СМИ: Республиканские конкурсы "Эдир Жэгуур", "Сэдьхэлэй Жэгуур"

VII республиканский конкурс «Эдир Жэгуур»

20 марта 2023  года подведены итоги VII республиканского  детского дистанционного конкурса художественного чтения «Эдир Жэгуур». Конкурс приурочен Году педагога и наставника в России и посвящается творчеству выдающихся бурятских писателей и поэтов Цырен-Базара Бадмаева,   Цыден-Жапа Жимбиева и  Намжила Нимбуева. Направлен на стимулирование интереса и  любви  к родному языку, популяризацию творческого наследия бурятских поэтов и писателей, поддержку творческой активности школьников, повышение интереса к чтению и пропаганду лучших образцов литературы Бурятии.

«На конкурс поступило  свыше 70 работ учащихся  школ  из   районов республики.  Впервые  в конкурсе участвовали  воспитанники дошкольных образовательных учреждений Кижингинского района, студенты. Но особенно понравилось и запомнилось выступление самых юных чтецов», - отмечает председатель жюри С.Н.Шойдокова, заслуженный работник культуры РФ и Бурятии.  

«Эдир Жэгуур» впервые на республиканском уровне объявлен Кижингинским лицеем им.В.С.Мункина,  организатором конкурса  в 2017 году. С каждым годом развивавался и расширял свои горизонты, и в 2020 году был учрежден главный приз – статуэтка гран-при  с логотипом конкурса. В разные годы удостоены гран-при  лучшие работы участников: Булат Цырендоржиев, ученик 7 класса Кижингинского лицея имени В.С.Мункина  представил отрывок из повести Ц.Цырендоржиева «Папансаг» (2020г.), Аюша Гуруев, ученик 8 класса Кижингинской СОШ им.Х.Намсараева прочитал стихотворение Д.Улзытуева «Бусалгын дуун» (2021г.), Бэлигма Гармаева, ученица 9 класса Цагатуйской СОШ им.Н.Сосорова Джидинского района рассказала отрывок из повести Б.Ябжанова «Хэрмэшэ» (2022г.).  В этом году  Гран-при   достается   ученице 10 класса Ацагатской средней школы-интернат им.А.Доржиева Жанчиповой  Байсане, победителю в номинации «Энеэлдэе!», показавшей отличную декламацию, артистизм и владение родным языком. Надо отметить, что  Байсана в течение ряда  лет принимает активное участие в нашем конкурсе. Кроме того, она успешно участвует в предметных олимпиадах и научно-практических конференциях по бурятскому языку и литературе, показывая отличные знания  и владение языком. В этом, несомненно, большая заслуга ее руководителя,  талантливого  учителя бурятского языка и литературы Оюны Цыбиковны Дондуковой.

От всей души благодарим всех участников нашего конкурса, подготовивших учителей  и представляем  список победителей  в номинациях:

« Номинация «УЯНГА» (ПОЭЗИЯ)

Среди воспитанников дошкольных образовательных учреждений:

1 место - Эрдынеев Ардан, Кижингинский детский сад «Жаргал». Руководитель – Анзанова Биликма Дондокдоржиевна.

2 место - Ламаханов Цыдып, Кижингинский детский сад «Жаргал». Руководители – Доржиева Амгалан Аюшеевна, Баторова Цыпилма Соеловна.

2 место - Лайдапова Туяна, детский сад «Наран» с.Могсохон. Руководитель – Гатауллина Цындыма Бадмашидиевна

3 место - Борисова Сэсэг, Загустайский детсад  «Одон». Руководитель – Мункуева Галина Григорьевна.

3 место - Будаева  Сарюна, Хэжэнгын «Жаргал» гэhэн хүүгэдэй сэсэрлиг. Руководители – Доржиева Амгалан Аюшеевна, Баторова Цыпилма Соеловна.

Коллективные работы:

1 место - Арсаланова Сарюна, Аюров Дугар,  Жимбеев Данзан, Кижингинский детский сад «Жаргал». Руководители – Доржиева Амгалан Аюшеевна, Баторова Цыпилма Соеловна.

2 место - Очирова Амира, Цыреторова Амина, Кижингинский детский сад «Жаргал». Руководитель – Анзанова Биликма Дондокдоржиевна.

Среди учащихся 1- 4 классов:

1 место – Жамбалов Жамьян, 4 кл.  Ушхайтинская начальная школа–детский сад Кижингинского района, руководитель - Дармаева Сэсэг Цыреновна.

2 место – Намсараева Номин-Од, 1 кл. Чесанская СОШ Кижингинского района,

руководитель - Намсараева Екатерина Аюржанаевна.

2 место – Юндунова Сансара, 3 кл. Цагатуйская СОШ им.Н.Сосорова, руководитель - Шарапова Наталья Цыреновна

3 место - Доржиева Милана, 4 г кл. СОШ Поселья Иволгинского района, руководитель - Наманжуева Сэсэгма Ринчиновна.

3 место - Дашадылыкова Анна, 4 кл. – Кижингинская СОШ им.Х.Намсараева, руководитель - Чимитцыренова Марина Дамбаевна.

5-8 классы:

1 место – Гармаев Аюр, 6 кл. Кижингинский лицей имени В.С.Мункина, руководитель – Цыренова Галина Раднаевна.

2 место – Бадмаева Номина, 4 кл. Ульзытуйская СОШ Кижингинского района, руководитель - Нимаева Светлана Цыренжаповна.

3 место - Содномова Санжима, 6 кл.  Бурятская Гимназия  №29 г.Улан-Удэ, руководитель – Ширапова Любовь Сергеевна.

3 место - Филиппова Дарья, 5 кл. Сулхаринская СОШ Кижингинского района, руководитель – Даржаева Соелма Санжиевна

9-11 классы:

1 место – Цырендоржиев Булат, 10 кл. Кижингинский лицей имени В.С.Мункина,  руководитель – Базарханова Соелма Сократовна.

2 место – Жамбалова Татьяна, 10 кл.  Бурятская гимназия №29, руководитель – Яснова Эльмира Ниязеддиновна.

3 место - Цыденешиев Содном, 9 кл. Кижингинский лицей имени В.С.Мункина, руководитель – Будаева Улан-Сэсэг Шагдаровна.

Коллективные работы:

1 место - Кижингинская СОШ им. Х.Намсараева, учащиеся 9 «а» класса. Руководитель - Сультимова Сэндэма Цырендоржиевна

Номинация  «ЭНЕЭЛДЭЕ!» (драматическое произведение, басня)

9-11 классы:

1 место – Жанчипова Байсана, 10 кл. Ацагатская СОШИ им.А.Доржиева Заиграевского района, руководитель – Дондукова Оюна Цыбиковна.

2 место – Бадмаев Агван, 9 кл. Улюнская СОШ им.С.Хамнаева Баргузинского района, руководитель – Монголова Галина Степановна.

Номинация «УРАН БҮТЭЭЛ» (Закадровое чтение)

5-8 классы:

1 место – Шойнжонова Должин, 7 кл. Чесанская СОШ Кижингинского района, руководитель – Цыдыпова Соелма Дашиевна.

2 место – Содномов Баярто, 5 кл. Кижингинский лицей имени В.С.Мункина,  руководитель – Дашиева Дунмэрма Раднаевна.

3 место – Бальжинимаев Алдар, 6 кл. Кижингинский лицей имени В.С.Мункина,  руководитель – Дамбаева Галина Цыреновна.

9-11 классы:

1 место - Шоенов Зоригто, 10 кл. Кижингинская СОШ им. Х.Намсараева, руководитель - Будаева Дарима Аюшеевна.

2 место – Дамбаева Аяна, 11 кл.  Кижингинская средняя школа-интернат, руководитель – Абидуева Лариса Николаевна.

