Исследовательская деятельность учащихся
Исследовательсик работы учащихся
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 Хаабый-Хабырыыс. Игнатьева Валентина | 362.61 КБ |
| Биьиги дьиэ кэргэн уонна оскуола. Михайлова Сааскылаана | 607.22 КБ |
| Уут туьата | 411.3 КБ |
| Николаева Р.А. | 1.89 МБ |
 Разведение кур в домашних условиях. Попов Нюргун | 28.34 КБ |
| Тэллэй чэйин туьата. Игнатьева Валентина | 297.93 КБ |
| Мааны мас-хатын. Попова Сайаана | 30.37 КБ |
| Тереебут дойдум сирин аьа. | 925.21 КБ |
 Улуу Каыйыы 70 сылыгар. Учащиеся 2 г класа. | 857.78 КБ |
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Үлэм с оруктара : Хос эһэм ту һ унан дьонум кэпсээниттэн уонна кинигэттэн ааҕан билии ; Булт туһунан билиини хаҥатыы. Үлэм сыала : хос э һэм дьарыгын туһунан үөрэтии уонна киэ ҥ араҥаҕа били һиннэрии. Дмитриев Гаврил Петрович - Хабый - Хабырыыс 1927 сыллаахха т өрөөбүт .
Төрөөбүт сирэ : Тэ ҥкэ Араҥастааҕа Хабый - Хабырыыс бултаабыт кыыллара элбэх . Ордук тайа ҕ ы, табаны , тыатаа ҕ ыны булта һар эбит . Бул таабытын тухары Баай Байанай киниэхэ 60 тахса тыатаа5ыны ууммут . Кэргэнинээн отучча табаны ииппиттэр . Таба этэ , үүтэ ас буолара .
Хабый Хабырыыс бултуур ньымалара Б ө р ө л ө р табаларын тардан сордууллара . Ол и һ ин б ө р ө ҕ о чааркаан иитэн уурара . Кыһын ыраах тыа ҕ а хайыьарынан айанныыра . Хайыһарын тайах тыһа тилэхтиирэ , оччо ҕ о хаарга тыаһа суох буолара . Са һ ылга, б ө р ө ҕ о айа диэн сэрэхтээх булт сэбин туттара . Айаны сатаан мындырдаан ииттэххэ ырбата (стрела) улахан кыылы курдары ту һ эрэ .
Тайах ү рэхтэн чугас сиргэ баар буолар . Кини киэ һ э аһаабыт сириттэн ыраах барбат эбит . Ол иһин Хабырыыс тайахха т үүн аһаабыт сирин булан үөмэн бултуура . Туут хайы һ арынан тайа ҕ ы сырсан эккирэтэрэ . Тайах т ү ргэн буолан бэйэтин отой ситтэрбэт . Тайах
Булчут ыт тыатаа ҕ ы сытын ылан , э һ э ар ҕ а ҕ ын булара . Мас бэрэбинэтинэн сохсо о ҥ орон туруорара . Сохсо и һ игэр баар мэ ҥ иэ ҕ э киирэн тыатаа ҕ ы былдьанара . Тыатаа5ыны араас ньыманан бултуура .
Кырдьа5астыын дуолан охсу һ уу . Т γ м γ к 1. Хос эhэм дьарыгын туhунан элбэ5и биллим . 2. Кини туhунан кинигэ5э суруллубут . 3.Баай Байанай булту γтγе майгылаах , ыраас дууhалаах киhиэхэ биэрэр . 4.Билигин Саха сиригэр эhэ ахсаана элбээбит .
