"Ныл уреман марий ял" сочинение

«Ныл уреман марий ял»

Сочинений.

Кугенер-мыйынат шочмо вер,

Тымык юж дене шӱлышö эр,

Йырым-йыр сывынлалтше куэр!

Кугенер, мыйынат шочмо вер…

         «Кайык моктана шке пыжашыж дене, айдеме – шке  шочмо верже дене»,- ойла курымла гочын илышым висен моштышо калык. Марий калык! Кудыжо тыгай изи ялла дене вияҥеш, кушкеш, йылмыжым, тӱвыражым арален ончыкылык илышыжым ужеш. Кеч-могай кугу теҥызат вийым пога изи энерла гоч йоген эртен. Тыгай изи эҥер лӱмым пуэн мыйын шочмо Кугенер ялемлан. Кунар шуко еҥ тиде корно денак, тиде уремым тошкен, школыш пурен, у кугыгорныш летыныт. Ял урем дене ошкылшемла шонем, ала мыйынат йолошкылем возеш икаж-кöн кыша вакше, вет мый Андрей Вершинин урем дене волем, шочмо школ марте шуйна тиде урем. Геройын лӱмжым кызыт кажне пöрт пырдыжыште ужаш лиеш. Тале летчик война тӱҥалме ийын шке истребительже дене шуко фашист самолёт дечын элемын каважым эрыктен. «Орден Ленина» дене элем геройым палемден. 75 ий эртен тиде лӱшкалт кайше сарлан. Ме шарнена, герой-влакын лӱмжым нумалыт ялнан уремна.

Уремын кок могырыштыжо шаршудаҥше олык шарлен возын, ик могырым Кугенер корем йоген кая, садланак тудын ӱмбалне верланыше уремын лӱмжö- Корембал (Набережная). Тиде уремат шке эртыкше дене поян. Мый улам Черных тукым гыч. Тиде уремыште мыйын гаяк ошалге рвезе 91 ий ончыч шочын кушкын- Черных Семен Яковлевич, ончыкылык профессор, филологий науко доктор, Россий образованийын почетан пашаеҥже.  Ял воктеч шийын йогышо энерыште колымат кучашыже верештын, йӱшылашат йöн лектын. Сар жапыште тылыште пашам ыштен, элемын эрыкше верч тыршен. «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 г» медаль дене палемдалтын. Ме кажныштым шарнена, нунын суапле пашаштым аклена. Шке лӱмнам она йомдаре.

Ял калыкык тораш каяш огеш вашке, ялем у пöрт-влак дене гына огыл, у урем денат ешаралтеш. Мира-Тыныслык  урем, пеш кугу огыл гынат , уремын лӱмжö уло, тудо кушкаш тӱҥалеш. Тиде уремым почын коден самырык композитор, мурызо Валерий Семенов- Олык Ипай премийын лауреатше. Поро ныжылге семан мутлаште тудо шке шочмо вержым моктен.  Икымше номеран пöртшö- тудын.

У урем, Новая, чынжымак –у. Тыште пу пöрт-влак огыт кой, чыла пöрт кермыч гыч ыштыме, тиде у уремым ынде историйыш кайыше колхоз «Чевер Ӱжара» шке пашаеҥже-влаклан чоҥен почын коден. Тиде уремыште Елабужский пединститутын доцентын, Глушков Платон Ильчин, тукымжо илат.

Школ воктечын кая вес урем – Рвезылык (Молодежная). Тиде урем ончыкылык писатель, шанчыеҥ-влакым  кушта, чынжымак, самырык еш-влак тиде уремыште чумыргеныт. «Изи памаш» йочасад гыч школын йогыныш ушнат.

146 ияш школем дене мыят кугешнем. Тиде школын куатшым шке жапыштыже Луков Парамон Павлович, Марий Элын сулло туныктышыжо, писатель ушемын членже, фронтовик, «Орден Отечественной войны» дене палемдалтше, селькор нöлтен. Бердников Виталий Валентинович, ял озанлык науко кандидат. Самырык ученый Анисимов Сергей Николаевич, технике науко доктор шукерте лӱмым арален нале. Кызыт Олык Ипай премийлан луктыныт.

 Ме кажныштым шарнена, ме кажныштын илыш историйышт дене кугешнена. Нунын кажныжын ошкылжо тӱҥалын тиде Кугенер ял урем гыч, Койсола школ гыч…

Шочмо вер мыланем ава гае,

Уремет ден лӱдде ошкылам.

Кугу Мушкыш, Кучыкенерыш ом кае,

Шочмо вер моткоч шерге мылам.

Ошкылшела, шонем, кушко наҥгая мыйым корнем… Ончыко…

Работа ученика  Черных А, 8 класс.