Эрхим багша

Хэшээлэй темэ: 

«Һалан Һамажаб, hамбааша ямаан»

Гунга Чимитов

ФИ0: Зэдын амайгай, Дээдэ-Үшөөтэйн юрэнхы болбосоролой Цаганов Михаил Дугаровичай нэрэмжэтэ дунда һургуулиин эхин ангин багша Балданова Елена Эдуардовна

Түрэлхи хэлэн (2 класс)

Темэ: «Һалан Һамажаб, hамбааша ямаан»

Хэшээлэй зорилго:  

hургалгын: Г Чимитовай «Һалан Һамажаб, hамбааша ямаан» гэhэн шүлэгтэй танилсуулха, авторай позиции элируулхэ

Хүгжөөлгын: hурагшадай аман хэлэлгэ хүгжөөхэ, ухаан бодолыень гүйлгүүлхэ, хадуун абалга hайжаруулха.

Хүмүүжүүлгын: бэе бэеынгээ харюу шагнаха, сэгнэхэ, өөртөө сэгнэлтэ үгэхэ шадабаринуудыень үргэдхэхэ, буряад хэлэндээ hoнирхол татаха.

Хэшээлэй ябаса:

1. Эмхидхэлэй үе.

- Сайн байна үхибүүд! Айлшадые амаршалая.

Мүнөөдэрнай юрын үдэр бэшэ, би, Балданова Елена Эдуардовна, аяар холо Зэдын аймагта Үшөөтэй һайхан нютагта багшаар ажалладагби.  

Зай, танилсаа хадаа, урда урдаһаа хараад, урихан энеэбхилээ бэе бэедээ бэлэглэн, альгаа уулзуулаад, бэе бэеэ дахин амаршалая.

II. Наадан «Бодолой гүйсэ».

- Мүнөө би таанадта  «Бодолой гүйсэ»  (Ухаагаа гүйлгэе) гэhэн  наадан дурадханаб.

- Эдэ зурагуудые анхаралтайгаар харагты. Ямар үхибүүдые харанабта?  ………(hалан)

- Энэ зурагууд манай хэшээлэймнай темэтэй холбоотой.

III. Хэшээлэй темэ болон зорилгонуудтай танилсалга.

- Зүб, hалан үхибүүд байна.

- Номуудаа 43-дахи нюурта нээжэ, шүлэгэй нэрэ уншая.  Энэ шүлэгэй нэрэ мүнөөдэрэй  хэшээлэй темэ. Хэн уншаад үгэхэб? …….

«Һалан Һамажаб, hамбааша ямаан» Слайд.

- Авторынь хэн бэ?  (Г Чимитов) Слайд – уран зохёолшоной портрет

Манай буряадай мэдээжэ уран зохёолшо, поэт.

- Г. Чимитовай  ямар зохеолнуудтай танилсаабта?

(- Табан хурган гэһэн шүлэгтэй танилсаһан байнат.)

-Зай, бэрхэнүүд байнат даа.

-Ямар зорилгонуудые энэ хэшээлдээ табихабибди?

-Таанар юу хэхэбта энэ хэшээлдээ.  (уншахабди, удха дээрэнь ажаллахабди.)

IV. Шэнэ темэ - Номоор ажаллалга.

1. Уншахайнгаа урда словарна худэлмэри үнгэргэе. Эдэ үгэнүүдэй удха тайлбария.

Хүлтэй модон – скамейкэ - слайд

hамбааша – пользуется моментом, үрдихэ.

Һамбааша гэжэ үгэ ойлгогүйһаа, һайса шагнажа, бодоод үзэгты.

тэнсэлгүй ехэ аадар – шанга аадар.

2. Багшын жэшээтэ уншалга.

Би мүнөө уншахаб. Анхаралтайгаар шагнагты.

- Шулэгэй герой ямар бэ, гэhэн асуудалда һүүлдэнь харюусахат.

