"Аныяк бижикчи"болумунун уругларынын шулуктер чыындызы

Муниципалдыг бюджеттиг ооредилге чери

Бай-Тал ортумак ниити билиг школазы.

«Аныяк бижикчи»

бөлгүмүнүӊ уругларыныӊ

 чогаадыкчы ажылдары.

Бай-Тал 2012ч

Киирилде кезээ.

        Уругларны чараш чуулге чанчыктырарда, оларнын чогаадыкчы чоруун сайзырадыры чугула. Сагыш-сеткилинин ханызындан чогаалчыгаштар, шулукчугештер дээш оон-даа оске хевирлерге чогаал бижиирин шенеп чоруур уругларнын чогаадыкчы озулдезинге бистин тургузуп алган болгумувус «Аныяк бижикчи» ажыктыг, дузалыг. Республиканын уруглар солуну «Сылдысчыгашче» бижээн ажылдарывысты ургулчу чортуп, сырый харылзаалыг ажылдап турар бис. Оон ангыда школа, кожуун, республика чергелиг чечен чогаал моорейлеринге ургулчу киржип, шаннал-макталдыг черлерни ап турарывыс - уругларнын чогаадыкчы озулдезин улам сайзырадып, хей-аъдын бедидип турар.

Бо чыындыда уругларнын «Уруглар Тыва
дугайында»  деп конкурска бижээн шулуктери база Н.Рушеванын 60 харлаан юбилейинге тураскааткан «Как гений чистой красоты…» деп уран чогаадыкчы ажылдар конкурузунга киириштирген шулуктерин Силерге бараалгаттывыс, номчукчу.

Болгумнун удуртукчузу Бай-Тайга кожууннун Бай-Тал ортумак ниити билиг школазынын тыва дыл болгаш чогаал башкызы Иргит Ш.Б.

Бай-ла-Тайгам ыдык чуртум.

«Баарынга байлар хонгаш,

Байып чурттап чораан-дыр» - деп,

Ыры-соске чонум алгаан,

Ылап чараш Бай-ла-Тайгам.

        Тоогунун арыннарын

        Торел-чону сактып чоруур.

        Уран-шевер усчуларнын,

        Улуг чурту Бай-ла-Тайгам.

Салчак Чайзат Кимовна, Бай-Тал ортумак школазынын оореникчизи, 11 класс, 2011ч.

Бай-Тал суурум.

                Биче чаштан ойнап оскен,

                Бижик-билиг ооренген,

                Авыралдыг ынак чуртум

                Ава черим - Бай-Тал суурум.

                Тайга-сыны сагышта дег,

                Айыраннаан чечектерлиг,

                Аккыр, хурен даглар  бургээн

                Таан чараш  - Бай-Тал суурум.

                Эзиминче кире бээрге,

                Эм-дом унуш айдызалган,

                Ажыл-ишчи эргим чоннуг,

                Аалым болган – Бай-Тал суурум.

Сотпа Солангы Орлан-ооловна,

 Бай-Тал ортумак школазынын оореникчизи, 11 класс, 2011ч.

Тывамга йорээл.

        Эгээртинмес байлак оран,

        Эртинелиг Тывам-дыр сен.

        Эрте шагдан тыва чоннун

        Эргий чурттаан ыдыы-дыр сен.

                                Азия диптин чурээ-дир деп,

                                Аалчы чону мактап чанар,

                                Алдар-адын сыкпайн чоруур

                                Ажыл-ишчи чоннуг-дур сен.

        Чолу бедик чорзун дээштин

        Чонум, Тывам карактап чор.

        Шыгжамырын узуп тотпес,

        Шынап чараш Тывам-дыр сен.

Хертек Ангелина Андреевна,

Бай-Тайга кожууннун Бай-Тал ортумак школазынын оореникчизи, 9 класс, 2010ч.

Хемчиим чараш.

                Хемнин уну чаакталган

                Хемчиим уну кынгырт кынган.

                Огбелерим чурттап оскен –

                Ондур ынак Хемчиим чараш.

                Чайны оттур эжим-оорум

                Чалгааравыс эштип ойнаар.

                Балык-байлан чемнеп шураан,

                Байлак чуртум Хемчии чараш.

Чулдум-оол Чайзат Мергеновна,

Бай-Тал ортумак школазынын 2 «б»  клазынын оореникчизи.

Чуртум алгаайн.

        Дээлдиген, эзир кужум

        Дээринде таваар ушкан.

        Дыка чараш оргээвис деп,

        Тывамны мен мактап ырлаайн.

Аржаан –дому чонун эмнээр,

Арыг агаар айдызалган,

Дажыг хемниг, даглыг чуртум

Тывамга мен шулуум соннээйн.

