ПРОЦЕСС ОБУЧЕНИЯ БУРЯТСКОМУ ЯЗЫКУ В КТИНЗ
материал

Августын 17.2021 он.

Тугутова Туяна Доржиевна, буряад хэлэнэй багша.

Август hарада заншалта ёhоор үнгэгэгдэдэг багшанарай республиканска конференциин хабаадагшадай анхаралда табигдаhан элидхэл.

1 слайд  «Дунда мэргэжэлэй болбосоролой эмхинүүдэй нэгэн болохо Үбэр-Байгалай арадуудай заншалта урлалнуудай колледжын  буряад хэлэ үзэлгын байдал»

2 слайд        Дунда мэргэжэлэй болбосоролой эмхинүүдэй нэгэн - Үбэр-Байгалай арадуудай заншалта урлалнуудай колледждо буряад хэлэ зааха талаар оршон байдал тогтоожо шадаhан, Россин габьяата багша-Анатолий Куприяновай хүтэлбэри доро, дүй дүршэл ехэтэй багшанарай бүлгэм хүдэлдэг юм.

3 слайд         1982 ондо нээгдэhэн манай hуралсалай гуламтада, Бүгэдэ буряадуудай үндэhэн соелой эблэлэй үүсхэлээр, тэрэнэй түрүүшын президент, Россин габьяата уран зурааша Даша-Нима Дугаровай оролдолгоор, 1991 ондо уран бэлигэй таhаг байгуулагдажа, заншалта урлалнуудые hэргээн хүгжөөхэ талаар ехэ ажал хэгдэжэ эхилhэн түүхэтэй.

4 слайд Буряад заншалта хубсаhа оежо шадаха мэргэжэлтэдые, мүнгэшэ, модошо дархашуулые, мориной дэлhээр гобелен хибэс- нэхээшэдые бэлдэхэдэ, буряад хэлэнэй үүргэ ехэ. Тиимэhээ, hуралсалай түсэбэй вариативна хубиин 54 саг хэлэ үзэлгэдэ үгтэнэ. Хэлэ мэдэхэ талаараа элдэб янзын бэлэдхэлтэй оюутадые буряад хэлэндэ hургахада хүнгэн бэшэ.

5 слайд Үсөөн сагай үгтэбэшье, оюутадай коммуникативна hайн мэдэсэ дээшэлүүлжэ, шадабари ехэтэй мэргэжэлтэд болохо замдань туhалха гэhэн буряад хэлэ үзэлгын гол зорилго бэелүүлхын тула, олон тоото шэнэ онол аргануудые, интерактивна комплекс хэрэглэн, элдэб түхэлэй хэшээлнүүдые үнгэргэнэбди.

6 слайд Хэшээл бүхэндэ hургалгын, хүгжөөлгын, хүмүүжүүлгын зорилгонуудые табихадаа, удха шанар hайнтай, саашанхи ажабайдалдань хэрэгтэй эрдэм мэдэсэ, туhатай дүршэл оюутадтаа олгохо гэжэ «Мэндэ-э!» гэhэн буряад хэлэ шудалха эхин хэшээлнүүдэй ном ба ажалай дэбтэр, «Баян даа, Буряад оромнай!», «Мүнгэн туяа» гэhэн согсолборинуудые, «Буряад үнэн» сонин, «Байгал» сэтгүүл, буряад телевидениин дамжуулгануудые тааруулан хэрэгсэл болгодог заншалтайбди.

7 слайд Оюутадаа зоригжуулхын тула, ажалай таарамжатай байдал тогтоохоёо оролдожо, проектнэ болон ИКТ– технологинуудай зүйлнүүдые хэрэглэн, «Минии шэлэhэн мэргэжэл» гэhэн проект бэелүүлнэбди. «Манай хэрэглэхэ мэргэжэлтэ үгэнүүд», «Намда хэрэгтэй зэмсэгүүд», «Мэргэжэлыем магтаhан зохеолнууд», «Хүдэлхэ газарнууд», «Мэргэжэлтэйм холбоотой заншалнууд» гэхэ мэтэ нэрэтэй подпроектнуудые оюутаднай өөрын дураар шэлэжэ абаад, нэгэ - хоероороо гү, али бүлэгөөр хүдэлхэ аргатай юм. Колледжынгоо музейн жаса, номой сангай материалнуудые, элдэб янзын мэдээсэл хэрэглэн проект-түсэлөө хамгаалhанай удаа, оюутад дифференцированнэ зачет абадаг. Тиихэдэ, хэлэнэй баялигай нөөсэдэ хоморой тоодо ороhон мэргэжэлтэ үгэнүүд дахинаа хэлэлгэдэ бусаагдана гэжэ тэмдэглэхээр.  

8 слайд Буряад хэлэ үзэлгын хажуугаар, «Буряад ёhо журам» гэhэн факультативна курс тогоошод үзэнэд. Хүдэлмэриин программын ёhоор 32 сагай туршада үдэр бүриин, hайндэрэй, айлшадые угталгын, эдеэ хоол бэлдэлгын ёhо журамтай танилсахаhаа гадна түрэ найрай үедэ бэеэ яажа абажа ябахаб, ямар бэлэг, амаршалгын үреэлнүүдые хэлэхэб гэхэ асуудалнуудта харюу олонобди. Эндэ ехэнхидээ практическа онол арга хэрэглэн, оюутадаа шадабари, дадалтай болгохо зорилго урдаа табинабди.

9 слайд Колледжын hуралсалай ба хүмүүжүүлгын түсэбэй ёhоор буряад хэлэндэ хабаатай заншалта хэмжээ ябуулгануудта: «Буряад хэлэнэй үдэр», «Сагаалганай hайндэр», «Февралиин 21–түрэлхи хэлэнэй үдэр» гэхэ мэтэдэ манай оюутад, багшанар абьяас ехэтэйгээр хабаададаг юм.

        Дунда мэргэжэлэй эмхинүүдэй захиралнуудай ниитын эблэлэй дэмжэлгээр, регион хоорондын «Заншалнуудай дулаахан дүхэригэй дэргэдэ» гэhэн олимпиада сүлжээ холбооной аргаар 10 жэлэй туршада үнгэргэнэбди. Хэлэнэй баялигта хабаатай даабаринуудта hонин харюунуудые хабаадагшадай эльгээхэдэ, буряад хэлэндэ анхаралаа табидаг оюутад олошорно гэжэ тобшолол хэхээр. 2018 онhоо республиканска хэмжээнэй «Минии мэргэжэл» гэhэн найруулалгануудай мүрысөө үнгэргэнэбди. Жэл бүри хабаадагшадай тоо олошорно, найруулгануудай шанар дээшэлнэ.

10 слайд Буряад заншалта урлалнуудай ба буряад хэлэнэй хүгжэлтэдэ манай колледж ехэ хуби оруулна гэжэ тэмдэглэнэбди.