- Автор hамажабые юундэ hалан гэнэб?

- Мүнөө ойлгогуут, юундэ ямаае һамбааша гэнэб?

3. Нюдөөрөө уншая. Уншаһанайнгаа һүүлдэ

- Геройдоо автор ямараар ханданаб гэһэн асуудалда харюусахат? (шүүмжэлнэ - критикует)

4. Шангаар  нэгэ-нэгэ бадагаар уншая.

- Ямаае автор юундэ hамбааша гэнэб?

- Иимэ һалан хүнүүд танай дунда бии гү?

- Иимэ hамбааша хүнүүд бии гү?

- Юундэ энэ хүбүүе hамбааша гэжэ һананабта?

V. Шүлэгэй анализ.

- Шүлэг таанадта hайхашаагдаа гү?

- Ямар хүнүүдые харуулааб? (һалан, һамбааша хүниие харуулна)

- Һурагшад һургуулиин хэрэгсэлнүүдтэ (номуудтаа) ямараар хандана ёһотойб?

 - Энэ шүлэг таанадые юундэ һурганаб? (Ямаан шэнги байхагуй, ухаантайгаар ябахые хүнүүдтэ ойлгуулна.)

VI. Амарха забhар

- Бүгэдэ барандаа hууриhаа бодожо бэеынгээ шалаа гаргая даа.  Минии хойноһоо дабтагты…

Ном – манай нүхэр, (барбаадайгаа харуулха)

Нүхэртоо hайниие хүргэе, ( хоер гараа үргөөд, арбагануулха, үльмы дээрэ )

Альгаа ташан амаршалая,

Аятай зохидоор хандая! (барбаадайгаа харуулаад, гараараа хүдэлгэхэ)

7. Бүлэгөөр хүдэлхэ.

- Харагты, самбар дээрэ юу харанабта? (самбар дээрэ саарһаар хэһэн ном байна).

- Урдатнай конверт соо элдэб зурагууд, үгэнүүд байна. Бүлэг бүхэн,  номуудта ямараар хандаха ёhотойбибди гэhэн hанамжаяа зурагаар харуулагты, үгтэһэн үгэнүүдээр мэдүүлэл зохёогты. Ерэжэ зурагуудые ба зохёоһон мэдүүлэлнүүдые номдоо табигты.  Үхибүүдэй зохёоһон мэдүүлэлнүүд:

1)Сэбэр гараараа ном баригты.

2)Ном дээрэ зуража болохогүй.

3)Ном дээрэ бэшэжэ болохогүй.

4)Номой нюур нюгалжа болохогүй.

5)Номоо урижа болохогүй.

6)Номоо байртань табиха.

- Бидэ мүнөө «Номдо ямараар һандахаб гэһэн һануулга» бүтэгээбди. Бэрхэт! Һүүгты.

7. Хэшээлэй дүн гаргалга.

- Хэн бэрхээр ажаллааб гэжэ hананабта? Альгаа ташая.

- Энэ хэшээлдэ шэнэ юу мэдэхэ болообта?

                - Энэ хэшээлдэ ямар юумэ hайхашаагдааб?

- Урдатнай элдэб смайлигүүд байна,  мүнөө үхибүүд нэгэ смайлик  өөртөө шэлэжэ абаад, бидэндэ харуулагты.

Номдоо дуратай гээшэ hаа,

Нюуртань юумэ бү эреэлыш.

Номдоо гамтай гээшэ hаа,

Нугалжа шэгшэгынь бү эбдыш.

Номдоо хэрэгтэй гээшэ hаа,

Нёлбоhотой хургаараа бү ирыш.

- Буряад хүн айлда ерэхэдээ бэлэгтэй ерэдэг. Би баhа таанадтаа бэлэгтэй ерээб.

Бултандатнай hайниие хүргэнэб!!! Хэшээл дүүрээ. Баяртай!!!

