Сочинение "Алханын орой"

Автор: Цыренова Саяна, ученица 10 класса

Сочинение «Алханын орой»

      Алхана уула гээшэмнай Лхуншин Гараа, Димшэг, Алаг-Хан гэжэ нэрэнуудтэй байха юм. Эдэ бугэдэ нэрэнууд дээдын ехэ бурханай- "Дагман орон" гэhэн удхатай. Лхуншин Гараа гэжэ угэ Алхана уулын тугэд нэрэнь болоно, Димшэг бурханай хусэтэ тарниин нэрэ гээшэ. Алхана хада оодэ жудхэн гараха гээшэ бэлэн бэшэ ябадал гэжэ зарим нэгэн hанадаг. Тиимэ бэшэ. Алханын орой тухеэржэ, бэлдэжэ гараха гээшэ урданайнгаа еhондо ехэ удхатай юм.

      Алхана оодэ гаража ябахадаа, байгалида дуратай хунууд энэ тубиин ургамалнуудай баялигые илган хараха, ундэр газарай буhэлуурhээ дулдыдаhые мэдэрхэн жэшээтэй. Угсэхэ буреэ шулуун соогуур мэлмэрhэн аршаан булагуудhаа ундаа харяан уудаг байна. Жэрхэ, хэрмэн, шулуунай охотноон гэхэшэлэн багахан hабарта амитад дайралдаадхиха. Хабарга харагдажа болохо. Унгэ буриин жэжэхэн шубууд ниидэхэ. Хара, хухэ, эреэн тоншуулнууд модонhоо модондо ниидэн, абяагаа угэхэ. Хаа-яа hайрнуудшье томоорхуу янзаар алхаландан ойн бургааhа руу ороодхихо.

         Хуhан, уляаhан, нуургэдэhэн (ольха) болон набшаhата бургааhалиг модонуудые хаража, суурагар нарhан, шэнэhэн, хуша гэдэг хадхууртай шэлбэhэтэй модод соогуур ябахат. Хэды hайхан бэ даа, хуша модон. Далайн нюрууhаа нэгэ модонhоо  дээшэ ундэр газарта хуша модон нюдаргын зэргэ hамарта борбосгойтой ургадаг юм. Алханын тэбтэгтэ гарахада шудэр хуша сугар ба ямаан арханууд элбэг байдаг. Саашаа ябахада, шэнэhэн модонууд узуураараа будуунууд, барьягарнууд аад, набтарханууд, шулуунуудынь хаг хубхэндэ баригданхай. Юрэдоол, Сибирь дайдын хойто хизаарай ургамалшуу узэгдэхэ юм. Тэбтэгтэ нэрhэтэй нэлэнхы эшэ ургаха, алирhан нэмжээ ногооноор узэгдэхэ. Алханын орой гэжэ хайр шулуутай монсогор толгой байха. Орой дээрэнь геодезиин ухаанай хараа тэмдэг баригданхай, муноо умхиржэ байнхай. Алханын оройдо гаража, саана холуур нюдэнэй хараада торосолдоhон дайдые шэртэхэ гээшэ баhал hонин, удхатай. Алас холын хадануудай нюруунуудые дурамбайн оньhон дутэлуулжэ, нютаг оронойнгоо губээ, гол горхонуудые, нуурнуудые таниха хусэл турэдэг. Энэ ундэрэй оройhоо хухэрэн уняартагша нютагуудые хаймадаад, Алханын оройе тойрожо гороо хэдэг еhо байха. Дара Эхэ бурханай 21 хубилгаанай обгогоор ногоохон олбогуудые hонирхохот. Урдандаа хугшэд убгэд олбогууд дээрэ hунажа мургэдэг байhан гээшэ. Зуун тээшээ буужа, шулуунай хонхор соохи аршаанhаа хуртэдэг, hузэглэжэ, зальбаржа ябадаг юртэмсэ болоно бшуу.

   Иимэ нэгэ хусэлдэ хуртэhэн хун баянтай, жаргалтай ажаhуудаг гэхэдэ алдуугуй.