Художественное вырезание из бумаги"Кумааҕы кыырпаҕа"

Дьарык тиьигэ.

Программа чаастара чиэппэрдэринэн наарданыыта.

Айыл5а матырыйаалынан улэ.

Улэ сурун сыала соруга:

-айыл5а матырыйаалларын керунун (сэбирдэх, от, туорах, хомус, талах, хатырык, туос) билии;

-айыл5а5а тапталы, харыстабыллаах сыһыаны билиһиннэрии;

-толкуйдуур дьо5уру сайыннарыы;

Улэ ис хоьооно: О5ону кыра эрдэ5иттэн уус уран оноьук эйгэтигэр киллэрии, кэрэни таба керерге уерэтии. О5о оноьугун ис хоьооно, кини олоххо кербутун, тугу саныырын биэрэр, ейун сайыннарар, билиитин кэнэтэр.

Оноьук керуннэрэ: Хаппыт уунээйинэн, сэбирдэ5инэн аппликация, композиция, туоһунан киэргэл, панно, оонньуурдар

Уерэнээччи тумук ситиьиитэ:

• айыл5а араас матырыйаалын билэр, хомуйар, наардыыр, араарар , ыраастыыр;
• уунээйини хатарар;
• айыл5аны харыстыыр;
• оноһук аналын, суолтатын билэр, онорору сатыыр;
• сатаан мээрэйдиир, кээмэйдиир, бэлиэтиир, холбуур, сыһыарар;
• үлэни толорууга сэрэхтээх буолууну. Үлэ5э ыраастык туттары, чэбэр буолары билэр, сатыыр;

Кумаа5ынан улэ.

Улэ сурун сыала соруга:

• кумаа5ы араас керуннэрин быьаарыы;
• о5о айар дьо5урун, туттар тэрилинэн улэлиир уеруйэ5ин, илии улэтин сайыннарыы;
• киэби түһэрэргэ үөрэтии;
• үлэ арааһын аналын өйдөтүү;
• ыраас, чэбэр буоларга иитии;

Улэ ис хоьооно: Кумаа5ы арааьа оноьуллуута.кырыйыы, сыьыарыы ньымата. Кумаа5ы оноьуктар. Кумаа5ы харыстабыла. Схема, нэмиэт өйдөбүлэ, быһыы кээмэй, ньымалара. Айар дьо5уру сайыннарыы.

Оноьук керуннэрэ: аппликация, оригами,оьуордар. Кумаа5ы оноһуктар: сана дьыллаа5ы оонньуурдар, папье-машенан сахалыы иһиттэр;

Уерэнээччи тумук ситиьиитэ:

• кумаа5ы арааьын, керунун, туттуллар аналын ейдуур, билэр;
• сатаан бук тутар, кырыйар, сыьыарар, мээрэйдиир, бэлиэтиир;
• кырааскалыыры, лаахтыыры сатыыр;
• үлэ матырыйаалын харыстыыры өйдүүр;
• кыптыыйы туттууга сэрэхтээх буолууну, улэ5э ыраастык туттууну;

Тиэстэнэн үлэ.

Улэ сурун сыала, соруга:

• улэ сатабыла: тэн чааска уллэрии, эллээьин, текунуктэри оноруу;
• илии, тарбах былчыннарын эрчийии;
• о5о айар, ейдуур дьо5урун, ей ууьун сайыннарыы;
• сыбаан оноруу араас ньыматын биллэрии;

Улэ ис хоьооно: тиэстэнэн, пластилинынан улэ. Хатайдыыр, хаптаччы баттыыр, сыбаан сыьыарыы ньымалара.

Оноьук керуннэрэ - о5уруо, тэллэйдэр, кыыллар, киэргэллэр, оонньуурдар;

Уерэнээччи тумук ситиьиитэ:

• тэн чааска араарар, быьар, сыьыарар;
• кырааскалыыры, ойуулууру сатыыр;
• сыбааьын, сыьыарыы ньыматын билии;
• туой айыл5а баайа буоларын билэр, туойунан оноһуллар саха иһиттэрин билэр;

Иистэнии.