Приложение

Мастер класс: «Бодолой гүйсэ»

ФИ0: Зэдын амайгай, Дээдэ-Үшөөтэйн юрэнхы болбосоролой Цаганов Михаил Дугаровичай нэрэмжэтэ дунда һургуулиин эхин ангин багша Балданова Елена Эдуардовна

Мастер класс: «Бодолой гүйсэ»

       Үдэрэй амар мэндэ, эрхим хүндэтэ багшанар, жюриин гэшүүд.

        Би Дээдэ-Үшөөтэйн юрэнхы болбосоролой Цаганов Михаил Дугаровичай нэрэмжэтэ дунда һургуулиин эхин ангин багша Балданова Елена Эдуардовнаб.

Зай, мүнөө хүндэтэ багшанар  бодожо, бэеэ сэхэ барижа, тиигээд дээшээ харагты, тээ дээрэ Зол-Жаргал бидэниие хараад, энеэбхилжэ байна. Үльмы дээрэ зогсожо бария, бария. Зай, һайндаа, һуугты.

Минии  мастер класс шэнэ үеын ФГОСой шухала асуудалнуудта зорюулагдана.  

        Һүүлэй үедэ ород хэлэн дээрэ хөөрэлдэдэг, буряадаараа хэлэхэдэ, уншахада, удхыень гүйсэд ойлгодоггүй үхибүүд нэгэдэхи класста ерэдэг болонхой.  Би һурагшадые түрэл хэлэндээ дурлуулха, анхарал татуулха гэһэн орёо асуудал ажаллажа эхилһэнһээ урдаа табяаб.

Үхибүүдэй түрэл хэлэндээ һонирхол татуулжа зорилготой оньһото онол аргануудые һуралсалдаа тон үргэнөөр хэрэглэхэеэ оролдодогби. Тэдэ онол аргануудай тоодо нааданай арга ороно.

Минии мастер класс  «Бодолой гүйсэ» гэжэ нэрэтэй.

«Бодолой гүйсэ» гэжэ нааданай гол зорилго үхибүүдые ном уншалгада дуратай болгохо, һонирхол татуулха болоно.

        Һурагша өөрөө түрэһэн хэлэеэ үзэхэ, шэнжэлхэ хүсэлтэй болохо ёһотой.

Энэ «Бодолой гүйсэ» гэжэ наадан болбол хэшээлдээ, хэшээлһээ гадуур хүдэлмэридэ үнгэргэдэгби.

       Мүнөө танай анхаралда, һурагшадай һанамжануудые дурадханаб. (видео детей). Минии һурагшад иимэ хэшээлдэ, иимэ наадануудта ехэ дуратай. Ехэ hонирхожо дуратайгаар ажалладаг.

Мүнөө таанараа энэ онол аргатаяа танилсуулха һанаатайб. Хүндэтэ конкурсто хабаадагшад, 4 хүниие уринаб. Хоёр хоёроороо команда боложо, хоорондоо мүрысэе.

- Урдатнай байһан зурагуудые хараад, юун эдэниие хамтаруулнаб гэжэ хэлэхэ ёһотойт.

Зай, эхилэе!

Нэгэдэхи раунд: Юу хамтаруулнаб?

1. Доржи Банзаров /гуурһан ба лагбан, тэргэ морин, Казань/
2. Хоца Намсараев /баг, номууд, Буряадай драм театр/
3. Сагаалган /һара, саарһан/
4. Бууза /33 Баатар, Лысэ хада дээрэхи дасан, кафе Шүлэн дөө/
5. Сагаан эдеэ /һүнэй гашуун бактерии…/
6. Гунга Чимитов /табан хурган, Мухар шэвэрэй аймаг, ном/

- Буряад ороноойнгоо суута хүнүүдээр омогорхожо, ёһо заншалаа үргэжэ ябаял даа.  

Хоёрдохи раунд: Оньһон үгэнүүд оностой.