Саха сиригэр эьэ ахсаана 1960 сыл 1990 сыл 2016 сыл
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Υ өрэххэ, с портка ситиһиилэрбит Михайлова Сааскылаана Дуобат к үрэ ҕ эр Биһиги - кылаас дуобатчыттарабыт Хабылык к үрэ ҕ эр
3 место, соревнование по русским шашкам среди учащихся Сунтарского улуса, декабрь, 2014г. 3 место, улусный шашечный фестиваль Сунтарского улуса, октябрь, 2014г. Успешное участие в открытом турнире по русским шашкам, с.Сарданга , сентябрь, 2014г. 3 место в соревновании по настольным играм: хабылык , хамыска среди учащихся 1-4 классов, «Саха ө б ү гэ оонньуулара », июнь, 2014г. 2 место в соревновании по бегу, среди учащихся 1-2 классов, «Саха ө б ү гэ оонньуулара », июнь, 2014г. 1 место «Тыл баар бараммат баай »- интеллектуальнай оонньуу – күрэх, олунньу , 2014с. 1 место в командном соревновании на Малых олимпийских играх, февраль, 2014г. Мин ситиһиилэрим
Убайым Сандал ма ҥ найгы учуутала – Тамара Дмитриевна Кылаас иһинэн ыытыллыбыт дуобакка дьиэ кэргэн турнира, 2000, 2001сс.
5 кылас , оскуола таһа , 2003с. 2 кылаас , о ҕ олорго шахмакка Республиканскай олимпиада ҕа кыттыбыта , 2000с. 2 кылас , Первенство РС(Я) по шашкам, 2000г.
Эдьиийим Сандаара ма ҥ найгы учуутала – Надежда Афанасьевна. Первенство Сунтарского улуса среди взрослых, 2004г. Турнир по шашкам среди учащихся уулуса .
Биһиги дьиэ кэргэн В.Г.Павлов аатынан Сунтаардаа5ы начальнай оскуоланы кытта ыкса сибээһэ .
Биһиги дьиэ кэргэн мин ү ө рэнэр оскуолабын кытта ыкса сибээстээх . Бииргэ т ө р өө буттэрим начальнай оскуола ҕ а ү ө рэммиттэр. А5ам эмиэ мин уерэнэр оскуолабар ү ө рэммит . Эдьиийим , убайым начальнай оскуола5а ү ө рэнэр кэмнэригэр спортка улахан ситиһиилэммиттэр . Т үмүк
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Ньымалары тутуннум : Үүт уонна үүт астар тустарынан кинигэттэн ааҕыы, ийэбиттэн ыйыталаһан билии , маҕаһыыҥҥа экскурсияҕа сылдьыы ; Опыттары оҥорон кэтээн көрүү. Соруктара : Үүт уонна үүт ас туhатын билии-көрүү ; Опыттары оҥоруу. Үлэм сыала : ү үт уонна үүт ас туhатын чинчийии Сабаҕалааһын: үүт уонна үүт ас чахчы о5о сүрүн аhылыгынан буолар диэн э тиэххэ сөп дуо?
Чинчийии Төрүөхпүттэн 3 сааспар 3-5 саас Ийэ үүтүн испитим . Бороһуок уутун испитим . Тумук : кыра о5олор улахан дьонноо5ор үүтү ордук сөбүлээн иhэллэр эбит диэн түмүккэ кэллим . Ийэм биир нэдиэлэ5э ууту испит ахсаана . Миша биир нэдиэлэ5э ууту испит ахсаана . 1 3
1 2 3 Неолит таас уйэтигэр дьоннор кыыл үүтүн испэттэр . Биһиги эрабыт буолуо 8-9 тыһыынча сыл аннараа өттүгэр киһи үүтү иһэр буолбут Дьиэ кыыларын үүттэрин иьэр буолбуттар Үүтү иһии: Үүт састааба: витаминнар минераллар молочная кислота белоктар сахар минеральнай туустар
Үүт ас Хайдах астанара Суорат Үүт аннын оргутан баран аһыта туруораллар . Иэдьэгэй Үүт аһыйбытын оргутабыт . Онтубут иэдьэгэй буолар . Сыр Иэдьэгэйтэн астыыллар . Кымыс Биэ үүтүттэн астыыллар . Үүт астар Үүт ас Хайдах астанара Сүөгэй Үүт эрийэр аппараатынан үүтү эрийэллэр . Арыы Сүөгэйи ытыйан арыы оцороллор . Быыр - пах Быырпа5ы арыы уутунан оцостон иһэллэр Хайах Хайа5ы арыыттан астыыллар . Т үмүк. Үүттээҕэр үүт астар ордук туhалаахтар эбит , тоҕо диэтэххэ аhытыллыбыт үүттэн оҥоhуллубут буолан организм түргэнник иҥэринэр уонна үүккэ төhө туhалаах эттик баарый да, үүт аска эмиэ соччо баар .
