Исследовательская работа об учителе начальных классов

Баш7ортостан  Республика3ы Учалы районы муниципаль районыны8  

муниципаль бюджет   дөйөм белем  бире1  учреждение3ы

 М29к21  ауылы  урта  д0й0м  белем бире1  м2кт2бе

«Бөтә белергә теләйем» исемле  мәктәп  түңәрәгенең

«Абруйлы уҡытыусы»  

тикшеренеү эше

Тикшеренеү эше авторы: Ғатауллина Венера Наил ҡыҙы, Башҡортостан Республикаһының Учалы районы Мәҫкәү урта мәктәбенең 6 класс уҡыусыһы

Етәксеһе: Мәүлитова Зилдә Әхмәҙиә ҡыҙы, Башҡортостан Республикаһының Учалы районы Мәҫкәү урта мәктәбенең “Бөтә белергә теләйем” исемле мәктәп түңәрәге етәксеһе

         Мәҫкәү 2016 йыл

Йөкмәткеһе

 Инеш ...........................................................................................................2-се бит

I бүлек.  Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙының  бала саҡ хыялы, ата-әсәһе......3- сө бит

II бүлек.  Онотолмаҫ мәктәп һәм студент йылдары...................... .........3–сө бит

III бүлек. Мәҫкәү мәктәбендә эшләгән йылдары....................................4-се бит

IV бүлек. Ҡәйнәле уҡытыусы ғаиләһе.............................................4-5-се биттәр

V бүлек.  Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы “Мәғариф  алдынғыһы”!...............6-сы бит

Йомғаҡлау........................................................................................... .......7-се бит

Ҡулланылған әҙәбиәт.................................................................................9-сы бит

Ҡушымта.....................................................................................................

1

Инеш

    Минең тикшеренеү эшемдең темаһы: “Абруйлы уҡытыусы”.

     Мин Ғатауллина Венера Наил ҡыҙы   булам. Мәҫкәү урта мәктәбенең 6–сы класында белем алам.

    Мин үҙемдең тикшеренеү эшемдә үҙемдең урамда йәшәгән абруйлы уҡытыусыларҙың береһе  – Рәүзилә  Әхмәҙулла  ҡыҙы  тураһында яҙыуҙы,    уның  бала – сағы,  мәктәптә эшләгән һәм училищела уҡыған йылдары, педагогик  хеҙмәте, ҡаҙаныштары  менән таныштырыуҙы үҙемә маҡсат итеп алдым.

Тикшеренеү эшемдең бурыстары:

• Уҡытыусының эшен генә түгел, ә уның  бала-сағы, тормошо, хаҡлы ялға сыҡҡансы ҡәйнә менән йәшәүе хаҡында белешмә йыйыу;
• Тикшеренеү эше  буйынса тәжрибә туплау;
• Анализдар эшләп, һығымта яһарға өйрәнеү;
• Уҡытыусының ауыр эшенә  ҡарата һөйөү тәрбиәләү;

 Ошо бурыстар аша маҡсатыма ирешермен, тип улайым.

Тикшеренеү эшенең объекты булып уҡытыусы һөнәре һәм тормошо тора.

Тикшеренеү эшемдең актуаллеге: Хәҙерге ауыр заман талаптарына ҡарамай уҡытыусы эшенең иң кәрәкле, иң мөһим, иң ауыр, иң актуаль һөнәрҙәрҙең береһе булғанлығын иҫбат итергә теләнем.

Тикшеренеү эшемдең гипотезаһы. Абруйлы уҡытыусымдың мәктәптә генә түгел, ҡәйнәһе алдында ла  абруйлы кеше булып йәшәүе менән ғорурланып, унан үрнәк алып йәшәргә өйрәнергә кәрәклекте иҫбат итергә тырыштым.