1. «А» - үзэг эрдэмэй дээжэ,

Аяга сай – эдеэнэй дээжэ.

2. Зуун түхэригтэй ябанхаар,

Зуун нүхэдтэй яба.

3. Хүн болохо багаһаа,

Хүлэг болохо унаганһаа.

4. Өөдэнь хаяһан шулуун,

Өөрынь толгойдо бууха.

- Оньһон үгэнүүдые сээжэлдэжэ, ажабайдалдаа хэрэглэжэ ябахыетнай уряалнаб.

Гурбадахи раунд: Дуунайм эхин бурьялаа.

- Танай дунда душа сэдьхэлтэй хүнүүд олон ёһотой. Дууша хүн – жаргалтай!

1. Хабарай дүү
2. Сэсэг соогуур гүйлдөөбди.

- Буряад дуугаа хангюурдажа, буян жаргал эдлэжэ ябая!

- Иигээд «Бодолой гүйсэ» гэжэ наадан дүүрэбэ.

        Хүндэтэ багшанар! Мастер класстамни хабаадалсаһандатнай баярые хүргэжэ, гар бэлэг баринаб.

        Үхибүүдэй ажаябуулга эмхидхэхэдээ, бэлэн материал үгтэнэгүй, харин тэдэниие һонирхуулжа, ухааень гүйлгэжэ, шиидхэгдээгүй асуудалнуудые табижа, бэдэрхыень, дурадхаха болоно. Мүнөө сагай үхибүүд иимэ наадануудта ехэ дуратай.

        Бидэ, буряад хэлэ заажа ябаһан багшанар, һурагшадайнгаа дундань, харгыень зүбөөр харуулжа, олоной дунда ябахадаа, буряад сэдьхэлтэй, хүндэмүүшэ, урагшатай, урматай, өөрын бодолтой, түрэл хэлэеэ дээрэ үргэжэ, ёһо заншалаа саашань дамжуулха эрхэтэдые хүмүүжүүлхэмнай болтогой.

Мастер-класс «Тоһон шабараар хэгдэһэн анимаци»

Υдэрэй амар мэндэ хундэтэ коллегнэр, жюрин гэшууд!  Би Дээдэ - Υшоотэйн  дунда һургуулиин эхин шатын классудай багша. Минии нэрэ…

Танай анхаралда мастер-класс «Тоһон шабараар хэгдэһэн анимаци» дурадханам.

Тус программа 3-4-дэхи ангиин һурагшадай холимол бүлэгтэ (хүбүүд, басагад) зорюулагдана. Бүлэг соо 15-hаа үлүү бэшэ үхибүүд хүдэлмэрилхэ зэргэтэй.

Хараалагдаһан саг – 8, тэрэнэй тоодо:

• Комбинированна хэшээл (шэнэ мэдээсэл ба практическа хүдэлмэри) 5 саг;
• үхибүүдэй бэеэ даагаад дүүргэхэ хүдэлмэри – 2 саг;
• зохёохы практическа хүдэлмэри – 1 саг.

Би иимэ зорилгонуудые урдаа табяаб:

• үхибүүдэй зохёохы сэдьхэлыень хүгжөөхэ;
• үхибүүдэй һуралсалдань эдэбхи эрмэлзэл түрүүлхэ;
• ИКТ хэрэглэжэ, һурагшадай түрэл хэлэн дээрээ уран зохёол уншаха һонирхолыень дээшэлүүлхэ;
• үхибүүдээр өөһэдөөрнь мультфильмнүүдые бүтээлгэжэ һургахадаа,  наадуулан һонирхуулхынгаа хажуугаар һуралсалай хэрэгсэлнүүдые зохёожо һургаха.

Хэрэгсэлнүүднай

- һурагшадай бүтээһэн мультфильмнүүд;

- тоһон шабараар хэгдэһэн багшын ба һурагшадай барималнууд, тэдэнэй гэрэл зурагууд;

- сценаринуудай жэшээнүүд;

- фотоаппарат;

- компьютер.

