"Тукай в наших сердцах"

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ БАШКОРТОСТАН

МУНИЦИПАЛЬНОЕ КАЗЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ ОБРАЗОВАНИЕМ МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА ЧИШМИНСКИЙ РАЙОН

 РЕСПУБЛИКИ БАШКОРТОСТАН

МБОУ СОШ имени Мустая Карима с. Кляшево муниципального района

 Чишминский район РБ

«Тукай в наших сердцах»

                                                                        Выполнила ученица  8 класса

                                                                         Хусаинова Азалия

2017

      «…Тукай… ул бит безне4 якты йолдыз

                                          Поэзияне4 аяз к7генд9»

                                                               Мостай К9рим

   Габдулла Тукай. Нинди телл9рд9 кемн9р ген9 тир9н ихтирам 89м м9х9бб9т бел9н кабатламый бу исемне. Быел, аны4 тууына 130 ел  тулу юбилее к5нн9ренд9, т5рле халыклар Тукайны халык шагыйре итеп кен9 т7гел, 9 «к7пне к7р7че, к7пне ишет7че дипломат, политик, 09м9гать эшлеклесе» буларак та иск9 алдылар.

    Тукай тормышы бел9н якыннан таныш булмасак та , кечкен9д9н 7к бу б5ек шагыйрьне4 9с9рл9ре безне4 к74елл9рг9 се4еп калган. «Туган тел»не укып, 0ырлап м9кт9п юлын башладык, «Мияубик9», «Карлыгач», «Эш бетк9ч,  уйнарга ярый», «Фатыйма бел9н сандугач», «Б9хетле бала», «Бала бел9н к7б9л9к» шигырьл9ре аша Тукай безне4, яшь буынны4, укып, а4лы булып 7с7ен тел9вен; балалар  ата- аналарга х5рм9т бел9н карауларын   тал9п ит7ен т5шендек.

   Шагыйребез 7зене4 шигырьл9ре аша балаларда хайваннар, кошлар 89м 7семлекл9рг9 карата дуслык, ярату м5н9с9б9тл9ре т9рбияли. Табигатьне4 безг9 бик 7к ачык булмаган «серл9ре» турында а4 бир9, карашларны ки49йт7г9 ярд9м ит9 торган шигырьл9р д9 язган ул: «Елны4 д7рт фасылы», «Я4гыр ил9 кояш, «Я4гыр».

    Кечкен9д9н 7к халыкны4 мо4 – зарларын ишетеп 7ск9н шагыйрь нечк9 к74елле, зир9к акыллы булуы бел9н аерылып торган. Шагыйрьне4 сабыйлык еллары бик 0и4елд9н булмаган: ул ятимлект9, кимсетел7, кагылу – сугылулар к7реп яш9г9н. Шу4адыр да Тукай балалар д5ньясын нечк9л9п бел9.

    Тукай 0и4 сызганып, безне4 5чен и0ат итк9н 89м безд9, балаларда, к7рк9м сыйфатлар т9рбияли.

      Б5ек шагыйрь бит безне4 татар халкы 5чен ген9 т7гел, 9 бик к7п т5рки халыклар 5чен д9 тарихи 989мият казанган. Казах, т5рекм9н, 7зб9к шагыйрьл9ре д9 Тукай й5зенд9 7зл9рене4 укытучыларын к7рдел9р. ( инде 7зене4 теле, яш9г9н урыны, гореф – гад9тл9ре бел9н татарларга бигр9к т9 якын торган башкорт халкы 5чен Тукай и0аты аеруча зур т9эсирле 89м йогынтылы булды.

Давыт Юлтый, м9с9л9н, болай дип язды: «Казан китапчылары минем 9д9би яктан 7сешем, т9рбиям  5чен зур ярд9м иттел9р…»

К7ренекле башкорт шагыйре С.Агиш ис9: «(д9биятка кил7че 89рбер язучы Г.Тукайны 7зене4 и4 беренче 5йр9т7чесе итеп саный» - дип язган.

    Мин Башкортстанны4 халык шагыйре, Социалистик Хезм9т Герое, Салават Юлаев исеменд9ге премия лауреаты Мостай К9рим исемен й5ртк9н Кел9ш авылы м9кт9бенд9 укыйм. Шу4а к7р9 мине «( Мостай К9рим 5чен Тукайны4 нинди 989мияте булды ик9н?» диг9н сорау борчыды. Мин Мостай К9рим шигырьл9рен 5йр9ндем 89м 7зем 5чен бик к7п н9рс9 ачтым. С7зем  авылдашымны4 ике шигыре турында. Берсе «%ч тулпар» дип атала.

Татар Тукай, татар Такташ,

Татар Туфан. Тамаша!

Шушы затлар телем9 килс9,

)аным к7кл9рг9 аша.

Бу 5ч тулпар тартып 0ил9

Татар рухы арбасын.

Сикереп т5шм9с шул арбадан

 Татар кайда бармасын.

П9йгамб9рен сатмас милл9т

(лл9 нинди хакларга…

   Бу шигыренд9 М.К9рим бу 5ч шагыйрьне «тулпар» -  канатлы ат дип атый, аларны п9йгамб9рл9р р9тен9 куя, ч5нки алар халык 5чен бик к7п эшл9г9нн9р, татар халкын белемле, м9д9ниятле, б9хетле итеп к7ререг9 хыялланганнар, шуны4 5чен тырышканнар.

   «Тукайга» шигыре 1938 нче елда ук язылган.

Якты к5нг9 чыгып 0ит9 алмый

К7мелеп калган шахтер шикелле,

С5йг9н монологын с5йл9п бетми

Тынып калган актер шикелле,

Агуланган тынчу кара4гыда

Янып бетми с7нг9н ш9м кебек,

С9хр9д9ге язгы елга кебек

Ташты да ул, тынды яшь егет.

Язгы кырау яфракларын б5рг9ч,

Кин9т кен9 ши4г9н г5л кебек,

Искелекне4 тынчу 8авасында

Тыны  бетеп 7лде яшь егет.

Без, давыллар булып, к7гебезне

Кара болытлардан тазарттык,

Без – икенче туфан-

)иребезне

Искелект9н юып тазарттык.

Тукай 0ыры безне4 бел9н килде,

)ыры ялкын аны4 б7ген д9,

Тукай… ул бит безне4 якты йолдыз

Поэзияне4 аяз к7генд9.

 Мостай К9рим шигыренд9 Тукайны шахтер, актер, ш9м, язгы елга бел9н чагыштыра. Аны4  0ырлары 89рчак безе4 бел9 булуына ишар9 ясый. . тукайны поэзяне4 якты йолдызы дип атый.  Кыска гына  гомер  эченд9  шагыйрь к7пме 9с9рл9р язып калдырган, 7зене4 исемен б5ек итк9н.

   Б5ек шагыйрьне4 юбилеена багышлап без д9 м9кт9пт9 чара 7тк9рдек. Анда б5тен м9кт9п укучылары катнашты: шигырьл9рен с5йл9дек, 0ырларын 0ырладык, 9киятл9рен с9хн9л9штердек. Болар безне4 к74елл9рд9 озакка сакланыр.

   Тукай поэзия к7генд9 якты йолдыз булган кебек, безне4 к74елл9рд9 д9 89рвакыт булачак.

   Язмамны Муса Сира0и шигыренн9н 5зек бел9н т9мамлыйсым кил9:

Б7ген д9 бит б5ек тугры Тукай

Атлап кил9 безне4 арада,

( мо4нары кош юллары буйлап

Кил9ч9кк9 китеп баралар.

                                        Х5саенова Азалия,  сигезенче  сыйныф укучысы