Тоонто нютагайм амисхал

«Шамдаа, Буряад орон!»

Буряад эхэ орондоо,

Түнхэн һайхан нютагтаа,

Хойто-Гол түрэл газартаа,

Булнай арюун уһандаа,

Хуһан сагаан модондоо

Энэ шүлэгөө үнэн зүрхэнһөө

Түрэл тоонтодоо зорюулнаб!

Алтан Мундарга түшэлгэтэй,

Бурхан Баабай мүргэлтэй,

Эмтэй арюун аршаантай,

Хангай баян тайгатай,

Алтан шэнги үнэтэй

Хойто-Гол һайхан нютагтаа

Би ошохоо һананаб даа.

Түрэл һайхан тоонтомни,

Би шамайгаа харахаяаа һананабдаа.

Эхэ оромни, уһаяа хүртүүлыш,

Гал улан сэсэгээ  үнэрдүүлыш,

Хуһан саган модоёо барюулыш,

Алтан Мундаргаяа нюдэндэм харуулыш,

Холоһоо бусаһан басагаяа амаруулыш!

                «Тоонто нютаг»

        Алтан Мундаргын хормойдо,

        Агаар сарюун газарта,

                Арюун тала эзэлһэн

        Аршаанта тоонтом һалбараа.

        Хонхо сэсэг урганхай,

        Хүүгэдэй сэдьхэл хүүенхэй.

        Мүнгэтэ һүниин огторгойдо

        Мүнгэн хүгжэм зэдэлэнхэй.

        Томо дэлхэйн ажаһуугшад,

        Тоншуул шубуунай дуугархада,

Наранай туяа хараһаар,

Нютагыем үзэжэ, зүрхөө баярлуулжа

        Ябыт даа!

        «Дэлхэйһээ хүн ябаа…»

        Дэлхэйһээ хүн ябаа,

        Тэрэниие зон мартаа…

        Юундэ тиигэнэбта?

        Юундэ һананагүйбта?

        Тэрэ нүхэртнай байгаа,

        Танай нэгэн ябаа…

        Мүнөө сэсэг шэнги һалаа,

        Бурхан тэрэниие угтаа…

        Эжынь ехээр бархирна,

        Дуранайнь зүрхэн үбдэнэ…

        Эжынь, дураниинь …

        Ши тэрээнэй нүхэрынь,

        Юундэ нүхэрөө мартааш?

        Та хоер ябахадаа,

        Бүргэдэй далид шэнги

        Ходо урдаа, хоюулаа

                                     хүндэ сагтаа

        Хамта ябаалта.

        «Хойто-Гол»

        Алтан Мундаргын хормойдо,

        Бурхан Баабай Шаргай ноен ойро,

        Агаар сарюун эмтэй газарта,

        Ашаанта тоонтом һалбараа.

        Юунгээ ойробши намдаа,

        Зүрхэнэйм минии һалаа.

        Наранай туяа доро,

        Буян хүртэнэш үдэртөө…

        Би энэ газарта түрөөб,

        Зүрхэндөө дурые бии болгооб…

        «Түнхэн»

        Сэбэр манай Байгалай уһан,

        Хонгоодорһоо тараһан яһатан,

        Тэдэнэй эзэлһэн Түнхэн,

        Манай ехэ Эрхүү мүрэн.

        Түнхэмни,дээрэ бодыш,

        Саяан хадаяа мүнгэлыш!

        Баяртай айлшадаа угтыш,

        Залуушулай дууе дуулыш!

        Yглөөнэй нарые харыш,

        Бурхаяа сагаагаар хүндэлыш!

        Гушан гурбан шамбай баатарнууд,

        Манай үндэр Саяяан хаданууд,

        Хүхэ мүнхэ тэнгэриин бурхадууд,

        Түнхэниием хаража ябагууд!

