез,

Чапсалар күз иярми .

Таяк, таяк башында табак, табак эчендә кибет, кибет эчендә ике мең егет.

Аягын-башын яшерә

Таш күлмәге эченә.

(рәсемнәре күрсәтелә бара, рәсем астында сүзе дә язылган)

Сораулар ярдәмендә яңа дәресне аңлату

-Укучылар  тимераяк, ташбака, көнбагыш сүзләре ничек ясалганнар?

-Һәр тамырның аерым торганда үзенең мәгънәсе бармы?Алар сезгә аңлашыламы?Мәсәлән, тимераяк сүзенең?

- 2 тамыр бергә кушылганнан соң бу сүз ике төшенчә белдерәме соң, әллә бер генәме?

 -Ташбака, көнбагыш сүзләрен кайсыгыз аңлатып бирер икән?

-Димәк, кушма сүзләр ничә тамыр кушылып ясала икән?

-Рәхмәт, укучылар, мин сезнең белән килешәм. 1 кызыклы мәгүлүмат әйтим әле. Сирәк булса да, 3тамырдан ясалган кушма сүзләр дә очрый. Мәсәлән, акбүзат (ак+бүз+ат). Мәгънәсе аңлатыла, рәсеме күрсәтелә.

- Рәсемнәр астында бирелгән бөтен кушма сүзләр ничек язылган?

- Рус телендә мондый сүзләр бармы икән соң? Булса ничек аталалар?

- А сложные слова как пишутся?

- Вместе пишутся татарча ничек була?

- Димәк, бүгенге дәрес өчен кушма сүзләр турында нинди нәтиҗә ясыйбыз?

Кагыйдәне укыту

-Дәреслекнең 46 нчы битен ачыгыз, тикшерегез, чынлап та, кушма сүзләр турында без дөрес әйттек микән?

 - Укучылар, безнең фикеребез дөрес булганмы, килешәсезме?

-Әйтегез әле, кушма сүзләрне белү  ни өчен кирәк?

-Бу сүзләрне белү аларны дөрес язу өчен һәм сөйләмдә дөрес куллану өчен кирәк.

- Яхшы. Алга таба бу сүзләр белән җөмләләр төзибез. Һәр рәт үз сүзе белән төзи. Моның өчен сезгә 1 минут вакыт бирелә.

җөмләләр төзетү,  дәфтәрләргә язып кую.

Физкультминут

Укучылар рәтләрдә эшлиләр, җавап бирәләр, бер-берләренең җавапларын тыңлыйлар, дөрес булмаса төзәтәләр

= тимераяк

= көнбагыш

= ташбака

= 2 тамыр кушылып

=эйе, тимер һәм аяк сүзләре.

– Ике тамыр бергә кушылгач, бу сүз 1 генә төшенчә белдерә. Бозда шуу өчен кирәк булган тимер табанлы аяк киеме ул . Русчасы – коньки.

= Ул таш һәм бака сүзләреннән ясалган. Ул да  1 генә төшенчә белдерә. Суда яшәүче җәнлек ул.Русчасы черепаха була.

= Көнбагыш көн һәм бага (карый) дигән сүзләрдән ясалган. Ике сүз бергә кушылып, 1 генә төшенчәне белдерә. Ашый торган төшләре булган үсемлек ул. Русчасы – подсолнух.

= ике

= кушылып

= әйе, бар. Сложные слова.

=........

Кушма сүзләр

- 2 тамыр кушылып ясалалар  - 1төшенчә белдерәләр

- кушылып язылалар

(кычкырып та, эчтән үзләре дә укыйлар)

= .......

= алар сөйләмебезне баеталар, матурлыйлар..

= ......................

дәфтәрләрендә язып җөмләләр төзиләр.

3. укучы ясата)

-Я әйтегез, сөйләгез ,

Ничек килә икән көз?

Кошлар очты көньякка,

Канат кагып еракка.

Аюлар өн казыды

Бик тирән итеп базны.