        Кужурзураан малы долган

        Курай ырын чону ырлаан.

        Кончуг чараш эртинем деп,

        Хоннумден мен чуртум алгаайн.

                        Серен-оол Олча Орлан-ооловна,

Бай-Тайга кожуун, Бай-Тал ортумак школазынын

                 оореникчизи, 9 «б» класс.

                        Өскен суурум сакты бээр мен.

        Бедик-бедик даглар бургээн,

        Бети-кыдыын даглар шыпкан,

        Талдар-биле каастаныпкан,

        Таан эргим Бай-Тал суурум.

Өске чуртка чораанымда,

Өскен суурум сакты бээр мен.

Делег-оол Влада Шолбановна, 9б класс,

Бай-Тал ортумак школазынын оореникчизи.

Бойдузувус камнаалынар.

Чаашкын соонда чечектернин

Чаагай чыды айдызаар.

Шиник хептиг ховаганнар

Шиилээн ары ужуп ойнаар.

Сарыг буру саарлып ойнаар,

Саргыл оннуг хевин кедер.

Бойдузувус ындыг онза,

Бодап четпес хуулгаазынныг.

Тывавыстын ажык байлаа

Тынып ханмас агаарында

Тынгарыкчы эмниг-домнуг

Тывызыксыг аржаанында.

Улуг, биче камныг болуул,

Уран-каазын магадаалы.

Донгак Ай-Суу Мерген-ооловна,

Бай-Тал ортумак школазынын 9а клазынын оореникчизи.

Аржааннарым.

        Шивилиг, Шындазын, Бел дээш

        Шиник чаагай хевин кеткен

        Тайга чернин эдээ черде

        Таан чараш аржааннарым.

                        Чайын боорга, манаа улус

                        Кадыкшылын экижидип,

                        Кайыын-даа бол, чедип келир,

                        Кайгамчыктыг аржааннарым.

        Кайы ырактан чоруп оргаш,

        Харап коорге, онзагай-ла!

        Хоорайжыгаш сагындырар

         Ховар эм-дом аржааннарым.

                                Салчак Чайзат Кимовна,

                                Бай-Тал ортумак школазынын

9а клазынын оореникчизи.

Башкыларым сакты бээр мен.

        Хоглуг-омак чай-даа эртти,

        Алдын-сарыг кус-даа душту.        

        Корушпээним эштеримни,

        «А» деп ужук айтып-сургаан

        Авыралдыг башкыларым

        Адап-сурап сакты бээр мен.

        Баар оруум шынын соглээр

        Башкыларым хундуткелдиг.

Ооржак Гриша, Бай-Тал ортумак школазынын

5-ки клазынын оореникчизи.

Эргим Тывам уран кызы.

Черни, дээрни, арга-бойдус, кижилерни

Чеченчиди каастап, сиилбип чуруп чорааш,

Делегейде бүгү чонну кайгадыпкан

Черим, чуртум ховар кызы Рушева.

Эвээш кыска чуртталганы чурттаза-даа

Эӊдере хөй чараш чүүлдү арттырып каан

Энерелдиг салым-чаяан сенде сиӊген

Эргим Тывам уран кызы Рушева.

Сотпа Ай-Херел Хулер-оолович, 6 кл.

Ачазыныӊ изин баскан.

Чурукчунуӊ ады-сывы

Чурттар санай алдаржаан-дыр.

Чараш кыстыӊ чуруктары

Чамбы-дипти кайгадыпты.

Улус-чонну тааладыр

Уран-шевер чуруттунар.

Алызындан чаяан-дөстүг

Ачазыныӊ изин баскан.

Сеткилиниӊ ыдыын сөӊнээн

Сергек хөөннүг чуруктары

Каптагайга чонун өөртүр,

Кадагалап арттырар бис.

Салчак Айцат Отчугашовна, 7 кл.

Сеткилимден чоргаараар мен.

Надяныӊ боду-биле ужуражып,

Мага хандыр топтап черле көрген болза…

Хүлүмзүрээн карактарлыг чараш кыстыӊ

Хүн дег чазыын чуруктардан билип алдым.

Чаагында сыртылаажы борбаӊнашкан

Чаашкын суу дег хоюг чуга арны шевер.

Интернационалчы өг-бүлениӊ уруу болгаш,

Ийи чуртту алдаржыдып кайгаттыӊ-даа.

Чараш болгаш уткалыг-даа чуруктарны

Чаптанчыг чаш назынында  бодараттын.

Бойдузувус дээди  кылдыр чаяап каанын

Бодалымда сеткилимден чоргаараар мен.

Чулдум-оол Чайзат Мергеновна, 6 кл.

Демир-үжүк туткан соонда…

Демир-үжүк туткан соонда чуруур кыстыӊ

Делегейде ады-сураа алгый берген.

