Исследовательская работа по английскому языку на тему "Батырлыҡ өсөн миҙал"

Башҡортостан Республикаһының Мәғариф министрлығы 
Баймаҡ районы муниципаль районы хакимиәтенең мәғариф бүлеге 
Билал дөйөм белем биреү мәктәбе

Секция: «Башланғыс кластар»

Йүнәлеш: « Әҙәби уҡыу»

Тема:

«Батырлыҡ өсөн миҙал»

Эшләне: Йәнгилдина Әлиә

III  класс уҡыусыһы 
Етәксеһе: инглиз теле уҡытыусыһы 
Рәйлә Фуат ҡыҙы Йәнгилдина 

Йөкмәткеһе.

1. Инеш өлөш.
2. Төп өлөш:

         1. Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында Ленинград ҡалаһын һаҡлау.

         2. Ленинград фронты яугире ауылдашыбыҙ Зәйнуллин Әнүәр Әҡсәп улы

3. Батырлыҡ өсөн «Ленинградты обороналаған өсөн» миҙалы.

III. Йомғаҡлау.

IV. Ҡулланылған әҙәбиәт.

V. Ҡушымта.

1. Инеш өлөш.

           Мин, Йәнгилдина Әлиә, Билал ауылы дөйөм белем биреү мәктәбенеӊ III синыф уҡыусыһы, ауылдашыбыҙ, яӊы күсеп килгән күршеләребеҙ Зәйнуллиндар өйөндә ғаилә ҡомартҡыһы – хәрби наградаларҙыӊ барлығын күрҙем. Мине айырыуса бер миҙал ҡыҙыҡһындырҙы. Уныӊ кемгә бирелгәнен белергә булдым. Шулай итеп, минеӊ эҙләнеү эшемдеӊ темаһы: Батырлыҡ өсөн миҙал.

Маҡсатым: «Ленинградты обороналаған өсөн» миҙалы кемгә, ниндәй батырлыҡ өсөн бирелгәнен асыҡлау.

Эштеӊ актуаллеге: һәр йылдыӊ 27 ғинуарында Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында булған Ленинград блокадаһын (ҡаплауын) алып ташлау көнө билдәләнә.Ошо тарихи  ваҡиғаныӊ шаһиты булған ауылдашыбыҙҙыӊ хәрби юлын белеү беҙгә, йәш быуынға, бик мөһим. Был тарихты аныҡ күҙ алдына килтерергә ярҙам итә, беҙҙә өлкән быуын вәкилдәренә хөрмәт менән ҡарау, ауылдаштарыбыҙ менән ғорурланыу тәрбиәләй.

Бурыстар:

1. Ленинград блокадаһы тураһында тарихи мәғлүмәттәр менән танышыу;
2. Зәйнуллиндарҙыӊ ғаилә реликвияһы булған миҙалды ҡарау;
3. Уныӊ бирелеүенә бәйле материалдар менән танышыу;
4. Материалды системаға килтереү һәм һығымта яһау.

Эшләү алымдары (методтары):

1. Әҙәбиәтте тикшереү;
2. Интернет сығанаҡтары менән эшләу;
3. Әӊгәмә –һөйләшеү.

Фаразлау (гипотеза):

        «Ленинградты обороналаған өсөн» миҙалы  Ватан һуғышы йылдарында ҡаланы һаҡлауҙа, унан ҡамауҙы өҙөүҙә ҡатнашҡан һалдаттарға бирелгән.

2. Төп өлөш.

1. Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында Ленинград ҡалаһын һаҡлау.

Фашист  ғәкәрҙәренеӊ Ленинград ҡалаһына һөжүме 1941 йылдыӊ июлендә башлана. Август айында  ҡаланы ил менән тоташтырған  тимер юлдар дошман тарафынан ҡырҡыла. Ә инде 8 сентябрҙа Ленинград тулыһынса ҡамап алына. Ладога күленән һәм һауанан ғына бәйләнеш ҡала. Шулай итеп 900 көнгә һуҙылған ҡамау (блокада) башлана.

Фашистарҙыӊ планы буйынса, Ленинград тулыһынса ер йөҙөнән юҡ ителергә, унда йәшәүселәр аслыҡ,яланғаслыҡтан үлеп, ҡамау эсендәге совет һалдаттары ҡырылып бөтөрөлөргә тейеш була. Ҡала көслө бомба  утына тотола.

Аҙыҡ- түлек запасы аҙ була. Карточка менән көнөнә эшгселәргә 250 г., ә баларға, ҡарттарға  125 г. икмәк бирелә. Бигерәк тә 1942 йылдыӊ ҡышы һыуыҡ килә. Өйҙәр яғылмай,эҫе һыу булмай. Транспорт йөрөмәй. Кешеләр бик  күп үлә. Ләкин ҡалала тормош дауам итә:  учреждение, типография, дауахана, театрҙар, китапханалар эшләй. Эшселәр фронтҡа ҡорал, боеприпастар, кейем ебәреүҙе дауам ит. Ҡалала һаҡланыу ҡоролмалары, баррикада нығытмалары ҡуйыла.