3 место – Шакшаев Эрдэм, 10 кл. Барагханская СОШ Курумканского района,

руководитель – Цыренова Эржена Очиржаповна.

НОМИНАЦИЯ  «УРАН ГУУРhАН» (Произведения собственного сочинения)

1 место - Балданова Дарина, 7 кл. Цагатуйская СОШ им. С. Н.Сосорова Джидинского района, руководитель -  Балданова Баярма Дашиевна.

1 место - Базаржапов Ардан, 9 кл.  Кижингинская СОШ им. Х.Намсараева, руководитель - Сультимова Сэндэма Цырендоржиевна.

2 место – Бадмаева Аяна,   11 кл. Бурятская гимназия №29, руководитель – Ширапова Любовь Сергеевна.

2 место – Тугутов Александр, 3 кл. Цагатуйская СОШ им. С. Н.Сосорова, руководитель -  Шарапова Наталья Цыреновна

3 место – Содномов Илалта, 6 кл. Кижингинский лицей имени В.С.Мункина,  руководитель – Цыренова Галина Раднаевна.

3 место - Сандаков Цыденжап, 6 кл.. Барагханская СОШ Курумканского района, руководитель – Цыренова Эржена Очиржаповна.

Организаторы конкурса: Г.Р.Цыренова, учитель бурятского языка и литературы  Кижингинского лицея имени В.С. Мункина, Д.Р.Дашиева, учитель информатики Кижингинского лицея имени В.С. Мункина. 

________________________________________

Балданова Дарина,

Зэдын аймагай

Н.Сосоровой нэрэмжэтэ

Цагаатайн дунда һургуулиин

7 ангиин һурагша.

Багша  – Балданова Баярма Дашиевна

I – дэхи шангай hуури

YНЭТЭЙ ГУРБАН ЭРДЭНИНҮҮД

Дэлхэй дээрэхи гурбан эрдэниие нэрлэнэб:

Дэгдээн хүл дээрэмнай гаргаһан эжынэр,

Дэбжүүлэн, хүмүүжүүлэн үндыһэн үринэр,

Дэмбэрэлтэ ажабайдалаймнай тоонто нютаг-

Дүүрэн жаргалай үнэтэй  гол һудаһанууд.

Дэгдээн хүл дээрэмнай гаргаһан эжынэр!

Хэды ехэ дуран бэ энэ үгэдэ!?

Хэды ехэ энхэрэл бэ энэ үгэдэ!?

Хэды ехэ жаргал бэ энэ үгэдэ!?

Дээжэлэн бусаахабди ашыетнай.

Дэбжүүлэн, хүмүүжүүлэн үндыһэн үринэр!

Хүүгэд –үринэр ажамидаралай сэсэгүүд.

Хүүгэд –үринэр орон дэлхэйн ерээдүй.

Хүүгэд –үринэр аза жаргалаар анхилна.

Дээжэлэн бусаахал даа ашыетнай.

Дэмбэрэлтэ ажабайдалаймнай тоонто нютаг.

Хадалиг, доболиг, гүбээлигорон дайдамнай.

Хаанашье ябахадаа, бусан эрьехэ газарнай.

Хужарлан, суранзалан татадаг нуга голнай.

Дээжэлэн бусахабди даа холын газарһаа.

Дүүрэн жаргалай үнэтэй  гол   һудаһанууд.

Дээшээ дэбжэлтын хүсэтэй сохидолнууд.

Дэмбэрэлтэ наһанаймнай халуун зүрхэнүүд.

Дүүрэшэгүй жаргалаймнай сэхэ зүргэнүүд.

Дэлхэйн үнэтэй гурбан нангин эрдэнинүүд!

_________________________________________

Тугутов Александр,

Н.Сосоровой нэрэмжэтэ

Цагаатайн дунда һургуулиин

3  ангиин һурагша.

Багша - Шарапова Наталья Цыреновна 

II- дохи шангай hуури

ЦАГААТАЙ.            

Баян баабайн уулада

Бардам жаргана Цагаатаймни,

Баабай эжынгээ нютагта

Баярлан, уяржа суунаб даа.

Зэдэ мγрэнэй эрьедэ

Сэнгэжэ байна Цагаатайм,

Сагаан баабай ууладаа

Сэдьхэл дγγрэн байнаб даа.

Сандаков Цыденжап,

Хурамхаанай аймагай

Барханай дунда hургуулииин

 6 – дахи ангиин hурагша

Багша  – Цыренова Эржена Очиржаповна

III -дахи шангай hуури

ТАРЯАН

Хүнтэйн баян ургаса,

Хабасоогооболобо.

Алтан шара хоолосуудынь,

Ангар мэтэдолгилбо.

Аятайарюунтаряан,

Аршаанмэтэбусалба.

Байгаалииншэдиурмыень,

Болзорсагтаньбаясуулба.

Ажалшадтаряагаахуряан,

Амжалтаехээртуйлаба.

Хамтынхүшэражалда,

Хүнэйхүсэнэмхитэй.

 ___________________________________________________________  

Содномов Илалта,

В.С.Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн

 6-дахи ангиин hурагша

Багша – Цыренова Галина Раднаевна

III- дахи  шангай hуури

АБАМНИ ДУУЛАНА

Дулаахан хабарнай

Дуулаhаар ерэбэ,

Тала дайдамнай

Тэнииhээр  hэрибэ.

Холын оронhоо

хонгёохон шубууднай

Харижа бидэндээ

Хабартаа бусаба.

Алтанхан нарамнай

Аятайханаар игааба,

Сарюухан таламнай

Сэсэглэжэ ногоорбо.

Ажалаа хэхэдээ

Абамни дуулана,

Арюухан хабараа

Аялгаар дуудана.

Базаржапов Ардан,

Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ

эжэнгын дунда һургуулиин

9  ангиин hурагша

Багша – Сультимова Сэндэма Цырендоржиевна

I – дэхи шангай hуури

УШХАЙТАМНИ.

Үндэр Һэбхеэн,

Үлзытэ, Залаата,

Үргэлтэй hайхан Шилсаана,

Үлэ ехэтэ хадануудай дунда

Үлгы мэтэ оршодог,

Үлзы минии тоонто -

Үнэр баян Ушхайтамни.

Хурьгад, Хэжэнгэ голнууд,

Ахангай, Ажалша -

Арад зонойм нангин шүтөөн.

Хэтэ мүнхэ Джарун - Хашорай субарга

Алтан толи мэтэ ялардаг.

Ара таладаа дасантай

Алдар солото Ушхайтамни.

Хэжэнгэ голой эрьеэр,

Хойто урда бэеэрнь,

Бургаастай, Заха Шэбэр

Хэшэг ехэтэ тала дайдаараа

Хони малаа үдхэhэн,

Бэрхэ, бэлигтэй зоноороо олон

Буянтай минии Ушхайтамни!

ЭЖЫДЭЭ

Эжымни намдаа үнэтэй,

Эжымни намдаа туһатай,

Энхэрэн намдаа хандан,

Эрхээр намайгаа үндылгөө.

Эжымни намдаа сэнтэй,

Эжымни намдаа хайратай,

Бэрхээр һайнаар һуран,

Буянтай ашыетнай харюулхаб.

Энхэргэн һайхан зантай,

Элбэг дэлбэг гартай,

Урин налгай абаритай,

Ори ганса эжымни.

 Бадмаева Аяна,

Улаан-Үдэ хотын

29-дэхи Буряад Гимназиин

11-дэхи ангиин hурагша

Багша – Ширапова Любовь Сергеевна

II -дохи шангай hуури

МИНИИ ДҮХЭРИГ

Энэ дэлхэйдэ ажамидархадам туһалһан,

Эгээ  хүшэр үедэ уйдхарым хубаалдаһан,

Өөрынгөө дүхэриг руугаа

Эгээл дүтын зоноо уринаб.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа эжыгээ уринаб,

Эжыдээ зорюулжа, сэдхэлээрээ дууланаб.