Балыклар да тындылар,

Су төбенә чумдылар.

Агачлар ялангачлар

Җилләрдә тирбәләләр.

П:

ШУУГ: үз уңышларыңа һәм башкаларныкына сөенә белү;

ТБУУГ: табышмакларның  җавапларын таба белү;

КУУГ: рәтләрдә бергәләп эшли алу; башкаларның фикер- ләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикереңне дәлилләп башкаларга җиткерә белү;

РУУГ: планлаштыру, үз эшчәнлекләрен план лаштыра һәм оештыра белү;

Белем һәм күнекмәләрне куллану

Дәреслек белән эш

-Ә хәзер, укучылар, күнегүләр ярдәмендә кушма сүзләр турындагы белемнәребезне ныгытырбыз. Дәреслекнең 46 нчы битен ачыгыз. 67 инче күнегүне табыгыз. Биремне .....укый.

-Әйе, бу сүзләр нинди мәгънәле кисәкләрдән тора икән? Беренче сүзне үзем әйтәм.Тимераяк – тимер һәм аяк. Сез дәвам итегез. Һәр укучы 1 сүзне укый.

-Укучылар, барлык сүзләрнең дә мәгүнәләрен аңладыгызмы?

-кызылканат, ислемай, төнбоек  р усча ничек була?

-68 нче күнегүне табыгыз. Биремне .....укый. Тактада һәм урыннарда эшлибез.

-Ә хәзеряңа сүзләр белән 3 җөмлә төзибез.

Татаrshool мультимедия кушымтасыннан “Кушма сүзләр” темасы) II дәресеннән кушма сүзләрдә ъ, ь билгеләрен куюга бирем эшләтү һәм   кушма сүзләр янында  ъ, ь билгеләренең кайсы очракта ниндие куела икәнлегенә нәтиҗә ясату.

69 нчы күнегүне табыгыз. Биремне .....укый. Һәркем мөстәкыйль эшли. Аннан тикшерәбез

Татаrshool мультимедия кушымтасыннан “Кушма сүзләр” темасы) I  дәресеннән  текст тыңлату, тексттан кушма сүзләрне таптыру, текстнын эчтәлеге буенча фикер алышу.

-Дәрес башында укылган мәкальләр белән бу текст арасында нинди уртаклык бар?

Дәреслектән  67 нче күнегүне телдән  эшлиләр, аңлатып баралар.

      Дәреслектән  68 нче күнегүне тактада һәм урыннарда язып эшлиләр, аңлатып баралар, яңа сүзләр белән 3 җөмлә төзиләр.

Дәреслектән дә шул кагыйдәне укыйлар

Дәреслектән  69 нчы күнегүне мөйстәкыйль эшлиләр,.

= .....................

= ...................

= .........................

П: әсәрне анализлау, геройларга характерис тика бирү;

ТБУУГ: укылган тексттан кирәкле информацияне табып аера белү;

КУУГ: башкаларның фикерләрен тыңлый, аңлый белү, үз фикерең не дәлилләп башкалар- га җиткерә белү;

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу.

Мөстәкыйль эш

-Туган илне, җирне ярату, сагыну турында әдәби уку дәресендә укылган кайсы язучы-шагыйрьләрнең  нинди әсәрләре хәтерегездә калды соң?

- Тагын 1 кызыклы бирем эшләп алыйк әле.

(ябылмалы тактада бирем)

Тиешле кушма сүзләрне куй.

1._________________әкрен йөри.

2._______________-ерткыч хайван.

3. Су буенда _________күп була.

4.Күл өстендә ________йөзә.

5. Кышын безнең урманнарга____________килә.

Сүзләр: карабүрек, аккош, ташбака, ярканат, юлбарыс, озынборын.

Укылган әсәрләрне искә төшерәләр

=  “Тиен белән сөйләшү” (Р.Төхфәтуллин), “Музыкант” (В.Бианки), “Кыр казлары” (Ф.Хөсни)  һ.б.