Ладога күле боҙ менән ҡапланғас, «Йәшәү юлы» барлыҡҡа килә.

Совет ғәскәрҙәре бер нисә тапҡыр блокаданы өҙөргә маташа, ләкин быға 1943 йылдыӊ ғинуарында ғына  өлгәшәләр. Ладоганыӊ көнъяҡ ярынан Нева йылғаһы аша тимер юл һалына һәм поездар ҡалаға аҙыҡ- түлек,кәрәк- яраҡ, боеприпас ташый башлай. Ә инде 1944 йылда Ленинград -  Новгород хәрби операцияһы һөҙөмтәһендә блокада тулыһынса алып ташлана.

Ул 900 көнгә һуҙыла һәм кешелек тарихында иӊ ҡан ҡойошло блокада булып иҫәпләнә: аслыҡтан һәм һөжүдән (атыуҙан) 641 меӊ кеше һәләк була. Ҡамау ваҡытында был ҡалала йәшәү, эшләү, оборонала тороу, тере ҡалыу – үҙе тиӊһеҙ батырлыҡ иҫәпләнә.

2. Ленинград фронты яугире ауылдашыбыҙ Зәйнуллин Әнүәр Әҡсәп улы.

Күршеләребеҙ Зәйнуллин Рафаэль һәм Флюрә инәйҙеӊ ғаилә архивында бик күп ҡомартҡылар һаҡлана. Улар араһында хәрби наградалар ҙа бар. Улар Рафаэль апаныӊ атаһы һуғыш  ветераны Зәйнуллин Әнүәр Әҡсәп улыныҡы.

Әнүәр Әҡсәп улы 1940 йылда әрме сафына алына.  Бөйөк Ватан һуғышы башланып китә.  1941 йылдыӊ аҙағында Ленинградҡа һөжүм иткән дошман армияһына ҡаршы ойошторолған Волхов фронтына эләгә. Уҡсылар полкында отделение командиры була. Һуғыштарҙыӊ береһендә яралана, оҙаҡ ҡыны уға госпиталдә ятырға тура килә.

Һауыҡҡас, фашистарға ҡаршы һуғышыуын дауам итә. Хәҙер инде Әнүәр Әҡсәп улы Ленинград фронтына ебәрелә. Үҙенеӊ взводы менән Синявина һаҙлығында оборонала торалар.  Ленинград блокадаһын өҙөү өсөн хәл иткес һөжүмдәр башлана. 1943 йылда алғы һыҙыҡҡа сығалар. Тренбауы эргәһендә Ленинград блокадаһын өҙөүҙә ҡатнаша. Был һуғышта батыр яҡташыбыҙ дошман траншеяларын таҙартҡанда ҡаты яралана. Госпиталдарҙа оҙаҡ дауалана. Ул һауығып сығыуға күптән көкән Еӊеү ҙә килә.  

3. Батырлыҡ өсөн «Ленинградты обороналаған өсөн» миҙалы.

Ауылдашыбыҙ Зәйнуллин Әнүәр Әҡсәп улына Ленинградты геройҙарса һаҡлауҙа, ҡамауҙы өҙөүҙә ҡатнашҡаны өсөн СССР Верховный Советы бойороғона ярашлы 1943 йылда  25 июнендә  «Ленинградты обороналаған өсөн миҙлы тапшырыла».

Йомғаҡлау.

   Шулай итеп, Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында илебеҙ, халҡыбыҙ азатлығы өсөн батырҙарса көрәшкән  ауылдаштарыбыҙ араһында Ленинградты  һаҡлаусылар ҙа бар.Шуларҙыӊ береһе – Зәйнуллин  Әнүәр Әҡсәп улы.Уныӊ батырлығы башҡа миҙалдар менән дә баһаланған. Беҙ Ленинград ордены ни өсөн бирелгән икәнен асыҡланыҡ.  2020 йыл илебеҙҙә Хәтер һәм Дан йылы буласаҡ. Батыр ауылдаштарыбыҙҙыӊ хәрби юлын өйрәнеүҙә минеӊ эҙләнеү эшемдеӊ дә әһәмиәте буласаҡ тип ышанам.

Ҡулланылған әҙәбиәт.

1. Данилов А.А. История России, 20 – нач. 21 в. М., Просвещение, 2014.
2. Кульшарипов  М.М. История Башкортостана: 20 в. Уфа, Китап, 2005
3. https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B0_%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0
4. «Великая  Отечественная  Война в истории моего села», Баймак, 2015 г.

Респондент:

1. Зәйнуллина Ф.Я., пенсионер, 1966 йылғы, Билалда йәшәй.

Ҡушымталар:

1. Зәйнуллин  Әнүәр Әҡсәп улыныӊ хәрби билеты;
2. Зәйнуллин  Әнүәр Әҡсәп улыныӊ наградалары;
3. «Ленинградты обороналаған өсөн» миҙалы;
4. Миҙал танытмаһы күсермәһе.