Работа с родителями

Муниципалдыг бюджеттиг өөредилге чери

Арыскан ортумак школазы

Класс шагы:

«Ие кижи - хүн»

Тургусканы: Доре Чойган Базыр-ооловна

 – социал-педагог

Арыскан – 2018 чыл.

Класс шагы: «Ие кижи-хүн».

Сорулгазы:

1. Уругларны ырыны, шүлүктү шын, аянныг номчуп, ырлап билиринге өөредир.
2. Уругларныӊ  дыл-домаан сайзырадыр. Дыӊнаан чүүлүнуӊ утказын билип алырынга чаӊчыктырар.
3. Ие кижини хүндүлээринге кижизидер.

Дерилгези: ноутбук, Россияныӊ, Тываныӊ ыдык ырылары; ие дугайында үлегер домактар; «Авалар, өг-бүле, ачаларывыс-биле» деп чуруктар хана солуну; чогаадыкчы ажылдар «Мээӊ авам»; «Ие кижи - хүн» деп чураан чурук.

Класс шагыныӊ чорудуу:

Организастыг кезээ:

А) Марш аялгазы-биле өөреникчилер классче кирер.

Б) Мендилежир.

Өөреникчилер шупту чугаалаар:

Алдын хүнүм,

Ак-көк дээрим,

Ие черим,

Эргим авам, эш-өөрүм, башкыларым,

Амыр-ла, амыр!

В) Россияныӊ болгаш Тываныӊ ыдык ырызын дыӊннар.

 Өөреникчилерниӊ болгаш башкыныӊ киирилде беседазы.

Башкы:

        - Бөгүн бистиӊ клазывыста чарлатынган «Ие кижи – хүн» деп ажык класс шагын эгелээн деп чарладым. Аваларны  «алдын хүнге» дөмейлеп, деӊнеп анаа эвес чугаалаар бис. Хүн дээрге бистиӊ чер бөмбүрзээнге эӊ-не чоок турар сылдыс болур. Хүн чырык өртемчейде эӊ-не күштүг херелдениишкинниӊ, чырыктыӊ болгаш чылыгныӊ үнер дөзү. Хүн чок болза, ие чок болза, чуртталга чок. Бо болза тыва чоннуӊ мерген угааныныӊ чечен сөзү.

        Кижиниӊ каӊ кадыы, тодуг чуртталгазы, буянныг кежии Хүнден, авадан хамааржыр деп бурунгу ада-өгбелеривис санап чораан.

        Ыры «Хүнне-ле», сөзү Өлег Сувакпиттии, музыказы И.Тюлюштүү.

Өөреникчилер шупту ырлаар:

Хову, шөлдү чечек шып,

Ховаганнар ойназын.

Хүнчүгежим, хүнне-ле,

Хүлүмзүрүп хүнне-ле!

Тараа, чимис саглаӊнап,

Дамырактар ырлашсын.

Хүнчүгежим, хүнне-ле,

Хүлүмзүрүп хүнне-ле!

Бистиӊ ынак ававыс

Бистер-биле ырлашсын.

Хүнчүгежим, хүнне-ле,

Хүлүмзүрүп хүнне-ле!

Өөреникчиниӊ чугаазы.

Иениӊ холдары эӊ-не чымчак болгаш ооӊ хүлүмзүрүү эрге-чассыг, сагыш-сеткили чымчак. Ооӊ ажы-төлге болгаш кижилерге ынакшылы өшпес.

Каш-даа харлыг болзувусса, бистерге ие болгаш ооӊ чассыдыы, сүмези үргүлчү херек апаар.

Иеге сээӊ ынааӊ күштелген тудум-на, амыдыралыӊ улам өөрүшкүлүг болгаш чырыткылыг болур.

Башкы:

- Аваларывысты бис алдын хүнге-даа, аа сүдүн арыг аржаанныӊ ак-көк суунга-даа дөмейлеп, ырыларда, шүлүктерде – даа алгап-йөрээп турарывысты уругларныӊ клазыныӊ шагындан көрээлиӊер.

Өөреникчи: Ава деп сөс адаттынгыр, бижиттингир.

Артында-ла чылыг, чымчак, хоюг, чараш.

Ынай чаштан аваларны хүндүлеӊер,

Ынак чүрек, аас-кежиин сөӊнеп чоргар!

Ава кижи кажан-даа буян чолдуг,

Аъш-чемин кылып чоруур холу чемзиг,

Ажы-төл дээш кезээде-ле сагыш човаар,

Ава ышкаш эриг баарлыг кижи бар бе?

Башкы:

- Ава деп кымыл, уруглар?

Уругларныӊ харыылары:

Ава – уругларныӊ чаяакчызы.

Ава – ажы-төлдүӊ энерелдиг иези.

Ава – ачавыстыӊ ынаныштыг эжи.

Ава – мерген-угаанныг сүмелекчи.

Ава – ажы-төлүнүӊ азыракчызы.

