"Харбяангууд"

Межрегиональный конкурс сочинений на бурятском языке «Мүнгэн гуурhан»

Тункинский район

МБОУ «Харбятская ООШ им.В.Б.Саганова»

ФИО участника конкурса: Халудорова Анастасия Альбертовна

Класс, в котором обучается участник: 7

Направление: «Минии тоонто нютагай үнгэрһэн, мүнѳѳнэй ба ерээдүй саг»

Тема сочинения: «Минии тоонто нютаг»

Зохёолго

Минии тоонто нютаг

           Тʏнхэн…Хада уула, ой тайга, тала гʏбээ, уhа голнууд, аршаан булагууд… «Yльгэр соошье ʏлʏʏ нютаг ʏгы» гэжэ дуун соо хэлэгдэhэн байдаг. Yнэхѳѳрѳѳшье, Тʏнхэмнай ганса Буряадтаа бэшэ, бүхы Росси гүрэндэ, хилын саанашье мэдээжэ гэбэл алдуу болохогүй.

         Минии hанаагаар,  Тʏнхэн дайдын эгээл ʏзэсхэлэн hайхан нютагынь болбол минии түрэл нютаг Харбяангууд гээшэ.

Тʏрэhэн тоонтоёо магтахамни,

Тʏнхэнэйнгѳѳ тала дурсахамни,

Харбяангуудаа дурдахамни,

хамаг баялигынь тоолохомни!

         Нэн тʏрʏʏн нютагайнгаа тʏʏхэ домогуудтай танилсуулhууб. Урданай домогоор болбол, 370-аад жэлэй урда тээ Монголhоо Һойhод гэhэн аха дʏʏ хоёр адуу малаа, гэр булэеэ Тʏнхэн дайдада асаржа нютагжаhан юм. Нэгэниинь манай нютагай байhан газар шэлээ. Нʏгѳѳдэнь мʏнѳѳ Хужар тосхоной байhан газарта ажаhууhан гэлсэдэг. Тэрэ сагта нютагнай Һойhо гэжэ нэрэтэй байгаа hэн. Тиигэhээр байтараа, тэрэ нэрэнь мартагдажа эхилээ.

1. Харьялжа урдадаг голойнгоо нэрээр Харбяангууд гэжэ нэрэтэй болоhон тʏʏхэтэй.
2. Сɵɵхэр баатарай хара байтаhан унагалаа. Тиигээд тэрэ газарынь  Харбяангууд болоо.
3. Урдандаа манай нютагай газар дээгүүр гүрɵɵhэд урагшаа, хойшоо харбажа гарадаг байгаа.  Харбажа гэжэ үгэhɵɵ Харбяангууд гэжэ нэрэнь бии болоо.
4. Манай нютагта 4 болдог бии: Боодойн, Маашкын, Элhэтэ, Унасын. Болдогууд  хоорондоо  600-hаа 800 метр хүрэтэр зайтай юм. Тэдэ болдогууд дээрээ байгаад, эрэшүүл hур харбалдадаг байгаа. Харбалдаха гэжэ үгэһөө нютагаймнай нэрэниинь гараа.

         Урданай буряадууд, манай элинсэг хулинсагууд, ёhо гурим, заншалаа нарин нангинаар сахижа, мүргэлтэй хада уулануудаа тахижа ябадаг hайхан заншалтай байгаа. Манай Харбяангууд нютаг иимэ нангин тахилгатай газарнуудтай:

• Далха бурхан;
• «Бадма Сэсэг» субарга;
• «Жалсан» обоо;
• Нугай Ехэ Ошор Таабай;
• Хаан Ехэ Ханхалдай Таабай;
• Хараhанай Ехэ Теэбии

           Ямаршье гүрэндэ,  республикада ѳѳрын гимн байдаг ха юм. Тэрээн шэнги манай Харбяангууд нютагта гимн бии. Тэрэ дуун 1995 ондо бэшэгдээ. Yгэнүүдэйнь автор - Зайганова Екатерина Базыровна, багшын ажалай ветеран, Буряадай габьяата багша, хүгжэмэйнь автор - Хамаганов Пурбо Жамсаевич, хүгжэмэй багша, багшын ажалай ветеран байhан юм.