Улэ сурун сыала соруга:

• танас,сап, тимэх, сиик араастара;
• иннэнэн, кыптыыйынан улэлииргэ уерэтии;
• судургу ньыманан анньарга уерэтии;
• сурэхтээх буоларга, улэни таптыырга иитии;

Улэ ис хоьооно: Сабынан, иннэнэн туттуу. Сабынан тигиллэр судургу киэргэл сииктэр. Тимэ5и тигии. Танаьы кырыйыы. Таҥас сыыһынан аттарыы.

Оноьук керуннэрэ: Тимэ5и тигии. Тимэхтэринэн композиция. Мииннэри сирийэ анньыылар. Сымна5ас оонньуурдар. Куукула танаһа. Салфетка оһуора. Олбох, кашпо.

Уерэнээччи тумук ситиьиитэ:

• сабынан иннэнэн туттары сатыыр;
• судургу киэргэл сииктэри билэр;
• сытыы, уьуктаах тэрилтэн сэрэнэри ейдуур:
• тимэ5и тигэр;
• иис арааһын өйдүүр;
• макраме көрүнүн билэр;
• сабы, танаһы өнүнэн хаачыстыбатынан наардыыры өйдүүр;
• мээрэйдиири, быһары сатыыр;

О5уруонан улэ.

Улэ сурун сыала соруга:

• о5уруо арааьын билиьиннэрии;

• о5уруону наардааьын;

Улэ ис хоьооно: о5уруо саха искусствотын керунэ. Маастардар улэлэрэ.о5уруону наардааьын,кээмэйинэн тиьии.

Оноьук керуннэрэ: түөс, илии, суьуох киэргэллэрэ.

Уерэнээччи тумук ситиьиитэ:

о5уруо арааьын билэр;

наардыыры билэр, сатыыр:

сапка тиьэри сатыыр;

холоон көрөр, мээрэйдиир;

харыстыыры, сэрэнэри өйдүүр;

Араас матырыйаалынан улэ.

Улэ сурун сыала соруга:

• о5ону харыстанньан буолууга иитии:
• туттуллубуту туьа5а таьаарыы;
• о5о айар дьо5урун сайыннарыы;

Улэ ис хоьооно: харыстанньан буолуу суолтата. Туттуллубут матырыйалтан оноьуктар.

Оноьук керуннэрэ: кэмпиэт суутуттан гусеница, роса бытыылкатыттан сибэкки букета. Боробулуохаттан – араас кыыллар.

Уерэнээччи тумук ситиьиитэ:

• кырыйыы, мээрэйдээьин, холбооьун, сыьыарыы;
• туттуллубуту туьа5а таьаарыы суолтатын ейдуур;
• харыстанньан буолуу суолтатын ейдуур;

Сиэлинэн үлэ.

Үлэ сүрүн сыала соруга: саха сылгытын уратылара, сылгыттан ылыллар бородуукталар, үрүн кыл, сиэл сүдү суолтата. Сиэл оноһук оноһуллар ньымаларын билиһиннэрии, үөрэтии.

Үлэ ис хоһооно: саха харыс ньымалара, сиэлтэн киэргэллэр, арчылыыр, араначчылыыр оноһуктар, тыытыы, нарылааһын, утахтары оҥоруу, өрүү араастара

Оноһук көрүннэрэ: киэргэллэр. Сувенир, түү мээчик, дэйбиирчиктэр

Бырайыактааьын.

Улэ сурун сыала соруга:

• тутуу (архитектура) туьунан билиьиннэрии;
• былааннааьыны ейдетуу;

Улэ ис хоьооно: саха дьиэтэ-уота тутула,уруьуйдары ырытыы, уерэтии

Оноьук керунэ: ураьа оноьуута, Аппликация оноьуутун былаана, чертеьа

Уерэнээччи тумук ситиьиитэ;

араас тутуу аналын ейдуур, билэр;

мээрэйдээьин, бэлиэтээьин, эрийии, кырыйыы