Сибиэ һэй үүт туһата Таба үүтэ Биэ үүтэ Үүтү ыаммытынан иһэр ордук . Тэбиэн үүтэ Бобуллар ! Наһаа хойуу үүтү куртах , үөс ыарыылаах сааһырбыт дьон уонна кыра оҕолор иһэллэрэ көҥүллэммэт. Үөс туолуон сөп.
Опыттары оҥоруу 1 опыт Үүт бэлиэлэрин чинчийии : сытын ; амтанын ; тас көстүүтүн. Түмүк: үүт маҥан өҥнөөх, минньигэс , уба5ас, курдары көстүбэт, сыта суох диэн түмүккэ кэллим . 2 опыт Үүттэн үрүҥ аһы суораты оҥоруу. Түмүк: Үүт аhыйда5ына бөлөнүйэр , суорат буолар эбит диэн түмүк оҥордум . 3 опыт Үүттэн коктейль. Түмүк: Үүттэн наhаа минньигэс коктейлы оҥоруохха сөп диэн санааҕа кэллим .
Үүт киhиэхэ туhата олус элбэ5ин биллим . Үүт астар элбэхтэрин , араастарын үөрэттим, биллим . Үүт астар иҥэмтиэлээхтэр уонна доруобуйа5а туhалаахтар . Үүттэн араас аһылыгы астанан аһаан дьон – сэргэ абыранар . Ол иһин сахалар үүтү “үрүҥ илгэ ас” диэн ааттаабыттар эбит . Үүттэн суорат уонна коктейль астыырга үөрэнним . Үүт туһунан билиибин оҕолорго кэпсиэм . кем-м+фил-л+р = кефир мок-к+ло+коз-з = молоко см+ми+е+т-им+а+н+а =сметана лас+лив+у-а-лу+ки =сливки й+оги+ум-ми+рт =йогурт сам+р-а+яж+ен-мс+ка = ряженка Үүт астар тустарынан ребустар: Түмүк
кем-м+фил-л+р мок-к+ло+коз-з см+ми+е+т-им+а+н+а лас+лив+у-а-лу+ки й+оги+ум-ми+рт сам+р-а+яж+ен-мс+ка Ребустары таай
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Римма Александровна Николаева Отличник народного просвещения РСФСР; Почетный работник системы образования Республики Саха (Якутия); Учитель – методист; Учитель – учителей; Почетный гражданин Сунтарского улуса; Почетный заседатель Сунтарского народного суда.
Улэтин кэрчиктэрэ 1956 -1957с. Бордо ҥ ноо5у сэттэ кылаастаах оскуола , учуутал ; 1960с. Б үлүүтээ ҕи педагогическай училищены үө рэнэн б үтэрэр ; 1982с. Магаданскай пединституту бутэрэр ; 1960-1961с. Тойбохойдоо ҕ у орто оскуола , старшай пионер баһатай ; 1961-1962с. Сунтаардаа ҕ ы орто оскуола , старшай пионер баһатай ; 1962-1963с. Сунтаардаа ҕ ы орто оскуола , начальнай кылаас учуутала ; 1964-1967с. Сунтаардаа ҕ ы 2№-ээх орто оскуола,кылаас учуутала ; 1967-1989с. Сунтаардаа ҕ ы орто оскуола , начальнай кылаас учуутала ; 1989-1994с. Сунтаардаа ҕ ы начальнай оскуола , начальнай кылаас учуутала ; 1994-2009с. Сунтаардаа ҕ ы начальнай оскуола , социальнай педагог.
