Дидактический материал.
методическая разработка

 Azərbaycan  dili dərslərinin tədrisində didakdik

                            oyunlardan istifadə. 

     Azərbaycan  dili dərslərinin tədrisində didakdik

                            oyunlardan istifadə.

        Böyüməkdə olan gənc nəslin mənəviyyatca zəngin,ideyaca mətin, yüksək əxlaqlı səxsiyyət kimi   formalasmasi böyük qayğı və diqqət tələb edir. Müasir dərs müəllimdən dərin bilik, yüksək pedoqoji hazırlıq, geniş dünyagörüş tələb edir.Müəllim dərsin tədrisinin səmərəliliyini artırmaq üçün əyani və texniki vasitələrdən istifadə etməlidir.

      Mən azərbaycan dilini tədris edərkən didaktik oyunlardan istifadə edirəm.Qrammatik oyunların üstün cəhətlərindən biri odur ki, eyni oyunun  dəfələrlə təkrarı sagirdləri yormur, onların marağını azaltmır və oyunun gedisini diqqətlə izleməyə vadar edir.Bu prosesdə sagird özünün və yoldasının isini qiymətləndirir, müqayisə edir, dızeldir,ona kömək edir.

       Qrammatik oyunlar usaqlarda müşahidəçiliyi, cəldliyi,hazırcavablığı, mühakime yürütmə qabiliyyətini inkisaf etdirir. Dərsdə həddən artıq yorulma hallarını aradan qaldırmaq   lazım gəldikdə qrammatik oyunlar xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

        Gəlin sagirdlərin bilik ve yas xüsusiyyətlərinə müvafiq bəzi oyunların təskilinə nəzər salaq:

                              Bir sözdən çox söz.

 Bu oyunda 2 nəfərdən 15 nəfərədək istirak edə bilər. Müəllim yazı taxtasına bir söz yazır.Məs:  “Vətəndas” Sagirdlərə basa salır ki, həmin sözün tərkibindəki hərflərdən istifadə etməklə mümkün qədər çox  söz düzəltsinlər. Oyun üçün 5-10 dəqiqə ayrılır.Həmin vaxt ərzində kim qarsısındakı kağızda çox söz yazsa oyunu udmuş hesab olunur.

                           Her hərfdən yeni söz.

Oyunçulara hər hansı söz verilir. Məsələn: “Sagird” Hər kəs öz vərəqində həmin       sözün hərflərini alt-alta yazır.Sonra hər kəs sutundaki hər bir hərfin qarşısinda onunla baslanan söz yazır.

                                           Səhər

                             Ailə

                             gül

                             Iris

                             radio

                             dülgər

Hamıdan tez yazıb qurtaran oyunun qalibi hesab oiunur və yeni oyun üçün söz deyir.

                            İrəli və geri.

Usaqlardan elə  sözlər yazmaq tələb olunur ki,həm düzünə,həm də tərsinə oxunduqda   eyni mənanı versin.Oyun üçün müəyyən vaxt verilir.Usaqlar yazırlar:

Ata,ana,ütü,səs,tut,ana,dad,ada,külək,küçük.

                                      Eyni saitli sözlər.

Oynayanlara xəbər verilir ki, saitlərin hamısı gəzməyə getmis,yalniz bir hərf gəlmisdir. Ona görə də biz yalnız həmin saitdən istifadə etməklə sözlər yazacağıq:

 Gəl,sən,vətən,sənət,tərəvəz,kəpənək, əyləncə,şələ,nənə,nəvə,dəvə.

Nəzərdə  tutulan vaxt içərisində çox söz yazan oyunu udmuş hesab olunur.

                         Bir hərfdən söz.

 Oynayanlar umumi kağızda yazılmış bir hərfə növbə ilə hırf əlavə etməklə 1,3,5söz yazırlar. Bir nəfər sözün ilk hərfini yazıb vərəqi yanındakı yoldasına verir.O, hərfdə sonra xətt cəkib bir hərf əlavə edir və vərəqi digər yoldasına ötürür.Vərəq əldən-ələ keçir və orada müxtəlif sözlər alınır.

                                                   a-d-i-o.

                               R               ə-n-d-ə.

                                                   a-y-o-n.

                 Hansı əlamətləri var?

Müəllim və ya oyunda istirak edənlərdən biri bu və ya digər əşyanın adını  deyir.Sagirdlər onun əlamətlərini yazirlar.Məsələn;

QIZILGüL:-qırmızı,ətirli,tikanlı,gözəl.

QƏND:--      ağ,kövrək,sirin,bərk.

Hər bir sözə daha çox müvafiq söz yazan sagird oyunun qalibi hesab olunur.

                    Bu  rəngdə  nələri  tanıyırsan?

Müəllim  rənglərdən  birinin adını yazır.Sagirdlər həmin rəngdə olan əşyaların adlarını yazır.Məsələn:

Qırmizi-alma,pomidor,nar,albalı və s.

Hər hansı rəngə aid çox söz yazan sagird oyunun qalibi hesab olunur.

                                   Əsya və hərəkət.

it,külək,at,aşpaz,ördək,təyyarə,xoruz,sagird,buz.

Banlayır,əriyir,hürür,üzür,əsir,yazır,bisirir,süzür,kisnəyir.

Cüt sözləri tez yazan sagird qalib hesab olunur.