Тергиин эки өөренир, салымныг-даа

Дендии онза үлегерлиг уруг чораан.

Чурукчу бооп чаяаттынган чоргаар уруг

Чуртталгазы кыска-даа бол хөйнү кылган.

Үнелеп четпес дыка-ла хөй чуруктарны

Үүже кылдыр музейлерде арттырып каан.

Салгалдары бистер ону кадагалап,

Сактыышкыннар шүлүктерни, чуруктарны,

Ындын ыры, хөгжүмүвус тураскаадып,

Ынак эргим Надявысты утпас-даа бис.

Хертек Лилия Юрьевна, 7 кл.

Кызы сени бодап чоруур.

Ада-иеӊ бичии чашты азырааштыӊ

Алдар-аттыг кызы кылдыр чаяап кааннар.

Салым-чаяан чурукчунуӊ оруун тыпкан

Сайзырангай угаанныг кыс апарган сен.

Элээди чаш назыныӊда чортсуӊза-даа

Эгээртинмес чуруктарны арттырган сен.

Орус улуг классиктерниӊ маадырларын

Олчаан хевээр чуруп кааныӊ чоргааранчыг.

Аваӊ ам-даа чырык черде сени сактып,

Аас-кежии – кызы сени бодап чоруур.

Чүреккейи саргып аарып ыстаза-даа

Чүктер санай чуруктарыӊ алдаржытты.

Эрелчин Анай-Хаак Григорьевна, 7 кл.

Делегейниӊ чырыткызы.

Чурук чуруп, бийир туткан чашкы уеӊ

Чуртталганыӊ чаяанын оон эгелээн сен.

Чүректерни чылдып келир чуруктарын

Чүктер санай улус-чонуӊ  сонуургап кээр.

Надя – идегелдиӊ отчугажы,

Надя – делегейниӊ чырыткызы.

Он муӊ ажыг маадырларлыг чуруктарыӊ

Орду-музей санында-ла кадагалаан.

Черивистиӊ, чуртувустуӊ чурукчузу

Челээш ышкаш өӊгүр, чараш генийивис.

Надя – идегелдиӊ отчугажы,

Надя – делегейниӊ чырыткызы.

Эрелчин Адар Борбак-оолович, 6 кл.

Алдар-аттыг Надявыс.

Кежээ сылдыс чайнай бээрге,

Кедергей-даа чараш апаар.

Шак ол сылдыс аразында

Чалыы кыстыӊ сылдызы бар.

Чурукчунуӊ ады-сураа

Чурттап чоруур. Дириг хевээр.

Арат-чонун өөртүп чоруур

Алдар-аттыг Надявыс.

Сотпа Элеонора Михайловна, 6 кл.

Ошпес одун чуруктары херечилээн.

Бичиизинден угаап бодап чуруй берген

Бистиӊ ынак сылдызывыс, маадырывыс

Дендии ынак чурукчувус Надяныӊ

Делегейде ады-сураа дыргын тараан.

Өшпес одун чуруктары херечилээн

Өөрүшкүнү биске шаӊнаан – чоргааранчыын!

Чырык черге чаяап төрээн авазынга

Чылыг, чымчак, уян кызы уттундурбас.

Эргим ава сеткилин бис ожаап, билип,

Эриг чурээн каастап чоруур чуруктарын

Салгалдары салгалдарга дамчыдып бээр

Сагыызынны кадагалап арттырар бис.

Аракчаа Айнагуль Адыгжыевна, 7 класс.

Допчузу.

Киирилде кезээ ……………………………………………...…ар 1

Ошпес одун чуруктары херечилээн ………………………..…ар 2

Бай-Тал суурум ………………………………………………...ар 3  

Тывамга йорээл ………………………………………………...ар 4

Оскен суурум сакты бээр мен ………………………………... ар 5

Бойдузувус камнаалынар …………………………………….. ар 6

Эргим Тыва уран кызы ……………………………………… ..ар 7

Ачазынын изин баскан ………………………………………...ар 8  

Кызы сени бодап чоруур ……………………………………....ар 9

Делегейнин чырыткызы …………………………………...…ар 10

Алдар-аттыг Надявыс ………………………………………..ар 11

Демир-ужук туткан соонда …………………………………..ар 12

Сеткилимден чоргаараар мен ………………………………..ар 13

Башкыларым сакты бээр мен ……………………..………….ар 14

Аржааннарым …………………………………………………ар 15

Чуртум алгаайн ……………………………...………………..ар 16

Хемчиим чараш ……………………………………………….ар 17

Бай-ла –Тайгам ыдык чуртум ………………………………..ар 18

Допчузу ………………………………………………………..ар 19