                ***

        Булнайн сэнхир уһан,

        Саяан хадаһаа урдаһан,

        Мандаа урдажа ерэһэн,

        Аршаан булагаа асарһан…

        Булнай, баатар манай.

        Морин шэнги түргэн лэ!

                        ***

        Саяан хада, Эрхүү мүрэн,

        Агуу ехэ манай мүнгэн.

        Алтан Мундарга, Хамар Дабаан,

        Бурхан Баабай Шаргай ноён-

        Маанадые харагша бурхад…

        Энэ уужам гоё таланууд,

        Сэбэр арюун гол мүрэнүүд,

        Тэнгэриин долоон үбгэдүүд-

        Минии  Түнхэнэй һалаанууд…

        Минии  һургуули-лицей.

        Эрдэмэй ехэ дээжэ.

        Томо Аршаанда һууритай,

        Ехэ һайн гэжэ сэгнэлтэтэй…

        ***

        «Хоца Намсараевта»

        Бага наһанһаа мунтяа,

        Сэдьхэлээрээ ехээр бархираа…

        Абань наһа бараа,

        Эхэнь тэрэниие хаяа.

        Хүгшэн эжы Бадма

        Онтохонуудые хөөрөө,

        Ашань баярлаа.

        Найматай болохо наһандаа

        Хуушан монгол хэлэндэ

        Бадмын Дагбада һураа.

        Тэрэнэй наһан үнгэрнэ,

        Багшаар арбан жэл хүдэлнэ,

        Коммунис партида ороно.

        Дайнай үеын сагта

        Хамгаална түрэл дайдаяа.

        Патриот поэт дуулана,

        Шүлэгүүдынь фронт хүрэнэ…

        Ажалайнь зам ута,

        Зохёолнуудынь ехэ нөөсэтэй…        

Эрдэм ухаанай ба hуралсалай министерствэ

Түнхэнэй аймагай эрдэм hуралсалай таhаг

Аршаанай абьяас бэлигтэйшүүлэй лицей-интернат

Тоонто нютагайм амисхаал

                                Автор: Дармаева

                                Сырен-Дулма Очировна.

                                                                       Хүтэлбэрилэгшэ: Жалсанова

                                Людмила Владимировна,

                                буряад хэлэнэй багша

                                                                       секци №7, «Алтан гуурhан»

        2012он

               Би Түнхэнэй аймагай Хойто-Гол нютагта 1995 ондо түрэһэнби. Мүнөө Аршаанай лицей һургуулида арбадахи классай шабиб.

        Бага наһанһаа буряад хэлэнуудые уншаха дуратайб, түрэл хэлэн дээрээ шүлэг, рассказуудые бэшэдэгби.Буряад хэлэнэй олимпиадануудта иладаг, һайндэрнүүдтэ эдэбхитэйгээр хабааданаб.

        Хэжэнгэ нютагта Х.Н. Намсараевай 125 наһатайнь ойдо зорюулһан конференцидэ хабаадажа, шүлэгүүдни «Yүрэй толоной туяа доро» гэһэн ном соо толилогдоһон байна. Тииххэдэ һургуулиингаа «Оюун бэлиг » сониндо ходо хэблэгдэжэ байдаг.

        Рецензи.

          Эдир бэшэгшэ эхэ нютагайнгаа амтан агаар, үргэн дэлюун дайда, хүдэлмэрилэгшэ арад зон, залу наһан тухай шүлэгүүд соогоо магтан бэшэнэ.

          Буряад шүлэгэй ёһо гурим баримталжа, толгой холбуулал, рифмэ, ритм болон бусад аргануудые тааруугаар хэрэглэнэ.

          Шүлэгүүдэйнь түхэл, байгуулга, удха тон өөрсэ янзатайгаар бэшэгдэнэ.

          Талаан бэлигтэй залу бэшэгшэд Түнхэн нютагтамнай олон боложол байха гэжэ найданаб.

Багша: Жамсанова Людмила Владимировна.