2014с. Выпускниктарын кытары керс үһүү гэ. 1981с. Оскуола музейыгар , музей үлэһиттэрин кытта . 1979с. 3 кылаас салайааччыта 1985с. Υ ө рэнээччилэри кытта Москва куорака . Начальнай оскуола
Олунньу 2006с. Крестях оскуолата . Улуус оскуолаларын социальнай педагогтар семинардарыгар . «Приведи в порядок свою планету» проект автора. Улэтин тумугунэн Уерэ ҕ ирии Министерствотын грамотатынан на ҕ араадаламмыта. Оскуола иһинэн дьиэ кэргэн , эбээлэр кулууптарын тэрийэн улэлэппитэ . Оскуола музейын общественнай директора.
Общественнай улэ Ветеран – учууталлар ү өрэ ҕ ирии ы һ ыа ҕ ар . Улуус женсоветын председэтэлэ . Профком, партийнай тэрилтэ секретээрэ ; Нэ һ илиэк уонна улуус депутата; Народнай суут сэтээтэлэ ; Улуус женсоветын председэтэлэ ; Ветеран – учууталлар сэбиэттэрин тэрийээччитэ .
2014с. «Этих дней не померкнет, слава» поколениялар керсуьуулэригэр
Дьиэ кэргэнэ Римма Александровна ү с о ҕ олоох , элбэх сиэн эбээтэ , хос эбээтэ . Кэргэнэ Владимир Николаев народнай театр директорынан ү лэлээбитэ . Сунтаарга кини аатынан тетр уонна уулуусса баар .
Предварительный просмотр:
Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
«Сунтарская начальная общеобразовательная школа им.В.Г.Павлова»
Исследовательская работа
на тему:
«Разведение кур на приусадебном участке»
Автор: Попов Нюргун
Возраст: 7лет
Класс: 1 «г»
Руководитель: Иванова Л.М.
2017год
Содержание:
Введение.
1. Разведение кур на птицефабрике.
2. Разведение кур на приусадебном участке.
3. Порода наших кур.
4. Польза разведения кур.
Использованная литература.
Приложение.
Введение.
В настоящее время многие люди занимаются разведением домашней птицы. К домашним птицам относятся куры, гуси, утки. Особенно много разводят кур. Куры разводят, чтобы получить яйцо и куриное мясо. Наша семья, как и многие любители домашнего хозяйства, занимается разведением кур и кроликов.
Цель работы: изучение условий содержания кур на приусадебном участке.
Объект исследования: курятник
Предмет исследования: куры.
Методы исследования:
- Изучение литературы;
- Наблюдение;
- Оформление результатов исследования.
- Разведение кур на птицефабрике.
Домашних птиц разводят на больших птицефабриках, на птицефермах и на приусадебных участках. В нашей республике птицефабрики находятся в городах Якутск, Нюрба и Мирный.
На птицефабрике в инкубаторы помещают одновременно сотни тысяч яиц. Вентиляторы подают в инкубатор теплый воздух. Специальный механизм время от времени переворачивает яйца, чтобы они равномерно прогрелись. Все это необходимо для правильного развития зародышей.
Вылупившихся цыплят отправляют в цех выращивания. Оттуда уже подросших кур переводят в цех клеточных несушек - главный цех птицефабрики. Из него в магазины поступают сотни миллионов яиц в год.
- Разведение кур на приусадебном участке.
Разведение кур в домашних условиях не простое занятие. Для этого нужно создать для кур хорошее место обитания, организовать четкий режим питания и правильно подобрать рацион питания. Если правильно организованы все условия польза от кур будет больше. Куры будут нести много яиц, и давать хорошее потомство.
Наши курицы и кролики обитают в специальном помещении, где есть курятник и зона обитания кроликов.
