Презентация по адыгейской литературе

Слайд 1

Слайд 2

Жэнэ Къырымыз (1919-1983) Мартым и 7-и 1919- рэ илъэсым Тэхъутэмыкъое районым Афыпсынэ Жэнэ Къырымыз Хьаджымосэ ыкъор къыщыхъугъ .

Слайд 4

1938-м Адыгэ к1элэегъэджэ училищыр , 1957-м Адыгэ къэралыгъо к1элэегъэджэ институтыхэр къыухыгъэх . 1957-1959-рэ илъэсхэм М. Горькэм ыц1э зыхьырэ Литературнэ институтым и Апшъэрэ литературнэ курсхэм ащеджагъ

Слайд 5

Къырымызэ заом хэлэжьагъ , у1эгъэ хьылъэу къытыращагъэм пае 1944- рэ илъэсым дзэм къыхагъэк1ыжьыгъагъ. Л1ыхъужъ наградэхэр и1эх

Слайд 6

1944-1957- рэ илъэсхэм Кырымызэ хэку гъэзетэу « Социалистическэ Адыгеим » иредакцие иотдел ипащэу 1оф ыш1агъ, 1959-1973-рэ илъэсхэм Адыгэ хэку исполкоым радиомрэ телевидениемрэ якомитетэу и1эм итхьамэтагъ , 1973-1983-рэ илъэсхэм адыгэ писательхэм яорганизацие ипэщагъ .

Слайд 7

1936- рэ илъэсым ытхыхэрэр къыхиутынэу ригъэжьагъ . Жэнэ Къырымыз усэхэр , поэмэхэр , рассказхэр , повестхэр адэтэу адыгабзэк1э къыдигъэк1ыгъэ тхылъхэр : « Стиххэр » - 1945, « Ныбджэгъу ц1ык1ухэр» -1959, « Апэрэ къэгъагъ » - 1963, «О унит1у» - 1967, « Ытхыгъэмэ ащыщхэр » - 1969, «К1элэц1ык1умэ шъуакъыфедж » - 1973, « Шыпсыгъэ къуаджэ къыщыхъугъэхэр » - 1977, « I эмэ яорэд » - 1979, « Орэдыр о зигъэгус » - 1989. Урысыбзэк1э къыхиутыгъэх : «Песни сердца» - 1957, «Адыгея моя» - 1959, «Дети аула» - 1959, «Как Хазрет уходил на скачки» - 1961, «Дед и внуки» - 1961, «Есть у всех свои дела» -1963, «Ответ» - 1965, «Слепой дождик» - 1967, «Как внуки запутали бабушку» - 1968, «У адыгов обычай такой» - 1974, «Неразлучные друзья» - 1976, «Сколько мне сегодня лет ? » - 1979, художественнэ-дэкументальнэ повестэу « Андрыхъое Хъусен » - Мыекъуапэ , 1970-рэ илъэсым , Москва, 1974-м, «Аул Шапсуг улыбается» – Москва, 1979, «Свадьба с женихом» - Москва, 1984, «Короткий разговор» - Мыекъуапэ,1987.

Слайд 9

Поэтым иусабэхэр адыгэ композиторхэм орэдышхомэ аралъхьгъэх . А.С. Пушкиным, И.А. Крыловым, Н.А. Некрасовым, А.П. Чеговым атхыгъэмэ ащыщхэм яорэд усэхэр Жэнэ Къырымызэ адыгабзэм рилъхьагъэх , ежь ытхыгъэмэ ащыщ хэр ермэлхэм , казаххэр , болгархэм , нэмык1хэм абзэхэмк1э зэрадзэк1ыгъэх.

Слайд 10

Жэнэ Къырымызырэ илъэсыбэрэ Мамырныгъэр къэухъумэгъэным ихэку комитет итхьамэтагъ , мамырныгъэм дезгъаштэхэрэм я Дунэе конгрессэу 1973-рэ илъэсым Москва щы1агъэм хэлэжьагъ .

Слайд 11

Поэтым къыфагъэшъошэгъагъэх орденэу Трудовое Красное Знамя, «Знак Почета» зыфи1охэрэр, медальхэр . Кубанскэ комсомолым ипремиеу Н. Островскэм ыц1э зыхьырэр 1974-рэ илъэсым къыратыгъагъ . КПСС-м и Адыгэ хэку комитет илъэсыбэрэ хэтыгъ , народнэ депутатхэм яхэку Совет идепутатэу заулэрэ хадзыгъагъ . Жэнэ Къырымызэ Урысые Федерацием иписательхэм я Союз1949-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу хэтыгъ .

Слайд 12

Тэтэжъымрэ сэрырэ Тэтэжъ к1асэр сэ сигъусэу Автобусым тызэдисэу Тык1о пэтзэ , зы л1ыжъ къихьи Къэуцу щыт зиплъыхьэу Псынк1э дэдэу сыкъэтэджи , Л1ыжъэу щытым сэ сыкъеджи Ар сич1ып1э згъэт1ысыгъэ, Къысфэразэу гуш1опсыгъэ… … Нэнэжъ горэ т1эк1у теш1агъэу, И1алъмэкъи ушъэгъаеу , Итеплъэк1и ар пшъыгаеу Къак1уи къихьагъ автобусым . Джы тэтэжъы сеплъы , сеплъы , Зэрэщысым сыгу егъэплъы : «Мо къихьагъэр плъэгъурэба ? Къысэп1уагъэр пш1эжьырэба ? » Сызыфаем гу къылъетэшъ Зэк1эм тэтэжъ зыкъе1эты, - Къак1о, къэт1ыс!- гуш1уатэзэ И1ысып1э ныом реты -Укъэмытэдж,л1ыжъ, о хъугъэ , Сэ сыщытмэ 1офы хъугъа ?- Зэ нэнэжъым къы1уи шъхьае , - Ох гущ,- ы1уи ар т1ысыгъэ. … Тэтэжъ гуш1оу садэжь къаплъэ , Сыгу къэк1ыжьы ащ ипсалъэ : «Былым пстэум нахь лъэп1эжьыр- Ц1ыфыныгъэр о блэжьыныр !»