Ава – ажы-төлүнүӊ хайыралдыг эргим авазы.

Ава – амыдыралдыӊ бүдүштүг, кижизиг, мөзү-шынарлыг иези.

Ава – чылыг, чымчак холдуг, хоюг үннүг, чемзиг чемниг кижи.

Ава – хүн дег, төрээн чер дег эргим кижи.

Ава – уругларныӊ кижизидикчизи.

Ава – адап ханмас үнелиг сөс…

Оон-даа өске сөстерни ава дугайында чугаалап болур.

Өөреникчи.

Эргеледип чассыдар

Эргим ынак авайым.

Эки диртип мактадып,

Эрес болуп өзер мен.

Ажы-төлү бистерге

Авыралдыг авайым.

Ачы-дузаӊ чандырып

Ажыл-ишчи болур мен.

Ыры «Ынак авамга», сөзү Инга Шактар-оолдуу, аялгазы Батый Кенештии. (шупту ырлаар)

Авам мени чаяагаштыӊ

Ажыл-ишке өөредип каан

Ынчангаштыӊ ынак урууӊ           2 катап

Ыры-шүлүүм бараалгаттым.

Арга-эзим аялгазы,

Агым сугнуӊ шулураажы

Авам сеӊээ аян тудуп,                      2 катап                

Аас-кежиин сөӊнээр болзун!

Башкы:

- Аваӊар дугайында чугаалап көрүӊерем. Ол кандыг кижил, уруглар?

Өөреникчилерниӊ харыылары:

- Мээӊ авам ажылгыр, кежээ, эртемниг.

- Мээӊ авам арыг-силиг, хүндүлээчел, ажы-төл дээш сагыш човангыр.

- Мээӊ авам кээргээчел, чылыг-чымчак сөстерлиг, эриг баарлыг.

- Мээӊ авам экииргек, аас-кежиктиг, буянныг.

- Мээӊ ава дузааргак, чоннуг, эш-өөрлүг.

- Мээӊ авам уран-шевер, шынчы, бүзүрээчел.

- Мээӊ авам хөй ажы-төлдүг, чоргаар, чырык угаанныг.

- Мээӊ авам томаанныг, чымчак сеткилдиг, эки сөстүг.

- Мээӊ авам үргүлчү хүлумзүрүп чоруур, кадык, шыырак.

Өөреникчилерниӊ шүлүктери.

1-ги өөреникчи: Буду-биле кавай баандан илбектепкеш,

Дыткан дуктен чүӊүн ээрип иженмишаан,

Тыва ава эргим төлүн уярадыр

Буян сөстүг өпей ырын ырлап чораан.

2-ги өөреникчи: Караӊгыда кавай чайгап,

Карак шиммейн чордуӊ, авай.

Оглуӊ мени өстүрер дээш,

Олут-дыш чок чордуӊ, авай.

3-кү өөреникчи: Кежээлерде ыглаган чаш,

Хензиг оглун ава чайгап,

Өпей ырын ырлай бээрге,

Өртемчей шуут шыпшыӊ апаар.

4-кү өөреникчи: Эштиг-өөрлүг, чоннуг, чолдуг,

Ээлдек чаӊныг мээӊ авам,

Өпей ырын ырлап чорааш,

Өстүрүп каан ынак авам.

Башкы:

- Кыс кижи – амдыралдыӊ идегели, ынаныжы.

Тыва кыс уруг чараш аажы-чаӊныг, бүдүштүг, чымчак сеткилдиг, дузааргак, кээргээчел, хүндүлээчел кижи болур ужурлуг.

Кыс кижиниӊ онзагай мөзү-шынары: туруштуу, ажылгыр-кежээзи бистиӊ амыдыралывысты байлакшыдар, хей-аът киирер болгаш сайзырадыр.

        Херээжен кижи чуртталганыӊ чаяакчызы, ажы-төлүнүӊ энерелдиг иези болгаш мерген угаанныг сүмелекчизи, өг одунуӊ кадагалакчызы, азыракчызы, ажы-төлүнүӊ хайыралыг эргим авазы. Ава кижиниӊ сүлдези бедик. Аваларга чогаалчылар, шүлүкчүлер эки сөстерни сөӊнеп, өөрүп четтиргенин илередип турар. Шүлүктерде, ырыларда ие кижиниӊ эргим-сеткилин, ажы-төлүнге ынкашылын, ооӊ чагы сөстерин, авазынга уругларныӊ эгиттинмес өрезиниӊ дугайында бижип турар.

        Ие – чуртталганыӊ чаяакчызы, төрээн чер дег эргим. Ава кижиге чаш төлү кайы хире эргимил, уругларынга ава ол хире эргим. Ие – уругларныӊ кижизидкчизи.

Өөреникчи: Айныӊ, Хүннүӊ адаан орта

Амыдырал-чуртталгага

Ачы-буян чаяакчызы

Авам, авам, ынак авам.