Бүхы эхилһэн юумээ тандаа зорюулнаб,

Бурхан багшадаа танайнгаа түлөө зальбарнаб.

Эжым хаа-яа намдаа гэмэрхэ,

Эрид хурса үгөөр дайраад абаха,

Эжыгээ ойлгодогби,

Намдаа дуратайл даа гэжэ мэдэдэгби.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа хүгшэн аба эжыгээ уринаб,

Нарай нялхаһаа намай харалсаат,

Нангин дураяа бэлэглэн,

Эрдэм ном шудалхадам туһалаат.

Элдэб мууһаа аршалаат.

Хүгшэн абадаа баясанаб,

Хүгшэн эжыдээ  баярланаб,

Багаханшье илалтаарни омогорхонот.

Намдаа дали ургуулнат.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа  багшанараа уринаб,

Эрдэмэй  харгы зааһандань баясанаб.

Энэ дэлхэйн зүб харгы олгуулһандань,

Элдэб хүшэр асуудалда харюу үгэжэ һургаһандань омогорхоноб.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа  нүхэдөө уринаб,

Олон юумэ сугтаа гаталаабди.

Хэдэн хатар, дуу дуулаабди, нүхэсөөбди, дурлаабди,

Хүхин сэнгэн алхалаабди,

Диваажанай орон энэл даа,

Бултанда һайниие хүргэнэб даа.

Хүн нэрэеэ олоһондомни,

Орхингүй намдаа туһалһандатнай,

Хододоо танаа һанахаб,

Хүндэлхэб, дуратайгаа мэдүүлхэб,

Ажамидаржа һургаһандатнай баясажа ябахаб!

ЭЖЫМНИ, ХҮЛИСӨӨРЭЙТ.

Эжымни, элдэб ойлгонгүй хэһэн юумыем хүлисөөрэйт,

Уйдхар гашуудал, дуһааһан нулимсын түлөө бү гомдооройт,

Дуратайгаа хэлэнгүй ябаһандам хүлисөөрэйт,

Үнэн зүрхэнһөө тандаа дуратайем ойлгооройт.

Элдэб юрын юумэнһээ уйдахыем хүлисөөрэйт,

Өөрөөшье танаа  гомдохооһыем ойлгооройт,

Хүниие томо болгохо бэлэн хэрэг бэшэ,

Тэрэниие ойлгонгүй ябаһандаа хүлисэл гуйнаб танһаа.

Мүнөө тандаа туһалхаб, баглаа сэсэг  бэлэглэхэб,

Үдэр бүри һайхан үреэл хэлэхэб.

Хүндэлхэб, дуратайгаа мэдүүлхэб,

Энэ дэлхэйн эрдэни зэндэмэни-минии эжы.

ЭЖЫМ ҺАЙХАН ДАА

Шүлэгөө уншажа,

Танай урда зогсоноб.

Эгээ һайхан эжы тухайгаа хөөрэнэб,

Шүлэгыем ехээр бү шаналаарайт.

Эжы тухайгаа олон юумэ хэлэхэб,

Гоё, сэбэрхэн, залуухан гэжэ хөөрэхэб.

Дэлхэй дээрэ эгээ һайхан гэжэ магтахаб,

Шагнаат булта үнэн тиимэ одон гэжэ хэлэхэт.

Ажабайдалыень уйдхар гашуудал дайрангүй,

Ошо гэрэлтэ  харгыень гэрэлтүүлэн байг.

Сэдьхэлэй һайхан  һанал бодолыень,

Хододоо замхангүй носожобайг.

Мүнөөдэр һайндэртнай танай,

Эхын hайндэрөөр амаршалнаб.

Үнэн зүрхэнһөө дураяа мэдүүлэн,

Үреэлээ тандаа зорюулан хүсэнэб.

Элүүр энхые, зол жаргалые, сэдьхэлэй баярые,

Зуун жэл наһалха наһые,

Бүхы сэдьхэлэрээ мэдэрһэн дурые,

Тандаа бэлэглэн барижа үгэнэб.

НҮХЭДНИ

Заримдаа ажабайдал таһа сохидог,

Гомдол гашуудал халин гарадаг,

Халагламаар олон ушар болодог,

Харин гараа унагаангүй яба.

Шүдөө хазамаар үбшэнтэй байдаг,

Олон хүн мэхэлдэг, худалаар хэлэдэг.

Эсэнэш! Хүрөө гэжэ хашхарнаш!

Харин тэсэ, муу юумэн холодохо.

Бүхы юумэн һайн болохо,

Гэр бүлэш шамайе дэмжэхэ.

Хани нүхэднайхамагһаа аршалха,

Хүсыень ши мартангүй яба.

Нүхэдшни ямаршье сагта шамда туһалха,

Уйдахадаш  хүсэ оруулжа шадаха.

Нүхэднай, эрдэни зэндэмэни мэтэ,

Бурхан багша бултыень адислаха.

ДАЙН

Уур сайтар хүбүүд басагад,

Һургуулияа түгэсэһэн ушараар найрта сугларанхай,

Хүхилдэн, энеэлдэн ерэдүйгөө хөөрэнхэй,

Гэнтэ зүрхэндэ хүрэмэ абяан дуулдаба.

Дайн гэһэн үгэ соносхогдобо,

Дайсан заатагүй дарагдаха гэжэ

Эдэ залуухан хүбүүд басагад,

Сэдьхэлээ мэдэрһэн мэтэ, зориг дүүрэн дуугарба.

Шинель, сабхи, малгай үмдэнхэй,

Буугаа ээм дээрээ баринхай,

Хүүгэеэ эжынь уйлан үдэшэнэ,

Һүүлшын замда  ябуулһанаа мэдэрнэ.

Дүлэтэ шэрүүн дайн байгаа,

Тоолошогүй сэрэгшэд дайлдаа,

Хэдэн олон  сая хүн алуулаа,

Замхашагүй тэһэрээн, будалсаан  байгаа.

Аймшагтай дайнһаа олонхи бусаагүй,

Алуулаа, олдоогүй, үгы болоо.

Манай амгалан нойрсохын түлөө,

Булта Эхэ орондоо наһаяа гамнагүй үгөө.

Хэдэн жэлэй удаа

Дүшэн нэгэн ондо һургуулияа түгэсхэгшэд,

Тэрэл газартаа уулзаа,

Тэндэл эдэ дайнай эхилхые дуулаа.

ИЛАЛТЫН ТҮЛӨӨ БАЯР ХҮРГЭНЭБ

Илалтын түлөө баярые хүргэнэб!

Амгалан байдал асарһандатнай дохиноб.

Абяа шэмээгүй байдалай түлөө,

Доро мүргэн байнаб мүнөө.

Аймшагтайл дайн байгаа,

Олон зон наһа бараа,

Арад зомнай илажа гараа,

Илалтын хүсэ дэлхэй гамнаа.

Хүхэ мүнхэ тэнгэриин түлөө,

Ветеранда һайниие хүргэнэб.

Ами наһаяа гамнангүй,

Дайсадтай тэмсэһэн тандаа,

Доро дохинобди бултандаа!

«СЭДЬХЭЛЭЙ ЖЭГҮҮР» …

Илалтын 75 жэлэй ойдо зорюулагдаhан «Сэдьхэлэй Жэгүүр» гэhэн  уран үгын урилдаан Хэжэнгын аймагай захиргаанай, аймагай hуралсалай таhагай болон В.С.Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн үүсхэлээр багша мэргэжэлтэнэй дунда хоёрдохиёо республиканска хэмжээндэ hүр жабхаланта май hара соо үнгэрбэ.  Олондо мэдээсэл тарааха талаар «Буряад ФМ» радиоканал болон «Буряад үнэн» сониной  байшан туhаламжа үзүүлбэ.