Первые куры у нас появились в 2014году. Их было 10 штук. Затем в 2015году мы взяли еще 10 штук. Их стало 20 штук. Прошлой осенью несколько кур мы зарезали для мяса, потому что они не стали давать яйца. В данное время в хозяйстве у нас 4 кур, 1 петух и 16 кроликов.
Кормление кур в день проводится 2 раза. Для корма мы используем куриный комбикорм, отходы от еды и сено. Корм мы наливаем в специальные кормушки. Вместе с кормом наливаем в поильник воду. Перекармливать птицу ни в коем случае нельзя. Это плохо сказывается на ее подвижность и она перестает давать яйца. Прошлым летом в наше отсутствие за курами ухаживал мой дядя. В результате перекорма куры ожирели и перестали давать яйца.
- Порода наших кур.
В мире существует около 60 пород кур.
Ухаживая за курами, я узнал, что наши куры имеют две породы: Родонит – курица, которая вывелась в инкубаторе и домашняя курица - выведенная в естественных условиях.
Куры Родонит имеют небольшую голову, желтый клюв, красный гребень. Перья у родонита светло-коричневые, хвост и кончики крыльев белого цвета. Весит родонит – 2киллограмма. Родонит несет яйца четвертый год.
Домашняя курица похожа на родонит, но размером больше. У домашней курицы есть три цыплят. Сейчас они стали ростом с курицы.
- Польза разведения кур.
Разведение кур дает нашей семье много пользы.
В-первых: яйцо-это экологически чистый продукт, который необходим для нашего организма;
В яйцах содержится большое количество необходимых организму человека биологически активных питательных веществ. Яйца укрепляют зрение, укрепляют сердце, они необходимы для нормального роста.
Во - вторых яйца используют для приготовления различных блюд и мучных изделий;
В- третьих – разведение кур имеет материальную выгоду. (Приложение1)
Сумма дохода за год от яиц и куриного мяса составил 78700 рублей. Сумма затрат - 12300рублей. Сумма прибыли - 66400рублей. В месяц сумма прибыли составляет 5533рублей.
- Мои итоги.
- Организовывая птицеводство в домашних условиях, следует позаботиться о помещении, в котором будут находиться куры;
- Правильный корм и питание кур-залог хорошей продуктивности птиц ;
- Разведение кур имеет материальную выгоду.
Использованная литература:
- Плешаков А.А. Окружающий мир. 4 класс. Учеб.для общеобразоват.учреждений.
- Интернет-сайт:
Приложение 1
Расчет дохода и прибыли.
1 курица стоит 250 рублей. На покупку 20 кур потребовалось 5000рублей.
1 мешок комбикорма стоит 1200рублей. На один год для 20 кур необходимо 6 мешков комбикорма стоимостью 7200рб.
1 курица дает одно яйцо в день. За год дает 365 яиц. 20 кур за год дают 7300 яиц.
Одно яйцо стоит 10 рублей. 7300 яиц стоят 73000 рублей.
1 курица весит 2 килограмм. 1 килограмм куриного мяса стоит 150рублей. Мясо 19 кур стоит 5700рублей.
Расчет дохода: сумма дохода от яиц и куриного мяса за год составил 78700рублей.
Расчет прибыли: из суммы дохода вычитаем наши затраты: стоимость кур и стоимость комбикорма.
78700-5000-7300=66400рублей
Прибыль за год составляет 66400 рублей. Прибыль в месяц получается 5533 рублей.
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Соруктара : Тэллэй чэй туьунан кинигэттэн ааҕыы, ийэбиттэн ыйыталаһан билии ; Тэллэй чэйи кэтээн-кер үү ; Тэллэй чэйтэн утах о ҥорон холонуу . Үлэм сыала : тэллэй чэйин чинчийии Тэллэй чэй Тэллэй чэйтэн о ҥо һуллубут утах
Кислота: уксусная, молочная, яблочная. Витаминнар Т эллэй чэй састааба: Кофеин Ферменты Сахар Этанол Т эллэй чэй доруобуйа Ҕа ту һата Тэллэй чэй ута Ҕын тымныйыы , сөтөл уонна ис ыарыытын утары иһиллэр; Тиис уонна күөмэй сай Ҕ анарга туттуллар . Тэллэй чэй араас веществолартан турар .
