Проект "Сахижа ябая"

Багша: Очирова Валентина Намуевна, Хурумхаанай аймагай

Барханай юрэнхы дунда һургуулиин эхин ангиин багша

Проект «Сахижа ябая!»

Зорилго:

-  Хүн бүхэндэ юун эгээ үнэтэй баялиг болоноб гэжэ  элирүүлхэ;

-  Буряад  хэлэн дээрэ  ажалнуудые бүтээжэ hураха;

- Бүтээhэн ажалаа хүнэй урда харуулха  ба хамгаалха.

Оролто үгэ

Буряад зон эртэ урда сагһаа баян түүхэтэй, жэнхэни түрэл хэлэтэй, үндэһэн соёлтой, һайн һайхан ёһо заншалаар баян арад юм.

Мүнөө үедэ  түрэһэн нютагайнгаа түүхэ шэнжэлхэ,  уг гарбалаа мэдэхэ, ёһо заншалаа сахиха тон шухала асуудал болоод байна. Энээн дээрэhээ, энэ ажал бүтээхэ тон ехэ удха шанартай гэжэ hанагдана.

Ажалай ябаса:

       Һургуулиингаа үхибүүдэй дунда асуудал табижа, хүн бүхэн  ямар шухала зүйл сахиха ёhотойб гэжэ элирүүлхэ. Проектын ябасаар һэеэ гэр зохёохо. Юу сахиха ёhотойб:

1. Тоонто нютаг.

Тоонто нютаг гээшэ хүнэй түрэhэн, хүлөө шоройдоhон газарынь болоно. Тоонто нютагтаа бидэ гэр бүлөөрөө байнабди, hургуулида hуранабди, ехэ болонобди. Хүн бүхэндэ өөрын түрэhэн газар эгээл дүтэ, эгээл hайхан, эгээл дуратай газарынь гээшэ ааб даа.

Барагхан, Барагхан гэлсэгдэнхэй

Баабаймнай, эжымнай нютаг юм даа.

Байгалай хоймороор түбхинэнхэй,

Баабаймнай эжымнай нютаг юм даа!

2. Түрэһэн эхэ эсэгэ.

Хүн бүхэн түрэhэн эхэ эсэгэтэй байдаг. Эгээл түрүүн алтан дэлхэй дээрэ үри боложо түрэхэдэмнай эжымнай үлгын дуу дууладаг, энэрхы зохид, дулаан үгэнүүдые хэлэн эрхэлүүлдэг. Эхэ эсэгэеэ сэгнэжэ hураhан, хүндэлжэ ябаhан хүн, Эхэ орондоошье дуратай байдаг юм.

Эхын һургаал – эм,

Абын һургаал – алтан.

3. Түрэл хэлэн.

Түрэлхи нангин хэлэн дээрээ ажабайдал ойлгожо, эрдэм бэлигтэй боложо, түрэл арадайнгаа гүн гүнзэгы сэдьхэлтэй танилсанабди. Yндэhэн буряад  хэлэмнай ямаршье яhатанай хэлэнhээ дутуу дундагүй, уран гоё, хурдан хурса үгүүлбэритэй.

Түрэл хэлэн, түрэһэн дайда хоёроо

Түби дээгүүр хаанаш яба мартахагүйш,

Энэ хэлэн дээр эхэеэ нэрлээш өөрөө

Энэ дайдаар нюсэгэн хүлөөрөө гүйгөөш!

4. Эрхим бэлигтэй һургуули.

Манай Барханай һургуули 1908 ондо бии болоһон. Түрүүшын багша – Буда багша болоно. Мүнөө манай һургуулида 143 һурадаг, 21 багша хүдэлдэг. Минии һургуули дэлхэй дээрэ эгээ һайхан, баян эрхим гэжэ һананаб. Дуратайб даа шамдаа, түрэл һургуулимни.

5. Ёһо заншалнууд.

Анхан сагта элинсэгүүдэй абажа ябаһан абари зан, ёһо заншал мартагдажа байна гээшэ ааб даа. Мүнөө үндэр наһатай үбгэд хүгшэд һанана байха: “Нюргаа бү үргэлэгты!”, “Эльгээ бү тэбэригты!”, “Шанаагаа бү тулагты!”, “Налайжа һуужа болохогүй, хэшэгээ гээхэт!” гэхэ мэтэ нагаса эжы абанар, үбгэн аба, хүгшэн эжынэр һургаал заабари хэлэжэ, һургажа байдаг бэлэй. Эдэ ёһо заншалнуудаа хэзээдэшье бү мартая.

6. Оршон тойронхи байгаали.

Ургамал ногоо, уһа голнуудые, ан амитадые хамгаалха хүдэлмэри энэ сагта тон шухала үүргэ дүүргэнэ. Бидэнэй байгаалияа хамгаалаагүй һаа саашадаа амилха һайхан агаар ууха сэбэр уһан олдохоёо болёод байхал даа.

          Буддын шажанай һургаал: модо хэмһээ ехээр отолхогүй, газар онгилон малтахагүй, уһа бузарлахагүй - эдэ бүгэдэ һургаалые сахижа ябаха манай нангин уялга.

Тобшолол

Һэеы гэртээ байжа,

Буряад хубсаһаа үмдэжэ,

Буряад хэлэеэ үзэжэ,

Уг изагуураа, удха заяагаа

Улам һайнаар сахижа ябая!