Сабийни бешикге салыу адет

Сабийни бешикге салыу адет

АЖАЙЫП:

Кюнюгюз ахшы болсун, багъалы жамаууат эм эсепчи къауум!

Адет  билген - адетге кере.

Билмеген -  бетге кере.

Адетсиз эл- эл тюйюл.

Бетсиз адам - эр тюйюл.

Бюгюн биз, Жангы малкъар элини школуну окъуучулары сизге таулу миллетибизни эм ариу да, ахшы да адетлеринден бирин сайлап кергюзтюрге сюебиз.  Оладет а, сабийни бешикге салыу адетди.

Хазырмысыз?   Келигиз сора,  къарайыкъ!

ЫННА:

Бешик- олсабийни биринчи юйюдю, аны анга хайыры кепдю, анагъа да уллу болушлукъду. Бешикни тешегин саулукъгъа игиди деп,  саламдан этип болгъандыла, неда къой жюнден.  Суудан да етмеген аякълары жабышмакъ терекден этилген бешикде ёсген сабий саулукълу, насыплы, ахшы, чомарт, халал, таза ниетли болуруна ийнана эдиле.  Андан сора да ашсыз, къарыусуз, ауругъан  сабийге жабышмакъны чёбюн къыса эдиле. Андан бир зат ишлеп, жюрек , минчакъ,  арбачыкъ сыфатлы,   хар кимни фахмусуна кере,  къолчугъуна къызыл баучукъгъа кез тиймезчада тагъа эдиле.  Кертиден да сабий игиге айлана эди.

Къурманлыкъгъа кесилген къойдан,  сыппа этгендиле,  ол сабийге жарашмаса уа , грелкадан этип да болгъандыла.  Ол сабийни тюбю суу болмазча,  жукъусу бёлюнмей, тынч жукъларча,  ана да башха жумушларын этерге онгнгу болурчады.                                                                                                                            ( Банкасы да бар  - бешикнитюбюнекъарагъанчаэте)

Жаш тууса,  тёшек тюбюне бичакъ сала эдиле,  къызгъа уа – къыпты.

Сабийни кесин къояргъа ахшамда жарамайды дей эдиле. « Мен  эшикге чыгъама, сабийни сакъларгъа санга буюрама» деп сибиркгини  ёрге айландырып болгъандыла.

(Ызы бла хазыр бешикге киштикни белегенча этеди)

        Эм алгъа бешикге киштикни белегендиле. Сабий жиляуукъ болмазча, жукъусу да татлы болурча.

-Энди уакъызым,  иги эсле:

 (5 бишген  галау къаннгада  табакъ  ичинде)

Эки  галауну  бешик  башына  саладыла.

Бирин  ортасына.

Экисин да аякъ  тюбюне.

Бёлеген адам бла анасы   3 галауну селешмей ашаргъа керекдиле, сабий жиляуукъ болмазча. Аякъ тюбюнде экисин а, аякъ тюпде малтанмазча, бир жанына атадыла, анны бла хар аманлыкъ кетерча.

Сабийчикни  бешикге белейик энди уа.   (Къолуна сабийни алады)

Огъурлу бешикге бёлейим,
Бешикден сау чыгъыб кёрейикм.
Бешик бауунг бек болсун,
Жашау кюнюнг кёб болсун.

Сыппаны салып, аякъчыкъларын белейбиз, тобукъ жастыкъчыгъы бла тутдуруп. Андан сора, къолчукъларын.  

Жастыгъы артыкъ бийик болмасын, боюнчугъу къысха болургъа боллукъду, алаша уа узунуракъ болургъады.

        Къолчукъларын  артыкъ энишге созма, тартма, нек десенг, имбашлары энишге тюшерге боллукъдула.

 Мен айтханны тынъылы эсге алып этсенг, сабий субай, ариу да  санлы болуп ёсер.

ЫННА  алгъыш этеди.

Сени сюйген кёб болсун,
Сени сюймеген сёл болсун,
Келинле келсинле юйюбюзге,
Къызлы чыкъсынла юйюбюзден,
Миннген атынг жоргъа болсун,
Аты атлада алда барсын,
Сермегенде алчы болгъун,
Ишлегенде башчы болгъун!
Атхан огъунга  жашмасын,
Кютген малынг ауушмасын,
Жанынг болсун Аллахха  аманат,
Кесинг болгъун, сейир, аламат!
Аламат  болгъун, танг болгъун,
Аллах сюйген жан болгъун,
Сау къутулгъун бешикден,
Къууана къайтхын  эшикден!

  ( Отоуда барысыда алагъа къошулуп алгъыш этедиле)

Аллах бу сабийге сюек саулукъ берсин!

Ахшылагъа  нёгерболсун!
Атасын, анасын къууандырыучу болсун!

Аллах сакъласын бу сабийни ауруудан,
Ажымлы ажал жар къарнына элтмесин,
Жаш жанына зарауатлыкъ жетмесин.

------------------------------------------------------------------------
Сау къутулсун бу сабийчик бешикден,
Къууанч эте, ойнай кирсин эшикден,
Отоууна къаракъаш келин келтирсин,
Аллах мынга алгъышланы  жетдирсин,
Олтурур  жери тёр болсун,
Къыйын  жоллары ёр болсун,
Отда-ёртенде кюймесин,
Киши чепкенин киймесин,
Ауруу-талау тапмасын,
Киши къама такъмасын,
Аягъы ташха тиймесин,
Анасын  мыдах  этмесин!.. 
_________________________________________________

ЫННА:

 Энди уа, кезиу сизге  жашла, къызла!

АЖАЙЫП:   Келигиз!  Тау адетдеча, бешик къурманлыкъны той бла бардырайыкъ!

ТЕПСЕУ

КЕЛИН:  

(бешикни тебирете жырын  жырлайды)        Ляу, ляу, ляу.Ляу, ляу, ляу.

Халкъыбызны, эрттеден  келген  аламат  адетлерин  унутмайыкъ, сакълайыкъ. Сабий  белеген  ана  къоллагъа  саулукъ, насып, узакъ ёмюр  тилейик.

Жаз  башында  кырдыкча  жашнагъанла,

Кюн  бетде  баппаханнга  ушагъанла.

Сабийлеге  насыпха  жашагъанла,

Махтау сизге, махтау, сыйлыанала!

                                            Дуния  башында гюлле,

Терекле да чагъарча.

Сабиййле ойнай кюле,

Чыпчыкъла да жырларча.

Мамырлыкъ  тилемйме  мен жерге,

Дуния  жашнап  турурча!

Сау   къалыгъыз,къууанч  бла  тюбешейик!