        2

I бүлек.  Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙының  бала саҡ хыялы, ата-әсәһе

   Ишмийәрова Рәүзилә  Әхмәҙулла ҡыҙы 1958  йылдың  7 февралендә  Учалы районының  Байрамғол ауылында  Ғәйнетдинов Әхмәҙулла Хайбулла улы һәм Зәкиә Ғиззәт ҡыҙының күп балалы ғаиләһендә тәүге бала булып донъяға тыуған.  Атаһы ғүмер буйы ауылда эшләгән. Тәүҙә шофер, механик эштәрен башҡарһа, аҙаҡ управляющий булып эшләй. Әсәһе лә  өйҙә тик ултырмай,  төрлө эштәрҙә йөрөй. Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы бала сағынан уҡ бик тырыш, уңған уҡыусы, ата-әсәһенә  ярҙамсыл ҡыҙ, алты  бөртөк ҡустыһына апай булып үҫә.  Сәхиәр, Айҙар, Ирек, Венер, Ауаз, Рөстәм исемле ҡустылары  өсөн апалары  һәр ҡайҙа ла өлгө булып тора. Тик бөгөнгө көндә ике ҡустыһы гүр эйәһе булыр өлгөргән.

     Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы малайҙар араһында үҫкәнгәлер, бәләкәй сағында малайҙар менән бергә  “малайҙар  уйыны” уйнап үҫә,   һуғыш уйындарын үҙ итә. Ҡустылары бәләкәйҙән уны тыңлап  үҫәләр, һаман  унан  кәңәш алалар, йомош менән киләләр.

II бүлек.  Онотолмаҫ мәктәп һәм студент йылдары

   Беренсе класҡа 1965  йылда бара.  Мәктәпкә  уҡырға барғас та үҙенең тырышлығы менән башҡаларҙан айырылып тора.  Бала сағынан уҡ уҡытыусы булырға хыяллана. Тәүге уҡытыусыһы Исламова Нәйлә Әхәт ҡыҙы ла уның тырышлығын күреп, уҡытыусы булырға өндәй.  Математика, геометрия фәндәре буласаҡ уҡытыусыға еңел бирелә. Ә бына тарих, физика фәндәрен яратып бөтмәй.  Көслө рухлы, тиктормаҫ ҡыҙ уҡыу секторы, староста, комсомол секретары  эштәрен  үтәй. Мәктәп тормошонда актив ҡатнашып йәшәгән  уҡыусы,  Яңы Байрамғол туғыҙ йыллыҡ  мәктәбен яҡшы билдәләргә тамамлап, 1973  йылда Белорет педагогия училищеһына уҡырға керә.

   Шулай итеп, күптән хыялланған студент тормошо башлана. Студент йылдарында ла Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы үҙен тырыш, талапсан, үҙ маҡсатына ирешеүсән итеп күрһәтә. Дөйөм ятаҡтағы күңелле тормош әле һаман уның

3

 күңелендә һаҡлана.  Училищелә уҡыған дүрт йыл шаулап-гөрләп үтеп тә китә. 1977 йылда  башланғыс кластар уҡытыусыһы танытмаһын   алып, тыуған яҡтарына  эшкә ҡайта.

III бүлек. Мәҫкәү мәктәбендә эшләгән йылдары

     Хеҙмәт юлын Учалы районы  Сораман ауылы мәктәбендә башлай.  Бер йыл эшләгәндән һуң 1978  йылда Мәҫкәү һигеҙ йыллыҡ мәктәбенә математика уҡытыусыһы итеп күсерәләр һәм хаҡлы ялға сыҡҡансы ошо мәктәптә эшләй. 1979  йылда Мәҫкәү ауылы егетенә кейәүгә сыға. Ишмияров Радик  Сәғит улы  менән  бергә ике улға ғүмер биреп, татыу йәшәп китәләр.  Дәрте ташып торған егет,  ауылында  шофер булып эшләй. Олоғая килә мәктәптә эшсе булып йөрөй.  Аҡыллы, тыныс холоҡло ағай менән бергә 1991  йылда  ҙур һәм яҡты  йорт һалып керәләр.

    Ауылға килгән йәш уҡытыусыны ул йылдарҙа  йәмәғәт эштәрендә лә егергә генә торғандар.  Ауылдың йәмен, бәҫен төшөрмәй, уҡыусылар менән ауылды таҙа тотоу, байрам һайын концерт ҡуйыу, алдынғы эшселәр һәм комбайнсылар алдында ҡырға барып сығыш яһау – барыһы ла уҡытыусы елкәһендә булған. Агитатор эшен дә уҡытыусы алып барған. Ул ғына түгел, Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы ике тапҡыр ауыл советы депутаты итеп һайлана.  Был эште лә тоғро башҡарыр өсөн ал-ял белмәй эшләргә тура килә уға. Ауыл халҡы уҡытыусыларға ныҡ ышанып йәшәгән.  Шуға күрә,  абруйлы уҡытыусы ауыл ҡатын-ҡыҙҙары менән эш алып барыу өсөн председатель булып та эшләй.

