Н. Нимбуев тухай бодомжолго

Конкурсная работа
VII межрегионального конкурса сочинений «Мүнгэн гуурһан»

Населенный пункт – с. Нижняя Иволга
Полное наименование образовательной организации – муниципальное
общеобразовательное учреждение «Нижне-Иволгинская средняя
общеобразовательная школа»
ФИО (полностью) участника Конкурса – Лыгденов Галсан Алдарович
Класс – 11
Тематическое направление – «Минии эгээн дуратай уншаха ном...»
Тема сочинения – «Намжил Нимбуев – эрхим дуушан»
Жанр сочинения – сочинение – рассуждение

           Сагһаа урид наһа бараһан, өөрын онсо аялга дуутай, гүнзэгы ухаан бодолтой, аба эжымни нютагай бэлигтэй уран шүлэгшэ Намжил Нимбуев бүтээлнүүдээ ород
хэлэн дээрэ бэшэдэг байһан гэжэ мэдээжэ.

Гэхэ зуура Намжил Нимбуев буряад
хэлэн дээрэ бэшэһэн «Маарагтаяа һанаад...» гэжэ ори ганса шүлэгтэй юм. Энэ
шүлэгөө Москвагай литературна институдта һуража байхадаа, 1971 ондо бэшэһэн
түүхэтэй. Поэдэй эхэ, тоонто нютаг һанаанһаань орой гарахагүй, бүхөөр
хадуугданхай. Тиихэ үедэ аяар холо оршодог хангил хадануудаараа баян, сэсэг
набшаар бүрхөөһэн тала дайдаараа, сэнхир хүхэ нуурнуудаараа элбэг хонгор
сагаан Маарагтань эльгэ зүрхыень татан байгаал даа.

Маарагтын сэлгеэхэн дайдамни,
Мартаагүйб, мартаагүйб шамайгаа.
Бүмбэрсэгэй нүгөө захада
Бүүбэйлнэб һаруул гунигаа.

           Түрэл Маарагтань хура бороогоор элбэгтэй, ургаса ногооной гараса эрхим
һайн, адуу мал атар тарган, хүн зониинь урагшатай гэжэ ниислэл хото Москва
ерэһэн нютагай зоной хөөрэхые дуулахадаа гү, али радиогоор шагнахадаа, сонин,
сэтгүүлнүүдтэ уншахадаа, сэнхир экранаар харахадаа: «Тиимэл байха ёһотой һэн»

гээд, өөрөө мэдэнгүйгөөр сэдьхэл зүрхөөрөө баяр баясхаланда абтан, аяар холо
һуража ябахадаа, Намжил Нимбуев Яруунынби, Маарагтынби гэжэ суг һуража
ябаһан нүхэдтөө омогорхон хөөрэдэг байһаниинь эли даа, зүүдэндээ харатараа,
һанаагаа тэгшэлэн ябаал даа!

Нюусгай эмээхэй дураяа сэлин,
Нютаг зоноо һананаби.
Зүрхэнэйнгөө хилгааһа дайран,
Зүүдэлһэн шэнгеэр дууланаби.

Юунһээшье үнэтэй сэнтэй хүсэл бодолые, эрмэлзэлые шүлэгшэн тон
өөрынхеэрээ уншагшадтаа мэдүүлнэ.
Холые холо гэнгүй, уран шүлэгшын сэдьхэлһээ гараһан дууниинь өөрыень
түрэл нютагтайнь уулзуулан холбохо ямар ехэ эди шэди гээшэб!

Наранай гарахатай хамта улаалзай бодоод,
Нариихан бэеэрээ найган бархирна –
Нюдэндэл гүнзэгы нуурнуудые хараад,
Нютаг зоноо, Маарагтаяа хараад...

            Аяар холо эрдэм номоо дээшэлүүлхэеэ зориһон Намжил дуушанай эльгэн
нимгэхэн даа...Нютагаа һанахань зүбтэй даа, нютагай татаса хүсэтэй даа...Хаа-яа
гэнтэ баярааршье, гунигааршье досоо дүүрэшэдэг ха юм. Уран шүлэгшэн
һанаагаараа, сэдьхэлээрээ, дуунайнгаа хүсөөр нютагаа хүрэжэ ерэхэ шадалтай
байһандаа баярлан, нюдэнһөөнь нулимса адхангүй яахаб!
Намжил Нимбуевай түрэл нютаг «Маарагтын сэлгеэхэн дайда» «нюдэндэл
гүнзэгы нуурнуудаараа» элбэг юм. Нэрлэбэл: Ехэ нуур, Мунханта, Шабарта,
Байдамта, Холбоолжон.
           Залуухан Намжил эдир ябахадаа, Ехэ нуурта нилээн шунгаһан, хөөлэнти
загаһа хахуулидаһаншье байха. Маарагтынгаа үзэсхэлэн һайхан байгаали
магтангүй, һанангүй, дурдангүй, үгылэнгүй байхань аргагүй гэжэ би һананаб даа.
Нютагтаа зорюулһан шүлэгынь хүнэй сэдьхэл хүдэлгэһэн, саанаһаа гуниг
түрүүлһэн, гүн удхатай, сээжын оёорһоо гараһан мүрнүүд.

             Минии аба эжымни нютаг - Яруунын аймагай Эгэтын Адаг ошоо һаатнай,
Маарагта голой эрьедэ «Шулуудай саад» («Сад камней») гэһэн амаргүй һайхан
газар байха. Тэрэ сэсэрлиг соо «Боро гүрөөһэн алим жэмэс доро» гэһэн
композици бүтээнхэй.

             Мүн Эгэтын-Адагай дунда һургуулиин хорёо соо Намжил
Нимбуевай хүшөө бодхоогдонхой.
            Уран шүлэгшэ ганса Буряад орондоо суутай бэшэ, харин холо нютагуудаар
нэрэнь суурханхай. Арад зон шүлэгүүдыень уншадаг, хөөрэдэг.
Би, мүнөө үеын залуу хүбүүн, ехэ омогорхоноб нютагайнгаа уран
шүлэгшэнөөр, Намжил Нимбуеваар.