Түрүүшын иимэ урилдаан 2017 ондо болоходоо, үндэhэн уран зохеолоймнай эхи табиhан  Д-Р.Батожабайн, М.Батоинай ба Д.Улзытуевай алтан ойнуудта дашарамдуулан, уран hайханайнь юртэмсэдэ хабаатайгаар     үнгэрhэн байна. Тиихэдэ Захаамин, Түнхэн, Хори, Хэжэнгэ, Тарбагатай  аймагуудай, Улаан -Үдэ хотын  багшанар хабаадажа, эрхим hайн ажалнууд олон суглараа бэлэй.

Энэ удаа манай урилдаан Буряад оронhоо гадна можонууд хоорондын хэмжээндэ үнгэргэгдөө. Буряад, ород ба хари хэлэнүүдэй, тоо бодолгын, эхин шатада, түүхын, хүгжэм дуунай, бэе тамирай  – ямаршье хэшээлнүүдые бүрилдүүлэн үнгэргэжэ, кружок, hорилгошье хэжэ, сэсэрлигэй хүүгэдые хүмүүжүүлэн ябаhан багша мэргэжэлтэд булта хабаадаха аргатай  байба. Жэнхэни хэлэндээ дурлуулжа, уран үгөөрөө гайхал түрүүлэн уяруулжа ябаа багшанар соо  шүлэгэй шэдитэ мүрнүүдые өөрөө зохёожо, урлажа ябаhан мэргэжэлтэд  олон гэжэ мэдэнэбди. Тиимэ тула хабаадагшад аяар 5 номинацида ажалнуудые харуулжа шадаха болоно.

Байгша оной «Сэдьхэлэй Жэгүүр» урилдаанда В.С.Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн, Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын 1-дэхи ба интернат- hургуулинуудай мэргэжэлтэд, мүн лэ Хэжэнгын хүүгэдэй «Сэсэг» сэсэрлигэй хүмүүжүүлэгшэд, нэмэлтэ hуралсалай багшанарhаа гадна Агын тойрогhоо Могойтын аймагай Хара-Шэбэрэй, Агын аймагай Амитхаашын,  Эрхүү можын Новонукутскын хүүгэдэй сэсэрлигэй, Яруунаhаа  Тулдун болон Нарhатын,  Захаамин  аймагай Бургуй болон    Ёнгорбойн, Кабанскhаа Корсаковын, Загарайhаа А.Доржиевай нэрэмжэтэ Асагадай интернат,  Улаан-Yдэ хотын 20-дохи, 54- дэхи, 60- дахи  hургуулинуудай олон  багшанар хабаадаа.  Эгээл баясамаар зүйл гэхэдэ,  Зэдын Оёор нютагай багшын ажалай ветеран Батуева- Урбанеева Светлана Жамбаловна өөрын зохеоhон шүлэг, hонирхолтой хөөрөө  дурадхаа  юм.  Тиихэдэ   Ивалгын Гильбэрын  hургуулиин 27-дохи выпускын үхибүүд  наhанай амаралтада гараhан хүндэтэ Мижит Борисович Бальжиров багшатаяа ээлжээлэн шүлэгүүдые сээжээр уншажа,  хоер видеоролик бэлдэжэ эльгээгээ.  

Урилдаанда сугларhан  хүдэлмэринүүдые жэншэдгүй нягталан сэгнэхэ Жюриин бүридэлдэ тон харюусагатай зон ороо юм.  Эдэ болбол: С. Н.Шойдокова – Россин  болон Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, Хэжэнгын хүүгэдэй жэшээтэ театрай хүтэлбэрилэгшэ; Д-Х.Д. Гунзынова – Россин Федерациин юрэнхы болбосоролой эрхимлэгшэ, Россин габьяата багша, В.С. Мункинай нэрэмжэтэ  Хэжэнгын лицейн захирал; Б.Б. Шойнжонов – Буряад Yндэhэн соёлой hургуулинуудай эблэлэй  түрүүлэгшэ, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй кандидат, Буряад үндэhэтэнэй 1-дэхи интернат-hургуулиин захирал; Б.К. Ширапов – «Буряад  үнэн» хэблэлэй байшанай захирал; В.Ц. Ширапов – «Yндэр» студиин хүтэлбэрилэгшэ, Буряад телевидениин режиссер; «Буряад ФМ» радиогой сэтхүүлшэн Ц.Ц. Гергенова гэгшэд болоно.

«Сэдьхэлэй Жэгүүртэ» дүн хамта 45 ажалнууд «Уянга» (Поэзи), «Уянгын найраг» (Поэзи, хамтын ажал), «Уярма түүхэ» (Прозо), «Уран гуурhан» (Өөрын зохёолго), «Уран бүтээл» (Бэеэ далдалан уншалга) номинацинуудаар  ороhон байна. Тиин бидэ уншагшадаа «Сэдьхэлэй Жэгүүр-2020» гэ hэн уран угын урилдаанай үрэ дүнгүүдтэй танилсуулхамнай:

«Уянга» - Шүлэгэй номинацида:

I hуури – Дугарова Людмила Николаевна, Хориин 2-дохи дунда hургуулиин буряад хэлэнэй багша (Ц-Д. Дондогойн «Эхын гэрээд үгэ»).

II hуури – Дамбаева Нима-Ханда Бавасановна – Ивалгын дунда hургуулиин ород хэлэ ба литературын багша.

II hуури – Илыгеева Баирма Эрдэни-Сыреновна – Корсаковын дунда hургуулиин буряад хэлэ ба литературын багша.

III hуури – Данзанов Сергей Валерьевич –Агын округой Могойтын аймагай Хара-Шэбэрэй дунда hургуулиин   тамирай багша.

III hуури – Михайлова Сэсэгма Содномдоржиевна – Хэжэнгын «Сэсэг» хүүгэдэй сэсэрлигэй бэе тамирай талаар инструктор.

IV hуури –Абашеева Лариса Дулгаржаповна – Улаан-Yдын 54-дэхи  hургуулиин түүхэ болон обществознаниин багша.

V hуури – Цырендоржиева Татьяна Солбоновна – Эрхүү можын Новонукутска хүүгэдэй сэсэрлигэй нэмэлтэ hуралсалай багша.

«Уянга» - Шүлэгүүдэй композици (хамтын ажал):

I hуури – Бальжиров Мижит Борисович hурагшадтаяа, Ивалгын аймагай Гильбэрын дунда hургуулиин 27-дохи выпусктай. А. Бадаевай «Эхэнэрэй хуби заяан» зохеол абажа хүдэлөө.

II – Улаан-Yдын  60 –дахи  hургуулиин ……………эхин ангинуудай багшанар.

III – Х. Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын дунда hургуули.

«Уярма түүхэ» - Прозын зохеол:

I hуури – Нанзанова Очир-Ханда Найдановна, Агван Доржиевай нэрэмжэтэ Асагадай дунда hургуулиин буряад хэлэ ба литературын багша. Ж. Тумуновай «Талын бүргэд» сээжээр уншаба.

II – Ангахаева Дашима Дамбаевна – В.С. Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн ангин  багша.

III – Бальжинимаева Дарима Эрдынеевна – Улаан-Yдын 60-дахи  hургуулиин ород хэлэнэй багша.

«Уран гуурhан» - Өөрын зохеолго:

I hуури – Доржиев Михаил Цыбикович – Захааминай аймагай Ёнгорбойн дунда hургуулиин буряад хэлэ ба литературын багша.

II – Батуева-Урбанеева Светлана Жамбаловна – Зэдын аймагай Оёор тосхондо ажаhуудаг  эрдэм hуралсалай ветеран.