ПРОГРАММЫН УДХА ТАНАЙ АНХАРАЛДА, ХАРАГТЫ:

«Хонишоной нэгэ үдэр» гэһэн хөөрөөнэй удхаар хэгдэһэн анимацияа харуулхам.

Эхин классай ухибуудые уран зохёолоор һонирхуулхын, сэдьхэлыень хүгжөөхын, уншуулхын тула иимэрхуу ажал ябуулхада дунтэй гэжэ һананаб. Анхарһандатнай, һайндаа!

«Хонишоной нэгэ үдэр»

(Один день на чабанской стоянке)

1. Пластилинаар хэгдэhэн барималнууд:

Хонишон аба

Дарима – хонишоной басаган

Бим-Бим нохой

Унаган

Гахай

Тахяа

2. Хэрэглэгдэхэ декораци:

Гол дэбисхэр үнгэ – зунайүдэр

hэеы гэр

сэргэ

хабтагай шулуунууд

модоной набшаhан

модод

3. Сценари (текст).

Зунай һайхан саг. Хонишоной байдал харуулһан декораци: һэеы гэр, сэргэ, морин уяатай, модо һөөг, бургааһа г.м. Морин хуурай хүгжэм зэдэлнэ.

Хонишон: Бим, Бим, ерэ наашаа, наадая!

Нохой: hаб-һаб-һаб (Нохой эзэндээ гүйжэ ерэнэ).

- Бэрхэ нохой! (Нохойгоо эрхэлүүлнэ).

- Морёо сэргэдээ уяхам (Уяна). Энэ манай унаган. Томо болоо. Һайн морин даа.

- Мүнөөдэр дулаахан үдэр байна. Хэбтэжэ амархам даа (Хоёр хабтагай шулуун дээрэ ошожо хэбтэнэ).

- Модомнай сэсэглэхэнь даа (Модондо дүтэлжэ, һайхашаана. Тиигээд гэртээ ороод, гарана. Гараад, басагаяа ооглоно). Дарима!

- Энэ манай тахяа. Үндэгэлөө гү?  (Тонгойжо харана). Үгы.

- Энэ манай гахай. Энэ манай унаган. Томо морин болоо.

(Сэргэтэй байһан мориндоо дүтэлжэ, баһа басагаяа дуудана). Дарима!

Дарима: Аба, би одноклассницадаа ошооб.

Аба: Заа, заа.Би хонёо харюулхаяа ошохом.

Дарима (нохойгоо дуудана): Бим-Бим! Бим-Бим! (Нохой хусана). Аба ерээ.

Дарима: Хонимнай хаана бэлшэнэб?

Аба: Тэрэ хадын саана бэлшэнэ. Мүнөөдэр дулаахан байна. Ши юу хээбши?

Дарима: Би эдеэгээ шанааб. Тахяа, гахайгаа эдеэлүүлээб.

Аба: Бэрхэ басаган. Тахяа үндэгэлөө гү?

Дарима: Үндэгэлөө. Хоёр үндэгэ олооб.

Дарима: Аба, би амтатай бообо шарааб, аарса шанааб. Орожо эдеэлэгты даа.

Аба: Ошоё даа, сайгаа ууя (Аба басаган хоёр нохойгоо дахуулаад, гэр тээшээ ошонод. Эдеэлээд, гэрһээ гаранад. Басаган абадаа хандана).

Дарима: Аба, Та хайшаа ошохотнайб?

Аба: Би хүршэдөө айлшалхам. Орой ерэхэб. Баяртай.

Дарима: Баяртай.

(Басаган абаяа үдэшэнэ. Газаагуур унаган гүйнэ, нохой абяа гарана).

Дарима: Би компьютер наадахаа ошохом даа (Гэртээ ороно).