IV бүлек. Ҡәйнәле уҡытыусы ғаиләһе

    Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы ҡәйнәһе менән  ғүмер буйы бергә йәшәй.  Ҡәйнәһе, Сажиҙә Сабирйән ҡыҙы, һуғыш ветераны, ул йылдарҙа ашнаҡсы булып эшләй.  Баҫыу  эшселәрен тәмле аштары менән һыйлай.  Шуға ла, Рәүзилә апай  хуш еҫле йомшаҡ икмәк – күмәстәрен,  ҡәйнәһенән бешерергә өйрәнеп ҡала. Ә үҙенең әсәһенән төрлө матур  бәйләм  эштәренә өйрәнә. Ашнаҡсы булып эшләгән ҡәйнәһе тураһында, ауылымдың яҙыусыһы Фәрит Билалов, төртмә телле  таҡмаҡтарында  ошо юлдарҙы яҙа:

4

 Көн-төн тимәй, ялды белмәй

Өлөштәрҙе өләшә.

Сажидәнең хеҙмәтенә

Шеф-поварҙар көнләшә.

  Ысынлап та, эшкә уңған ҡәйнәһе булған Рәүзилә апайҙың.

  Үкенескә ҡаршы,  егерме һигеҙ йыл бергә йәшәгәндән һуң, 2007 йылда яратҡан тормош иптәшен,  йәндәй күргән  ике улын,   ҡәҙерле әсәһен

ҡалдырып, Радик Сәғит улы бик иртә   был яҡты һәм тыныс донъянан китеп бара.

   Шулай ҙа,  көслө рухлы   Рәүзилә Әхмәҙулла  ҡыҙы, ҡыйынлыҡтарға  бирешмәйенсә, тормош йөгөн үҙ иңендә генә күтәреп, балаларын кеше итеп тәрбиәләп, ҡәйнәһен хөрмәт итеп, хаҡлы ялға сыҡҡансы  эшләй. Ҡәйнәһен ташламай, бергә  йәшәй.

   Егет кешегә етмеш төрлө һөнәр ҙә аҙ, тигәндәй өлкән улы Ринат (1980 йылғы) төрлө һөнәргә эйә була. Өйләнеп, ике һылыу ҡыҙға атай булып, Учалы ҡалаһында ғүмер итә. Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы ейәнсәрҙәрен күрергә йыш ҡына  улар эргәһенә  барып тора. Лийә  инде 5-се класҡа барһа, икенсе ейәнсәре Нилә   3-сөгә бара.  Кесе улы Раят Өфө ҡалаһында экономист, баш бухгалтер булып  эшләй.

  Әле лә Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы,  хаҡлы ялда булыуына ҡарамаҫтан,  гөрләтеп донъя көтә.  Балаларына ул изге әсәй, ейнәсәрҙәренә ҡайғыртыусан, өлгөлө өләсәй.  Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы – оло йөрәкле, сабыр холоҡло, изге күңелле кеше.  Үҙемдең урамда йәшәүсе, беҙҙең йәш быуынға үрнәк булған  уҡытыусы менән һоҡланам.

5

V бүлек.  Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы “Мәғариф алдынғыһы”!

     Уҡытыусы эше – еңел булмаған  һөнәр. Был  һөнәргә балаларҙы яратҡан кеше генә  эйә була ала.  Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙы  үҙенең тырыш хеҙмәте менән ҙур ғына ҡаҙаныштарға  өлгәшеп, күп кенә дәүләт грамоталарына лайыҡ була.  Утыҙ биш йыл хеҙмәт стажының  егерме биш йылын башланғыс кластарҙы уҡытыуға бирә. Уның алты сығарылыш класы бар. Бөгөнгө көнгәсә Рәүзилә апай уҡыусыларының   тормошо менән  ҡыҙыҡһынып,  хәлдәрен һорап тора.  Ә уҡыусылары байрам һайын ҡотлап,  уның өйөнә килеп торалар. Уҡытыусы үҙенең уҡыусылары менән ғорурланып йәшәй, уларҙың ҡаҙаныштарына һоҡланып бөтә алмай.  Мәктәп администрацияһы, ауыл, район  советы   тапшырған маҡтау ҡағыҙҙары һанап бөтөрлөк түгел. Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙының ауыр эшенә ҙур баһа күрһәткән  танытмаһы бар - ул Башҡортостан Республикаһы мәғариф министры ҡарары менән 1994 йылдың