III – Шагланов Зоригто Сергеевич – Буряадай 1-дэхи лицей-интернадай хүмүүжүүлэгшэ.

«Уран бүтээл» - Бэеэ далдалан уншалга:

I hуури – Жигжитова Людмила Дамбаевна – Улаан-Yдын 20-дохи    hургуулиин буряад хэлэ ба литературын багша. Н. Соктоевой «Илалтын баяр» кадрай саана уншажа, жюридэ, харагшадта hайшаагдаба.

II – Цыжипова Юлия Булатовна – Улаан-Yдын  60 – дахи hургуули.

III – Аюржанаева  Оюна Тудуповна – Хэжэнгын аймагай Худанай дунда hургуулиин ород хэлэ ба литературын багша.

IV –Тудупова Сырегма Содномовна – Улаан-Yдын  60 –дахи hургуули.

V – Гомбоева Соёлма Гомбожаповна – Захаамин айаймагай Бургуйн дунда hургуулиин ород хэлэ ба литературын багша.

Жюриин нэгэндуугаар шиидхэбэреэр  ниитын, hургуулиин наhа гүйсөөгүй, мүн нэмэлтэ hуралсалай багша мэргэжэлтэнэй  дунда үнгэргэгдэhэн Республиканска «Сэдьхэлэй Жэгүүр-2020» гэhэн уран уншалгаар урилдаанай Гран-при шагналда Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын дунда hургуулиин буряад хэлэ ба уран зохёолой багша Доржиева Дашама Дугаровна хүртэбэ.

Мункин багшын нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн соносхоhон «Сэдьхэлэй Жэгүүр» урилдаанай бэлгэ тэмдэг (символ) хадаа  Хори буряадай  угай hүлдэ – огторгойдо далияа дэбиhэн  Хун шубуун юм. Тиимэhээ олон жэлэй туршада үрэ дүнтэйгөөр буряад хэлэ заажа ябаhан багша Д. Д. Доржиевагай зохеохы оюун  бэлиг   гэршэлhэн шагнал  өөрын логотип, хэб түхэлтэй.  

2017 ондо түрүүшынхиеэ  үнгэрhэн «Сэдьхэлэй Жэгүүр» урилдаанай  Гран-при шагналда  Хориин 2-дохи hургуулиин буряад хэлэнэй багша Дугарова Людмила Николаевна  хүртөө hэн. Тиихэдэ уран  хурса хэлэтэй, түрэлхиин ялас гэмэ талаан бэлигтэй  Людмила Николаевнада  нютагаймнай  уран дарханай модоор hиилэhэн Хун шубуунай дүрэ (статуэтка) барюулаабди. Удхань  хадаа, шагналаа барюулhан үдэрнай    аянhаа бусаhан хун шубуудые Угтамжа   Хори нютагта боложо байhан. Удхата  найр ёhололые Л.Н.Дугаровна  багша зохидхоноор  хүтэлбэрилэн  үнгэргэжэ байгаа. Энэл дэмбэрэлтэ оршондо шагналынь хүртөөгөө бэлэйбди.

Багшанараймнай  бүтээhэн  ажалнуудые согсолжо, үргэн зондо мэдээжэ «Үндэр» студи (хүтэлбэрилэгшэ Владимир Ширапов) зохидхон фильм болгон хабсаржа, Ютуб каналда табяа юм. Олондо мэдээсэл тарааха талаар «Буряад ФМ» радиоканалай сэтх үдэрнүүдтэ лшэн Цырегма Гергенова ехэ оролдолго гаргажа, «Хэжэнгэ, Бэшуур аймагуудай ээлжээндэ», тодорхойлбол, майн 20-до болон июниин 3-най үдэрнүүдтэ багшанарай  уран уншалгын бүтээлнүүдые агаарай долгиндо зэдэлүүлээ юм. Гадна Хэжэнгын лицейн «Соёл Туяа» сайт орожо, али hаа   гар утаhанай Вайбер хабсаргалтаар урилдаанай ажалнуудые  хаража,  нюдөө хужарлуулха, сэдьхэлээ баясуулха аргатайт.

Ээлжээтэ урилдаамнай дүүрэжэ, түрэл hайхан буряад хэлэеэ түгэд hайн мэдэхэhээ гадна гуурhанай гурбан нюусые жэншэдгүй тайлбарилhан, уран тодо хэлэтэй, оюун хурса бодолтой Багшанартаа манай уряал тогтоон абажа, хабаадаhандатнай үнэн сэдьхэлhээ баярые хүргэнэбди!      Ухаан бодол соотнай мүндэлжэ гараhан тула сэдьхэл зүрхыемнай ажал бүхэнтнай хүдэлгөө, уяруулаа.  Хэжэ байhан ажалыетнай, зохёохы зоригыетнай сэгнэн хүндэлнэбди. Ажабайдалтатнай амгалан тайбаниие, ажалдатнай сэдьхэлэй дали жэгүүр хүсэнэбди!

2020 оной апрелиин 18-да.

«Сэдьхэлэй Жэгүүр» урилдаа зохёон hанагшад ба хүтэлбэрилэгшэд:

 Галина Раднаевна Цыренова, буряад хэлэн ба уран зохёолой,

Дунмэрма Раднаевна Дашиева, информатикын В.С. Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн багшанар.

УЛАСАЙ УРИЛДААН «ЭДИР ЖЭГҮҮР – 2023»

Буряад Уласай  хүүгэдэй дунда    дистанционно түхэлөөр  үнгэрдэг «Эдир Жэгүүр»  гэhэн    уран уншалгын  урилдаан  март hарада түгэсэбэ. Байгша ондо  7-дохиёо соносхогдоhон энэ урилдаан элитэ буряад уран зохёолшод Цыденжап Жимбиев,  Цырен-Базар Бадмаев болон Намжил Нимбуевай ойн баярнуудта дашарамдуулан, уран бүтээлнүүдэйнь шэдитэ юртэмсэдэ зорюулагдаа.

         Урилдаанай табан номинацинуудаар  наяад ажалнууд сугларжа, эрхимүүдынь  элирбэ гэжэ жюриин түрүүлэгшэ, Россиин ба Буряад Уласай соелой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, Хэжэнгын хүүгэдэй жэшээтэ театрай хүтэлбэрилэгшэ  Сэсэгма Нимаевна Шойдокова тэмдэглэнэ.

2017 ондо түрүүшынхиеэ соносхоhон уран уншалгын урилдаамнай урган хүгжэжэ, 2020 онhоо бусадhаа илгарма hайн ажалда гран-при шагнал олгогдодог болоо. Тэрэл жэлдэ Буряад Республикын Үндэhэн соёлой hуралсалaй эмхинүүдэй Эблэлэй hургуулинуудай Сагаа hарын найр наадан Хэжэнгэ нютагта үргэн дэлисэтэйгээр үнгэржэ, «Эдир Жэгүүр» урилдаамнай мүрысөөнэй шатануудай нэгэн боложо, республикын олонхи аймагуудhаа болон Агын тойрогhоо 120 гаран үхибүүд хабаадаа hэн.  Тиихэдэ  В.С.Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн 6-дахи ангиин hурагша ябаhан Булат Цырендоржиев нютагайнгаа уран зохеолшо Ц. Цырендоржиевай «Папансаг» туужаhаань хэhэг уран hайханаар уншажа, үндэр шагналда  хүртөө бэлэй. 2021 ондо Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын 1-дэхи hургуулиин  8-дахи ангиин hурагша Гуруев Аюшада энэл шагнал барюулагдаа. Харин 2022 ондо онсо талаан бэлигээ оло удаа гэршэлhэн Зэдын аймагай Н.Сосоровой нэрэмжэтэ Цагаатайн дунда hургуулиин 9-дэхи ангиин hурагша Гармаева Бэлигма гран-при абаhан юм.