Ава дээрге Чер дег, Хүн дег, дыӊ-на чаӊгыс,

Аӊаа мөӊге йөрээл ырлажыылы!

Уруглар кожамыктарны ырлаар:

Авай-авай, авайымны,

Аатынган кавайымны,

Ааттынган кавайымдан

Артык ынак авайымны.

Ааттынган кавайымны,

Азырап каан авайымны,

Эдим болган авайымны

Ээп өскен авайымны.

Аа-сүдүн ээп өскен

Азырап каан авам кончуг.

Амыдырал чаяап турар

Алдын-сарыг хүнүм кончуг

Эргеледип, чассыдып кээр

Эриг баарлыг авайымны,

Эгиир шагда чырыдып кээр

Энерелдиг хүнүвүстү

Ийи оолду чаяап-ла каан

Ишчи, кежээ авайымны,

Изиг-чылыын черже саарган

Идегелдиг хүнүвүстү.

Алды кысты чаяап-ла каан

Авыралдыг авайымны.

Амытан чон амыржыткан

Ачылыг-ла хүнүвүстү.

Сес-ле төлдү чаяап-ла каан.

Авыралдыг авайымны,

Сен-даа, мен-даа дөгеленир

Чалбыыш от дег хүнүвүстү.

Шуптувусту кижи кылган

Сургаал сөстүг ававысты.

Аравыста чурттап чоруур,

Алдын хүн дег ававысты.

Башкы:

- Аваӊарга болгаш келген аалчыларга чүнү күзээр силер, уруглар?

Александр Даржайныӊ шүлүү-биле класс шагын доозар.

Аваӊарга хинчек черле халдатпаӊар,

Арны чырык, хөрээ хостуг дыштыг чорзун!

Ава кижи бежен харлыг оглун безин

Азарганчыг хензиг чаш деп чыттаар чүве.

 Чуртталгаже оруувусту чырыдыпкан,

Аас-кежик чаяакчызы – авалар!

Амыдырал-чуртталганы чаяап берген

Ак-көк дээрде хүнүм ышкаш, бурганым сен!

Күзелдериӊ кезээ шагда бүдүп чорзун!

Хүлүмзүрүүӊ хүннүӊ-даӊныӊ чайнап турзун!

Кдаыкшыл-даа, аас-кежик, өөрүшкү-даа,

Кажанда-даа аваларны ойбайн чорзун!

Класс шагыныӊ түӊнели:

- «Ие кижи-хүн» деп класс шагындан чүнү билип алдыӊар?

- Чырык өртемчейде чурттар амыдыралывысты аваларывыс биске шаӊнаан. Класс шагындан аваларны хүндүлээр, оларга ынак болур болгаш оларныӊ чугаазын дыӊнаар деп билип алдывыс.

        Ие кижи чок болза, кижи төрүттүнмес. Хүн чок болза, бүгү-ле дириг амытаннар, оът-сиген үнмес. Дүмбей караӊгы болур. Аваларны алдын хүнге дөмейлээр бис.

- Авалар биске чүнү күзээрелил?

Шаӊналдар:

- Уруг-дарыыныӊ өөредилгезинге болгаш кижизидилгезинге үлегерлиг аваларны алгап, йөрээп, мактап шаӊнаар.

Справка о проведении открытого классного часа в 4 классе

 «Ие кижи-хүн», посвященный ко Дню Матери

Классный час «Ие кижи-хүн», посвященный ко Дню Матери проводилась с целью обучения учащихся к выразительному чтению стихов, развития речи учащихся, а также, чтобы воспитать в детях  уважение к  матерям. Классный час проводилась с учащимися 4 класса совместно с матерями. В классном часе участвовали 12 учащихся, 12 матерей и 5 учителей, общий охват составил 29 участников.

Вначале социальный педагог Доре Чойган Базыр-ооловна вместе с учащимися класса провели мини-концерт для матерей. Учащиеся класса активно участвовали, читали стихи для мам, пели песенки, частушки. После концерта педагог-психолог школы Чажапаан Ая Мартовна  провела тренинг с учащимися и мамами «Моя мама самая лучшая!», в данном тренинге учащиеся говорили о хороших качествах своих матерей. Всем учащимся Лада Романовна раздала сердечки, учащиеся написали в сердечках имена своих матерей, а в обратной стороне хорошие качества своих матерей, некоторые учащиеся нарисовали своих мам. Учащиеся подарили сердечки матерям. В конце классный руководитель 4 класса провела игру для матерей. Мамы с завязанными глазами искали своих детей по ощупью рукам. Большинство матерей нашли своих детей, некоторые мамы не нашли.

Классный час прошел на хорошем уровне, о чем свидетельствует отзывы матерей после классного часа. Бабушка Савый Л.Б, которая участвовала в данном классном часе,  поблагодарила организаторов данного мероприятия за хорошую подготовку и проведение мероприятия. Кенден Урана Васильевна отметила, что мероприятие проходит на хорошем уровне.

Справка составлена социальным педагогом Доре Ч.Б.