10 июлендә “Башҡортостан Республикаһының мәғариф алдынғыһы” билдәһе менән бүләкләнә. Был танытма Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙының тырыш хеҙмәтен күрһәтеп, йәшәүгә этәргес көс биреп,  емешле эшенә тәм, донъяһына йәм биреп тора. Бәхетле ҡартлыҡ шатлыҡтарына төрөнөп, балаларының игелеген күреп, ауылдаштарының ярҙамын тойоп, абруйлы уҡытыусы – Рәүзилә Әхмәҙулла ҡыҙына ныҡлы һаулыҡта оҙаҡ  йәшәүен теләйем.

6

 Йомғаҡлау.

    Мин үҙемдең тикшеренеү эшемдә үҙемдең урамда йәшәгән абруйлы уҡытыусыларҙың береһе  – Рәүзилә  Әхмәҙулла  ҡыҙы  тураһында яҙҙым.     Уның  бала – сағы,  мәктәптә эшләгән һәм училищела уҡыған йылдары, педагогик  хеҙмәте, ҡаҙаныштары  менән  ҡыҙыҡһындым.

   Хәҙерге ауыр заман талаптарына ҡарамай уҡытыусы эшенең иң кәрәкле, иң мөһим, иң ауыр, иң актуаль һөнәрҙәрҙең береһе булғанлығын иҫбат итергә тырыштым.  Мин үҙем дә уҡытыусы булырға хыялланам. Абруйлы уҡытыусымдың мәктәптә генә түгел, ҡәйнәһе алдында ла  абруйлы кеше булып йәшәүе менән ғорурланып, унан үрнәк алып йәшәргә өйрәнер кәрәк тип, уйлайым.

   Мин тикшеренеү эшемде Борай районының Иҫке Бикмәт мәктәбе уҡытыусыһы Ф. Ғилметдинова яҙған шиғыр менән тамамлайым:

 Уҡытыусы эше еңел тиҙәр-

 Бараһы ла кире ҡайтаһы.

 Балта тотоп, утын ярыу түгел,

Ручка бит уның “балтаһы”

Таш киҫәһе, нужа күрәһе юҡ-

 Бараһы ла кире ҡайтаһы.

 Өшөйһө юҡ һалҡын бурандарҙа,

 Бысраҡҡа ла түгел батаһы.

 Ҡапсыҡ аҫып, билде бөгәһе юҡ

 Бараһы ла кире ҡайтаһы.

 Эш ҡоралы һөйрәп йөрөйһө юҡ,

Урынында аҡбур, таҡтаһы.

 Ил түгел дә, бары сабый менән

 Эш итәһе, әллә ауырмы?

 Юлдар һалмай, ҡала төҙөмәй ул...

7

 Үҙеңдән һуң эҙең ҡалырмы?

 -Үҙемдән һуң эҙем ҡалмай, тиеп

Ваҡытмы һуң ауыр һуларға

– Йөрәккәйем ярып бирәһем бар

 Ҡаршымдағы малай, ҡыҙҙарға.

 Йән йылыһын телем-телем итеп

Күңелдәргә бар бит һалаһы...

 Йәшәүеңдең оло мәғәнәһелер

Ошо барып ҡайтыу араһы!

Таштар киҫеп түгел, аҡбур менән

 Ерҙә эҙ ҡалдырып ҡара һин!

 Маңлайҙарға күпме һырҙар өҫтәй

 Ошо барып ҡайтыу араһы.

 Уҡытыусы эше еңел тиҙәр

Тик ниңәлер сәстәр ағара.

Барып , ҡайтып ҡына йөрөр булһаң,

Был һөнәрҙе , зинһар, һайлама.

8

Ҡулланылған  сығанаҡтар:  Ғаилә һәм мәктәп архивтары

1) Документтар

2) Грамота-дипломдар

3) Ғаилә фотолары

4) Гәзиттәрҙә  баҫылған мәҡәләләр

9