Харин мүнөө А.Доржиевай нэрэмжэтэ Асагадай дунда интернат-hургуулиин 10 ангиин hурагша Жанчипова Байсанын ажал эгээн эрхим, Гран-при шанда хүртэбэ  гэhэн  шиидхэбэри жюри нэгэн дуугаар абаба. Урилдаандамнай хэды  жэлнүүдэй туршада   оторо хабаадажа, талаан бэлигээ гэршэлдэг Байсана түрэлхи хэлээ тордиhогүй hайнаар мэдэдэг, предметнэ олимпиада, эрдэм шэнжэлэлгын хуралдаануудта болон буряад хэлэн ба уран зохеолдоо  хабаатай олон хэмжээ ябалгануудта амжалта туйладаг байна. Энэшье удаа бэлигтэй   басаган Цырен-Базар Бадмаевай «Джульеттэдэ» шүлэгтэ өөрын зали оруулжа,    hонирхолтой  ураар сээжээр  уншажа шадаа. Асагадайнгаа  интернат-hургуулида буряад хэлэ ба уран зохёол оролдосотой бэрхээр заажа ябадаг Оюна Цыбиковна Дондукова багшынь аша нүлөөн ехэ гэжэ онсо тэмдэглэнэбди.

Тиин «Эдир Жэгүүр – 2023» гэhэн уран уншалгын урилдаандамнай талаан бэлигээ гэршэлжэ, удаадахи шангай hууринуудта гараhан эдир  хабаадагшадтаа, хүтэлбэрилhэн багшанартань үнэн зүрхэнhөө халуун баярые хүргэн, саашанхи ажалдань, ажабайдалдань үргэн дэлисэ, үндэр амжалтануудые хүсэнэбди!

«УЯНГА» (ШҮЛЭГ) номинацида hургуулиин наhа хүрөөдүй үхибүүд соо удаадахи шангай hууринууд элирбэ:

1 hуури - Эрдынеев Ардан, Хэжэнгын «Жаргал» гэhэн хүүгэдэй сэсэрлиг. Хүтэлбэрилэгшэ – Анзанова Биликма Дондокдоржиевна.

2 hууринуудта - Ламаханов Цыдып, Хэжэнгын «Жаргал» сэсэрлиг. Хүтэлбэрилэгшэд – Доржиева Амгалан Аюшеевна, Баторова Цыпилма Соеловна.

Лайдапова Туяна, Хэжэнгын аймагай Могсохоной «Наран» сэсэрлиг. Хүтэлбэрилэгшэ – Гатауллина Цындыма Бадмашидиевна

3 hууринуудта - Борисова Сэсэг, Хэжэнгын аймагай Загустайн  «Одон»  сэсэрлиг. Хүтэлбэрилэгшэ – Мункуева Галина Григорьевна.

Будаева  Сарюна, Хэжэнгын «Жаргал» гэhэн хүүгэдэй сэсэрлиг. Хүтэлбэрилэгшэд – Доржиева Амгалан Аюшеевна, Баторова Цыпилма Соеловна.

Коллективнэ ажалнууд:

1 hуури - Арсаланова Сарюна, Аюров Дугар  ба Жимбеев Данзан, Хэжэнгын «Жаргал» сэсэрлиг. Хүтэлбэрилэгшэд – Доржиева Амгалан Аюшеевна, Баторова Цыпилма Соеловна.

2 hуури - Очирова Амира  ба Цыреторова Амина, Хэжэнгын «Жаргал» сэсэрлиг. Хүтэлбэрилэгшэ – Анзанова Биликма Дондокдоржиевна.

«УЯНГА» (ШҮЛЭГ)  1- 4 ангинууд:

1 hуури – Жамбалов Жамьян, Хэжэнгын аймагай Ушхайтын эхин hургуули- сэсэрлигэй 4 ангиин hурагша. Хүтэлбэрилэгшэ - Дармаева Сэсэг Цыреновна.

2 hуури – Намсараева Номин-Од, Хэжэнгын аймагай Чисаанын дунда hургуули,  1 анги. Хүтэлбэрилэгшэ - Намсараева Екатерина Аюржанаевна.

Юндунова Сансара, Зэдын аймагай Н.Сосоровой нэрэмжэтэ Цагаатайн дунда hургуули,  3 анги. Хүтэлбэрилэгшэ - Шарапова Наталья Цыреновна

3 hуури - Доржиева Милана, Ивалгын аймагай Поселиин дунда hургуули,  4 анги. Хүтэлбэрилэгшэ - Наманжуева Сэсэгма Ринчиновна.

Дашадылыкова Анна – Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын дунда hургуули,  4 анги. Хүтэлбэрилэгшэ - Чимитцыренова Марина Дамбаевна.

«УЯНГА» (ШҮЛЭГ)  5-8 ангинууд:

1 hуури – Гармаев Аюр, В.С.Мункинай  нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицей,  6 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Цыренова Галина Раднаевна.

2 hуури – Бадмаева Номина, Хэжэнгын аймагай Үлзытын дунда hургуули, 4 анги. Хүтэлбэрилэгшэ - Нимаева Светлана Цыренжаповна.

3 hуури - Содномова Санжима, Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад Гимнази, 6 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Ширапова Любовь Сергеевна.

Филиппова Дарья, Хэжэнгын аймагай Сулхарын дунда ургуули, 5 анги. Хүтэлбэрилэгшэ –Даржаева Соелма Санжиевна

«УЯНГА» (ШҮЛЭГ)  9-11 ангинууд:

1 hуури – Цырендоржиев Булат, В.С.Мункинай  нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицей,  10 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Базарханова Соелма Сократовна.

2 hуури – Жамбалова Татьяна, Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад Гимнази, 10 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Яснова Эльмира Ниязеддиновна.

3 hуури - Цыденешиев Содном, В.С.Мункинай  нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицей,  9 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Будаева Улан-Сэсэг Шагдаровна.

Коллективнэ ажалнууд:

1 hуури - Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын дунда hургуули,  9 «а» ангиин hурагшад. Хүтэлбэрилэгшэ - Сультимова Сэндэма Цырендоржиевна

«ЭНЕЭЛДЭЕ!»  (ЗҮЖЭГ) 9-11 ангинууд:

1 hуури – Жанчипова Байсана, А.Доржиевай  нэрэмжэтэ Асагадай интернат-hургуули, 10 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Дондукова Оюна Цыбиковна.

2 hуури – Бадмаев Агван, Баргажанай аймагай С.Хамнаевай нэрэмжэтэ Уланай дунда hургуули, 9 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Монголова Галина Степановна.

«УРАН БҮТЭЭЛ» (БЭЕЭ ДАЛДАЛАН УНШАЛГА) 5-8 ангинууд:

1 hуури – Шойнжонова Должин, Хэжэнгын аймагай Чисаанын дунда hургуули,  7 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Цыдыпова Соелма Дашиевна.

2 hуури – Содномов Баярто, В.С.Мункинай  нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицей,  5 анги. Хүтэлбэрилэгшэ –. Дашиева Дунмэрма Раднаевна.

3 hуури – Бальжинимаев Алдар, В.С.Мункинай  нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицей,  6 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Дамбаева Галина Цыреновна.

«УРАН БҮТЭЭЛ» (БЭЕЭ ДАЛДАЛАН УНШАЛГА) 9-11 ангинууд:

1 hуури - Шоенов Зоригто, Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын дунда hургуули,  10 анги. Хүтэлбэрилэгшэ - Будаева Дарима Аюшеевна.

2 hуури – Дамбаева Аяна, Хэжэнгын дунда интернат-hургуули,  11 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Абидуева Лариса Николаевна.

3 hуури – Шакшаев Эрдэм, Хурамхаанай аймагай Барханай дунда hургуули,  10 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Цыренова Эржена Очиржаповна.

