К 125-летию Номто Очирова
Вложение | Размер |
---|---|
nomto_ochirov-savr.doc | 59.5 КБ |
ХАЛЬМГ ТАңhЧ
Яшалтинск район
МОУ «Баhтугтна дунд школ»
«ОЧРА НОМТЫН ТУСК ДОМГ»
6-гч классин сурhульчин
МУТРЕНə САВРАН КЕСН КѲДЛМШ
Хальмг келнə багш:
Мутренə И.С.
2011 җил
Кезəнə бəəҗ. 1886 җилд Червленн селəнд угатя кγγнə ѳрк-бγлд нег бичкн кѳвγн тѳрсмн. Эк- эцкнь энγнд Ноха гидг нер ѳглə. Ямаран җирль эн кѳвγнд кγрх, кγн медсн уга. Бичкнəсн авн, Ноха Тундутов нойона кѳвγтə иньгллсн бəəҗ.
Нег дəкҗ эднд кѳгшн ѳвгн харhсмн. Кѳвγдин нердиг медəд авчкад, эн келв:
- Чи, Ноха, ик гидг номт болхич, чамд сурhуль сурх кергтə.
Кѳвγд энγнə γгд йир алң болв. Зуг цѳѳкн җил давсна хѳѳн, Баh Дѳрвдə школд сурчасн цагла, багшнр Нохан чадвриг γзв. Эн кѳвγн сурhулян йир оньгтаhар сурла. Класстан эн даңгин «тавн» гидг темдг авдг билə. Тер цагт эк-эцкнь кѳвγндəн Номт гидг нер ѳгв, юңгад гихлə, эн йир ухата кѳвγн билə.
Нег дəкҗ Номтд зγγдн γзгдсн бəəҗ. Энγнд саак кѳгшн ѳвгн ирəд келҗ:
- Не, Номт, миниhəр болхла, чамд сурhулян цааранднь сурх кергтə. Чамаг олн зγсн соньн керг кγлəҗəнə.
Номт ѳвгнə γгинь оньгтан авад, цааранднь əəдрхнд реальн училищд сурhуль сурсмн. 1906 җилд болхла Петербургск университетин дорд γзгин келн əмтн кел дасхдг факультетд сурв. Тер цагла кесг билгтə хальмг баhчуд олна дѳңгəр Петербургд, Казаньд, Киевд болн нань чигн балhсдт сурhуль сурч йовла. Энγнə негнь Б. Владимирцов билə. Очра Номт энγнтə нəəҗнр болсмн.
Очра Номт цаган əрвлл уга хальмг теегр йовад, кермнчллə харhад, тууль- тууҗс, дуд, домгуд бичҗ авдг билə. Тууҗлгч чинртə олн келвр, домг бичҗ авв. Энγнə нильчəр кесг хуучна hар бичмр хадлгдв. Юңгад гихлə, хотдар йовхларн керг кеhəд хəəhəд олдг билə. Энγнə нильчəр Петербургск университетд тγрγн болҗ хальмг кел дасхлhна курс чигн секгдсмн.
1908-гч җилд Очра Номт Бухса əəмгт ирəд, аhу ик җаңhрчиг Ээлəн Овлаг γзв. Генткн эн зγγдндəн γзсн кѳгшн ѳвгиг таньв. Ик байртаhар Очра Номт терγнəс «Җаңhрин» арвн бѳлг бичҗ авн мѳңкрγлсмн. Тер цагас авн Очра Номт «Җаңhр» дуулврар нег γлγ соньмсч, седклəн тəвҗ шинҗлəд, олнд кγргх сана зγγв. Ээлəн Овлад эн баахн кѳвγн йир таасгдв. Очра Номтын нер мана тѳрскн тууҗд ик гидг мѳр γлдəсмн. Ѳвгнə келсн γг лавта γнн болҗ hарсмн. Хара зѳңдəн келҗ болшго:
Нур дунд- нуhсн сəəхн,
Нутг дунд- номтнь сəəхн.
Бабочка
Л. Нечаев. Яма
Сорняки
Несчастный Андрей
Растрёпанный воробей