           Хүбшэ тайгаар бүрхөөгдэнхэй,

           Хүхын дуугаар зэдэлэнхэй,

          Хонгор талаар нэмжыhэн

          Холшор наhанайм нютаг юм.

Дабталга:

Харбяангууд, Харбяангууд-
hойhо буряадайм нютаг.
Холо саагуур суурхуулжа,
ходо мʏнхэ байгыш даа.

         Нютагаймнай эгээ мэдээжэ газар хадаа Шармаг аршаан болоно. Жэл бүхэн зундаа аршаандамнай ондоо нютагуудһаа олон хүнүүд ерэжэ амардаг. Харин манай нютагай  хүнүүд бүхэли жэлээ тэрэ аршаанаа асараад уужа байдаг. Шармаг аршаан хотоо, гэдэhэ дотороо  үбдэдэг хүнүүдтэ хамhалсадаг.

Нютагаймнай мүнөөнэй байдал

         Мʏнѳѳ манай нютагта  952  хун, 278  айл ажаhууна. Тэдэ хадаа 6 яhатанай хүн зон болоно: ехэнхидээ hойhо яhатан, бэшэниинь - онход, хонгоодор, шошоолог,тэртэ, хʏрхʏʏд. Харбяангуудай сомоной дарга - Аюшеев Павел Базыр-Жапович. Манай hургуулиин 2 багша Сундуков Алексей Дабаевич, Булутова Майя Александровна – Харбяангуудай сомоной депутадууд.

          Харбяангуудта hургуули, хʏʏгэдэй сэсэрлиг, сомоной зублэл, музей, клуб, спортзал, стадион, эмшэлгын пункт, библиотекэ, 2 дэлгуур, 1 кафе бии. Хүүгэдэй сэсэрлигтэ  48 үхибүүд ябана. Даагшань – Гонгорова Баярма Владимировна. Манай hургуулида 40 hурагшад үзэнэ. Һургуулиин захирал – Доржеева Светлана Бадмаевна.

Ерээдүйн Харбяангууд

         Олон жэл үнгэрхэдэ, манай Харбяангууд нютаг ондоо болохо, үшѳѳ hайхан, баян, ехэ болохо. Олон хубилалтанууд болохо.

         Һургуулимнай томо, хоёр дабхар болохо. Досоонь столово, спортзал, бассейн, уншалгын заалтай томо библиотекэ, бүхы кабинедүүд соо компьютер, принтер, интернет, проектор байха. Тиигээд hурагшад олон болохо. Мүнѳѳ 40 үхибүүд hуранабди, харин манай ерээдүйн hургуулида 1000 hурагша байха. Һургуули соомнай олон hонин кружогууд хүдэлхэ. Томо автобустой байхабди, тэрээгээрээ бидэ аяншалгануудта ошохобди, аймаг соогуураа «Ургы» гэжэ ансамблиин гэшүүд концерт табижа ябахабди.

        Владимир Бизьяевич Сагановай нэрэмжэтэ музей нээгдэхэ. Музейдэмнай холын хүнүүд ерэжэ байха. Шэнэ томо клуб баригдаха. Ехэ стадион бии болохо. Хотын шэнги кинотеатр, драмтеатр, томо худалдаа-наймаанай газарнууд, эмшэлгын байра байха. Харбяангуудтамнай дасан байха. Нютагаймнай хүн зон олон болохо, булта ажалтай байха, баян ажаhууха.

           Ерээдүйн сагта минии Харбяангууд нютаг иимэ гоё hайхан болохол байха гэжэ би hананаб.

                                      Ажабайдалай урасхал соо

улам эршэтэйгээр дээшээ хүгжыш даа,

түрэл минии Харбяангуудни!