«УРАН ГУУРhАН» (ӨӨРЫН ЗОХЁОЛГО)

1 hуури - Балданова Дарина, Зэдын аймагай Н.Сосоровой нэрэмжэтэ Цагаатайн дунда hургуули,  7 анги. Хүтэлбэрилэгшэ -  Балданова Баярма Дашиевна.

1 hуури - Базаржапов Ардан, Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Хэжэнгын дунда hургуули,  10 анги. Хүтэлбэрилэгшэ - Сультимова Сэндэма Цырендоржиевна.

2 hуури – Бадмаева Аяна,   Улаан-Үдэ хотын 29-дэхи Буряад Гимнази, 11 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Ширапова Любовь Сергеевна.

2 hуури – Тугутов Александр, Зэдын аймагай Н.Сосоровой нэрэмжэтэ Цагаатайн дунда hургуули,  3 анги. Хүтэлбэрилэгшэ -  Шарапова Наталья Цыреновна

Шарапова Наталья Цыреновна

3 hуури – Содномов Илалта, В.С.Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицей,  6 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Цыренова Галина Раднаевна.

3 hуури - Сандаков Цыденжап, Хурамхаанай аймагай Барханай дунда hургуули,  6 анги. Хүтэлбэрилэгшэ – Цыренова Эржена Очиржаповна.

Урилдаа эмхидхэгшэд: Г.Р.Цыренова, В.С. Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн буряад хэлэн ба литературын багша, Д.Р.Дашиева, В.С. Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн информатикын багша

________________________________________

Буряад Уласай  хүүгэдэй «Эдир Жэгүүр-2023»  гэhэн    уран уншалгын  урилдаанай  зохёохы абьяас бэлигтэй hурагшадые  элирүүлхэ, дэмжэхэ зорилготойгоор эмхидхэгдэhэн «Уран гуурһан» номинацида хабаадаhан  ажалнуудтай танилсагты.

Балданова Дарина,

Зэдын аймагай

Н.Сосоровой нэрэмжэтэ

Цагаатайн дунда һургуулиин

7 ангиин һурагша.

Багша  – Балданова Баярма Дашиевна

I – дэхи шангай hуури

YНЭТЭЙ ГУРБАН ЭРДЭНИНҮҮД

Дэлхэй дээрэхи гурбан эрдэниие нэрлэнэб:

Дэгдээн хүл дээрэмнай гаргаһан эжынэр,

Дэбжүүлэн, хүмүүжүүлэн үндыһэн үринэр,

Дэмбэрэлтэ ажабайдалаймнай тоонто нютаг-

Дүүрэн жаргалай үнэтэй  гол һудаһанууд.

Дэгдээн хүл дээрэмнай гаргаһан эжынэр!

Хэды ехэ дуран бэ энэ үгэдэ!?

Хэды ехэ энхэрэл бэ энэ үгэдэ!?

Хэды ехэ жаргал бэ энэ үгэдэ!?

Дээжэлэн бусаахабди ашыетнай.

Дэбжүүлэн, хүмүүжүүлэн үндыһэн үринэр!

Хүүгэд –үринэр ажамидаралай сэсэгүүд.

Хүүгэд –үринэр орон дэлхэйн ерээдүй.

Хүүгэд –үринэр аза жаргалаар анхилна.

Дээжэлэн бусаахал даа ашыетнай.

Дэмбэрэлтэ ажабайдалаймнай тоонто нютаг.

Хадалиг, доболиг, гүбээлигорон дайдамнай.

Хаанашье ябахадаа, бусан эрьехэ газарнай.

Хужарлан, суранзалан татадаг нуга голнай.

Дээжэлэн бусахабди даа холын газарһаа.

Дүүрэн жаргалай үнэтэй  гол   һудаһанууд.

Дээшээ дэбжэлтын хүсэтэй сохидолнууд.

Дэмбэрэлтэ наһанаймнай халуун зүрхэнүүд.

Дүүрэшэгүй жаргалаймнай сэхэ зүргэнүүд.

Дэлхэйн үнэтэй гурбан нангин эрдэнинүүд!

_________________________________________

Тугутов Александр,

Н.Сосоровой нэрэмжэтэ

Цагаатайн дунда һургуулиин

3  ангиин һурагша.

Багша - Шарапова Наталья Цыреновна 

II- дохи шангай hуури

ЦАГААТАЙ.            

Баян баабайн уулада

Бардам жаргана Цагаатаймни,

Баабай эжынгээ нютагта

Баярлан, уяржа суунаб даа.

Зэдэ мγрэнэй эрьедэ

Сэнгэжэ байна Цагаатайм,

Сагаан баабай ууладаа

Сэдьхэл дγγрэн байнаб даа.

Сандаков Цыденжап,

Хурамхаанай аймагай

Барханай дунда hургуулииин

 6 – дахи ангиин hурагша

Багша  – Цыренова Эржена Очиржаповна

III -дахи шангай hуури

ТАРЯАН

Хүнтэйн баян ургаса,

Хабасоогооболобо.

Алтан шара хоолосуудынь,

Ангар мэтэдолгилбо.

Аятайарюунтаряан,

Аршаанмэтэбусалба.

Байгаалииншэдиурмыень,

Болзорсагтаньбаясуулба.

Ажалшадтаряагаахуряан,

Амжалтаехээртуйлаба.

Хамтынхүшэражалда,

Хүнэйхүсэнэмхитэй.

 ___________________________________________________________  

Содномов Илалта,

В.С.Мункинай нэрэмжэтэ Хэжэнгын лицейн

 6-дахи ангиин hурагша

Багша – Цыренова Галина Раднаевна

III- дахи  шангай hуури

АБАМНИ ДУУЛАНА

Дулаахан хабарнай

Дуулаhаар ерэбэ,

Тала дайдамнай

Тэнииhээр  hэрибэ.

Холын оронhоо

хонгёохон шубууднай

Харижа бидэндээ

Хабартаа бусаба.

Алтанхан нарамнай

Аятайханаар игааба,

Сарюухан таламнай

Сэсэглэжэ ногоорбо.

Ажалаа хэхэдээ

Абамни дуулана,

Арюухан хабараа

Аялгаар дуудана.

Базаржапов Ардан,

Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ

эжэнгын дунда һургуулиин

9  ангиин hурагша

Багша – Сультимова Сэндэма Цырендоржиевна

I – дэхи шангай hуури

УШХАЙТАМНИ.

Үндэр Һэбхеэн,

Үлзытэ, Залаата,

Үргэлтэй hайхан Шилсаана,

Үлэ ехэтэ хадануудай дунда

Үлгы мэтэ оршодог,

Үлзы минии тоонто -

Үнэр баян Ушхайтамни.

Хурьгад, Хэжэнгэ голнууд,

Ахангай, Ажалша -

Арад зонойм нангин шүтөөн.

Хэтэ мүнхэ Джарун - Хашорай субарга

Алтан толи мэтэ ялардаг.

Ара таладаа дасантай

Алдар солото Ушхайтамни.

Хэжэнгэ голой эрьеэр,

Хойто урда бэеэрнь,

Бургаастай, Заха Шэбэр

Хэшэг ехэтэ тала дайдаараа

Хони малаа үдхэhэн,

Бэрхэ, бэлигтэй зоноороо олон

Буянтай минии Ушхайтамни!

ЭЖЫДЭЭ

Эжымни намдаа үнэтэй,

Эжымни намдаа туһатай,

Энхэрэн намдаа хандан,

Эрхээр намайгаа үндылгөө.

Эжымни намдаа сэнтэй,

Эжымни намдаа хайратай,

Бэрхээр һайнаар һуран,

Буянтай ашыетнай харюулхаб.

Энхэргэн һайхан зантай,

Элбэг дэлбэг гартай,

Урин налгай абаритай,

Ори ганса эжымни.

