Мыйын икымше туныктышем.

Мыйын икымше туныктышем

Йоча верч шӱм-кылет эре коржын,

Куштенат нуным эл пиалеш.

Муын кажне ньога чон моторжым,

Виктарен колтенат курымеш.

        М.Казаков

Кажне айдеме ятыр туныктышо гоч эрта, но икымшыже поснак шерге, илышыште эн уста, эн кӱлешан Айдеме.

Туныктышо – тиде эн тале, чолга Айдеме. Лач тыгай айдеме нерген палдарыме шуэш. Тиде Провой кундемысе Красногорский 2-шо номеран школышто тӱҥалтыш классыште туныктышо да завучлан пашам ыштыше Нина Валериевна Новосёлова нерген мут ярымем лукнем.

Нина Валериевна Провой велысе мотор, сылне Янашбеляк ялыште 1981-ше ийыште идым тылзын 21-ше кечыштыже шочын-кушкын.  Аваже Грозова Зинаида Михайловна «Звениговский» совхозышто ветеринарлан пашам ыштен, а ачаже Валерий Геннадьевич водительлан тырша. Йоча жапше моло йоча гаяк эртен: модын, юарлен, тунемын, пашалан кумылаҥын… «Йомак» йоча садыш уло кумылын коштын.

Икымше класс гыч тӱҥалын,  латикымше класс марте 2-шо номеран Красногорский школышто шинчымашым поген. Шкенжым тунеммыж годым чолга, сайын тунемше ÿдыр семын ончыктен. Классыште  уда огыл командир лийын шоген. Йӧратыме предметше-влаклан руш йылме да музыка шотлалтыныт. Йылмызе лияш шонен.

Урок-влак деч посна школысо музыкальный хорыш мураш коштын (музыкальный руководительже Наталья Фёдоровна Софонова), шке мастарлыкшым «Пампалче» конкурсыштат терген. А эше тудо моткоч чот вургемым ургаш йӧратен, садлан вургем ургымо да кроитлыме кружокыш коштын (ургаш Анжелика Аркадьевна Матюкова туныктен). Арам огыл школышто тудым шке ургымо коллекцийжым вес тунемше-влаклан ончыкташ темленыт.

1998-ше ийыште И.К. Глушков лӱмеш Оршанке педагогический колледжын студенткыже лиеш. Тушто тунеммыж годым ӱдыр шкенжым сай могыр гыч гына ончыкта, чыла конкурслаште шке мастарлыкшым терга. Ты тунемме заведенийым тунем пытарымеке, 2002-шо ийыште шке шочмо 2-шо номеран Красногорский школыш географий да ОБЖ-м туныктышылан пашам ышташ толеш.

Икмыняр ий пашам ыштымеке, Нина Валериевна школысо паша вержым вашталта. Тиде жапыштак Нина Валериевна Озаҥ оласе институтышто тунемеш, йошкар диплом дене юристлан тунем лектеш.

Жап эртымеке, туныктышына шӱм-чон йодмо почеш шке шочмо кече кечыштыже 2-шо номеран Красногорский школыш тӱҥалтыш классын туныктышыжлан пашам ышташ толеш. Икымше ий гычак Нина Валериевналан икымше классым ӱшанен пуат.

Мый, тунемше, тудын сай пашажым раш ужам: йоча-влакат самырык туныктышым уло  шӱм-чон дене йӧратат да пагалат, мӧҥгысӧ паша деч посна иктат огеш кошт, кеч-могай класс деч ӧрдыж пашамат пырля ышташ тыршат.

Тале туныктышын тыршымыжлан тӱрлӧ награда дене палемденыт. Нина Валериевнан мутшо почеш, эн тӱҥ пиал – тиде паша коллективын пагалымыже, йоча-влакын умылымашышт, сайын тунеммашышт.

Туныктышына чынжымак шке койышыж дене поро, ушан, еҥым умылен, чаманен, йӧратен, пагален моштышо. Тудо мыйым да моло тунемшымат сай койышлан гына кумылаҥден: чын верч шогаш, илышыште пеҥгыдын ончыко ошкылшо айдеме лияш. Тыгак кеч-могай пашаштат ару лияш таратен.

Икымше туныктышем мемнан классым ятыр гана походышко яндар южым шӱлалташ да каналташ коштыктен. Каналтыме да модмо годым тудо мемнам илышлан ямдылен шога: кеч-куштат эре чыным кычалеш, мо улмым весе дене пайлаш туныкта. Шке деч изиракым але ӱҥышыракым игылташ огыл, а мӧҥгешла, тудын дене кылым кучаш да кертме семын пыдал налаш. Йӧратыме туныктышем ойла: «Кажне айдемым, кеч-могай тудо лийже, пагалаш, йӧраташ да чаманаш кӱлеш».

Тыге ме икымше класс гычак икте-весынам пагалаш, чаманаш, йӧсӧ годым полшаш тунемынна. Класс деч ӧрдыжсӧ мероприятий да труд урок годым моштымынам пайдалын кучылташ туныкта. «Кеч-можат илышыште кӱлеш лийын кертеш», - ойла поро чонан туныктышем. Икымше туныктышо да тунемше-влак коклаште пеш пеҥгыде вашкыл палдырна.

2012-шо ийыште туныктышемым паша должность дене кӱзыктат. Ынде икымше туныктышем тӱҥалтыш класслан завучлан пашам ышта. Мый ӧрам, кузе Нина Валериевна, шке вийжым, жапшым чаманыде, чыла ыштен шукта.

Тиддеч посна йӧратыме туныктышемын ятыр тӱрлӧ кӱкшытан грамот ден диплом-влак палдырнат. Тудо кеч-могай пашаштат эре ончылно каяш тырша. Мыят Нина Валериевна деч примерым налнем, тудын гаяк лийнем!

Тиде чолга, поро, чыла пашамат писын гына ыштен шуктышо, чапле, шке пашам уло шӱм-чон дене йӧратыше Айдеме дене мый кугешнем. Тек пашаже умбакыжат ушнен толеш да тӱвыргӧ саскам пуэн шога!

Мый тунемше-влак лӱм дене школысо йӧратыме туныктышылан тумо гай пеҥгыде тазалыкым, ушан йоча-влакым тыланен кодам.

Тек эрта ий почеш вес идалык,

Тек перна але шуко ужаш.

Тыланет ойлем, вуйым савалын:

– Тау лийже, Учитель йолташ!

        Малтаков Дмитрий

Провой кундемысе
Красногорский 2-шо номеран школын
3 в классыштыже тунемше