«Минии тоонто нютаг»

 «Минии тоонто нютаг»

  Адуу малаа талмайруулжа,

                           Арбай таряа эбхэруулжэ,

                        Ажалай дуугаар зэдэлэн байдаг

                        Yльдэргэеэ hанадагби, -  

гэжэ манай нютагай поэт Булад Жанчипов бэшэhэн. Зуб даа. Дэлхэй дээрэ тоонто нютагhаа дээрэ юумэн бии юм гу? Хаанашье ябахадаа сэдьхэл соогоо Yльдэргэ тоонтоёо дурсажа ябадагбди.

           Турэл нютагаа hанахадамни, ургэн тала дайда, улаа ягаан тэрэнгеэр бурхээгдэhэн ундэр набтар хада ууланууд, номгон хунэй зан шэнгеэр аалин намдууханаар уhаяа Yдэ гол руугаа тууhан Yльдэргэ голнай, хэмжээгуй талаарнай тараhан адуу малнай, тоб байса сэбэрээр баригдаhан, табан гудамжаар жэгдэ тараhан ундэр гэрнууд харагдадаг.

           Yльдэргымнай айлшаар буужа ерээhаатнай, Обоото буурал баабаймнай хормойдоо арба нэгэн сэргээрээ, оройдоо ундэр сагаан субаргаараа, тархи эрьемэ хоншуу ая гангын унэроор угтан абаха.

           Нютагаймнай гол гудамжада манай нангин hургуули байрланхай. Эрдэм ухаанай жэнхэни уурхай болоhон hургуулиhаамнай гараhан мэдээжэ эрдэмэй кандидадууд ба докторнууд, поэдууд ба уран зохёолшод, багшанар ба эмшэд, артистнууд ба инженернууд, хонищод ба адуушад, бэшэшье олон мэргэжэлшэд туби дэлхэйгээр тубхинэнхэй. Yльдэргымнай «Нарахан» гэжэ сэсэрлиг бага наhатай ухибуудээр дуурэн. Энэ хадаа нютагаймнай байдал hайн гэhэн онсо тэмдэг. Сэсэрлигhээ холо бэшэ нютагаймнай захиргаанай, «Yльдэргэ» СПК-гай, соёлой байшангууд оршодог.

          Yльдэргэ нютагтамнай  зоной хусоор дуган, хурдэ, мунхэ зула, ородой hумэ бутээгдэнхэй. Нютагаймнай зон бурхандаа hузэгтэй, ёhо заншалаа сахижа, наhатай зоноо хундэлжэ ябадаг заншалтай. Наhатай зомнай дугандаа сугларжа, маани мэгзэм уншажа, арад зонойнгоо тулоо оролдожо, хурдоо эрьюулжэ, мунхэ зулаа бадараажа байдаг заншалтай.

              Нютагаймнай шарай жэл ошохо бури hайжаржал байдаг. Бури hаяхан нютагаархиднай хамтаараа «Илалта» гэжэ муноо уеын эрилтэдэ харюусаhан бэе тамирай ба hорилгын байра бодхоогоо. Yльдэргэ нютагаймнай бухэ барилдаашад хаа хаанагуй суурханхай гэжэ мэдээжэ. Эдэ хубуудэйнгээ ашата солоор нютагаархиднай омогорхон ябадаг.

               Мал хараха – ама тоhодохо гэhэн буряад зоной угоор манай нютагаархид табан хушуу малаа удхэжэ, арьбажуулжа байдаг. Булад Жанчиповай «Алдар нэрэдэнь зальбардаг» гэжэ щулэг соо иимэ мурнууд бии: «углоо эртын ажалда уурэй толоноор ундыхэ, Бухэли удэрынь нара, hалхин бурэнхыдэл дуурэхэ». Эдэ мурнууд хадаа унаhан малгайгаа абаха сулоогуй хунгэн бэшэ мал ажал ябуулжа  байhан малшад тухай гэжэ ойлгомоор.

Аажам минии нютагаархин

Ажалай жолоо адханхай,

Аймаг, голоор, хаанашье

hайхан солоор таранхай, гэжэ бугэдэндэ мэдээжэ манай нютагай хубуун Булад Жанчипов Yльдэргынгоо баялиг болохо ажалша малша зон тухайгаа бэшэнхэй. Манай нютаг тойроод алишье зуг руу харааhаатнай, алтан шара талха таряан хэмжуургуй ургэн талаар hуулгагданхай байдаг. Намарай сагта талха хуряалгын уе соо комбайнай хунхиноон алишье талаhаа дуулдадаг юм. Энэ хадаа манай нютагай баялиг болохо альгаар дуурэн ажал бадаруулжа ябаhан ажалша бэрхэ зоной урэ дун гээшэ.

                 Иимэл даа Yльдэргэ нютагаймнай шарай. Хэзээдэшье нютагтамнай таhалдангуй буряад хэлэмнай хугжэм шэнгеэр зэдэлжэ байг лэ, арад зомнай жаргал дуурэн hууг лэ!

Ульдэргын дунда hургуулиин 10-дахи классай hурагша

Жамбалдагбаева Номина