 Бадмаева Аяна,

Улаан-Үдэ хотын

29-дэхи Буряад Гимназиин

11-дэхи ангиин hурагша

Багша – Ширапова Любовь Сергеевна

II -дохи шангай hуури

МИНИИ ДҮХЭРИГ

Энэ дэлхэйдэ ажамидархадам туһалһан,

Эгээ  хүшэр үедэ уйдхарым хубаалдаһан,

Өөрынгөө дүхэриг руугаа

Эгээл дүтын зоноо уринаб.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа эжыгээ уринаб,

Эжыдээ зорюулжа, сэдхэлээрээ дууланаб.

Бүхы эхилһэн юумээ тандаа зорюулнаб,

Бурхан багшадаа танайнгаа түлөө зальбарнаб.

Эжым хаа-яа намдаа гэмэрхэ,

Эрид хурса үгөөр дайраад абаха,

Эжыгээ ойлгодогби,

Намдаа дуратайл даа гэжэ мэдэдэгби.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа хүгшэн аба эжыгээ уринаб,

Нарай нялхаһаа намай харалсаат,

Нангин дураяа бэлэглэн,

Эрдэм ном шудалхадам туһалаат.

Элдэб мууһаа аршалаат.

Хүгшэн абадаа баясанаб,

Хүгшэн эжыдээ  баярланаб,

Багаханшье илалтаарни омогорхонот.

Намдаа дали ургуулнат.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа  багшанараа уринаб,

Эрдэмэй  харгы зааһандань баясанаб.

Энэ дэлхэйн зүб харгы олгуулһандань,

Элдэб хүшэр асуудалда харюу үгэжэ һургаһандань омогорхоноб.

Өөрынгөө дүхэриг руугаа  нүхэдөө уринаб,

Олон юумэ сугтаа гаталаабди.

Хэдэн хатар, дуу дуулаабди, нүхэсөөбди, дурлаабди,

Хүхин сэнгэн алхалаабди,

Диваажанай орон энэл даа,

Бултанда һайниие хүргэнэб даа.

Хүн нэрэеэ олоһондомни,

Орхингүй намдаа туһалһандатнай,

Хододоо танаа һанахаб,

Хүндэлхэб, дуратайгаа мэдүүлхэб,

Ажамидаржа һургаһандатнай баясажа ябахаб!

ЭЖЫМНИ, ХҮЛИСӨӨРЭЙТ.

Эжымни, элдэб ойлгонгүй хэһэн юумыем хүлисөөрэйт,

Уйдхар гашуудал, дуһааһан нулимсын түлөө бү гомдооройт,

Дуратайгаа хэлэнгүй ябаһандам хүлисөөрэйт,

Үнэн зүрхэнһөө тандаа дуратайем ойлгооройт.

Элдэб юрын юумэнһээ уйдахыем хүлисөөрэйт,

Өөрөөшье танаа  гомдохооһыем ойлгооройт,

Хүниие томо болгохо бэлэн хэрэг бэшэ,

Тэрэниие ойлгонгүй ябаһандаа хүлисэл гуйнаб танһаа.

Мүнөө тандаа туһалхаб, баглаа сэсэг  бэлэглэхэб,

Үдэр бүри һайхан үреэл хэлэхэб.

Хүндэлхэб, дуратайгаа мэдүүлхэб,

Энэ дэлхэйн эрдэни зэндэмэни-минии эжы.

ЭЖЫМ ҺАЙХАН ДАА

Шүлэгөө уншажа,

Танай урда зогсоноб.

Эгээ һайхан эжы тухайгаа хөөрэнэб,

Шүлэгыем ехээр бү шаналаарайт.

Эжы тухайгаа олон юумэ хэлэхэб,

Гоё, сэбэрхэн, залуухан гэжэ хөөрэхэб.

Дэлхэй дээрэ эгээ һайхан гэжэ магтахаб,

Шагнаат булта үнэн тиимэ одон гэжэ хэлэхэт.

Ажабайдалыень уйдхар гашуудал дайрангүй,

Ошо гэрэлтэ  харгыень гэрэлтүүлэн байг.

Сэдьхэлэй һайхан  һанал бодолыень,

Хододоо замхангүй носожобайг.

Мүнөөдэр һайндэртнай танай,

Эхын hайндэрөөр амаршалнаб.

Үнэн зүрхэнһөө дураяа мэдүүлэн,

Үреэлээ тандаа зорюулан хүсэнэб.

Элүүр энхые, зол жаргалые, сэдьхэлэй баярые,

Зуун жэл наһалха наһые,

Бүхы сэдьхэлэрээ мэдэрһэн дурые,

Тандаа бэлэглэн барижа үгэнэб.

НҮХЭДНИ

Заримдаа ажабайдал таһа сохидог,

Гомдол гашуудал халин гарадаг,

Халагламаар олон ушар болодог,

Харин гараа унагаангүй яба.

Шүдөө хазамаар үбшэнтэй байдаг,

Олон хүн мэхэлдэг, худалаар хэлэдэг.

Эсэнэш! Хүрөө гэжэ хашхарнаш!

Харин тэсэ, муу юумэн холодохо.

Бүхы юумэн һайн болохо,

Гэр бүлэш шамайе дэмжэхэ.

Хани нүхэднайхамагһаа аршалха,

Хүсыень ши мартангүй яба.

Нүхэдшни ямаршье сагта шамда туһалха,

Уйдахадаш  хүсэ оруулжа шадаха.

Нүхэднай, эрдэни зэндэмэни мэтэ,

Бурхан багша бултыень адислаха.

ДАЙН

Уур сайтар хүбүүд басагад,

Һургуулияа түгэсэһэн ушараар найрта сугларанхай,

Хүхилдэн, энеэлдэн ерэдүйгөө хөөрэнхэй,

Гэнтэ зүрхэндэ хүрэмэ абяан дуулдаба.

Дайн гэһэн үгэ соносхогдобо,

Дайсан заатагүй дарагдаха гэжэ

Эдэ залуухан хүбүүд басагад,

Сэдьхэлээ мэдэрһэн мэтэ, зориг дүүрэн дуугарба.

Шинель, сабхи, малгай үмдэнхэй,

Буугаа ээм дээрээ баринхай,

Хүүгэеэ эжынь уйлан үдэшэнэ,

Һүүлшын замда  ябуулһанаа мэдэрнэ.

Дүлэтэ шэрүүн дайн байгаа,

Тоолошогүй сэрэгшэд дайлдаа,

Хэдэн олон  сая хүн алуулаа,

Замхашагүй тэһэрээн, будалсаан  байгаа.

Аймшагтай дайнһаа олонхи бусаагүй,

Алуулаа, олдоогүй, үгы болоо.

Манай амгалан нойрсохын түлөө,

Булта Эхэ орондоо наһаяа гамнагүй үгөө.

Хэдэн жэлэй удаа

Дүшэн нэгэн ондо һургуулияа түгэсхэгшэд,

Тэрэл газартаа уулзаа,

Тэндэл эдэ дайнай эхилхые дуулаа.

ИЛАЛТЫН ТҮЛӨӨ БАЯР ХҮРГЭНЭБ

Илалтын түлөө баярые хүргэнэб!

Амгалан байдал асарһандатнай дохиноб.

Абяа шэмээгүй байдалай түлөө,

Доро мүргэн байнаб мүнөө.

Аймшагтайл дайн байгаа,

Олон зон наһа бараа,

Арад зомнай илажа гараа,

Илалтын хүсэ дэлхэй гамнаа.

Хүхэ мүнхэ тэнгэриин түлөө,

Ветеранда һайниие хүргэнэб.

Ами наһаяа гамнангүй,

Дайсадтай тэмсэһэн тандаа,

Доро дохинобди бултандаа!