Кэтээн - к өрүү 1.Тэллэй чэй хапта Ҕай уонна ньылбырхай , ата Ҕа суох ; 2.Тэллэй пластинкаларга арахсар ; 3. Тэллэй ү өһэ уонна аллараа өттө сиэрэй ди ҥ и ма ҥ ан дьүһүннээх, ортото кугас ; 3.Тэллэй чэй ууга дагдайар , уута суох сатаммат ; 5.Тэллэй и саахардаах ууга уктахха улаатар уонна ү өск үүр .
Тэллэй чэйтэн утах о ҥоруу бэрээдэгэ 1.Банка5а чэй заваркатын кутабыт . 2.Ыраас оргуйбут уу кутабыт . 3.Саахар кутан баран, булкуйабыт , сойутабыт . 4.Тэллэй чэйин ыраас ууга сай Ҕыыбыт . 5.Тэллэйбитин сэрэнэн ылан банка5а угабыт . 6.Банкабытын марлянан буруйэбит . 7.Утахпыт биир к үнүнэн бэлэм буолар .
Тэллэй чэй дойдута - Цейлон; Тэллэй чэй утах о ҥ орорго туттулларын биллим , квас курдук амтаннаах буолар ; Тэллэй чэй доруобуйа Ҕа ту һалаах; Тэллэй чэй тыынар , улаатар уонна үөскүүр. Газированнай ута Ҕы , кока коланы тэ ллэй чэйинэн солбуйар ордук . Түмүк
Предварительный просмотр:
МБОУ «Сунтарская начальная общеобразовательная школа им. В.Г.Павлова»
Дакылаат темата:
«Мааны мас – хатыҥ»
Толордо: Попова Сайаана, 1 «г» кылаас үөрэнээччитэ
Салайаччы: төрөппут Корякина Н.В., учуутал Иванова Л.М.
Сунтаар сэл., 2014с.
Иһинээҕитэ
Киирии
- Хатыц киьи оло5ор суолтата
- Хатын уунуутэ, тар5аныыта.
- Хатыц мас эмтээх свойствота.
- Хатыц маьы олоххо-дьаьахха туттуу.
- Хатын киhи оло5ор, доруобуйатыгар туhатын чинчийии
- Хатыц - арацаччылыыр, ытыктанар мас.
- Хатыц мастан утах оцорор улэни ыытыы.
Тумук
Туhаныллыбыт литература:
Киирии
Киьи аймах былыр – былыргыттан чэбдик туруктаах сылдьар туьуттан, араас ыарыыттан эмтэнээри, угус билиини-керууну, дьо5уру-ньыманы мунньунан кэллэ. Доруобуйа туруга тулалыыр эйгэ сабыдыала улахан. Манна айыл5а уларыйыытын содулун туьунан чорботон бэлиэтииллэр. Ол эрээри айыл5а бэйэтэ эмтиир кыа5ын, тулалыыр куех эйгэ эми-тому уескэтээччи буоларын туьунан ситэ-хото этиллибэт. Ийэ айыл5абыт бэйэтэ анаан ууннэрэр эмтээх отун-маьын кедьуустээхтик туьаныы билицци кэмцэ ордук суолталанна. Эмп – томп тиийбэт, атыыланар сыаната кун аайы урдуу турар кэмигэр бэйэбит ис кыахпытын туьанарбыт тирээн кэллэ. Манна уескээбит урэхпитигэр, тереебут алааспытыгар уунэр эмтээх уунээйини билии, сатаан эми-тому оцоруу, таба туьаныы курдук уустук боппуруостар уескээн тахсаллар.
Улэ проблемата: билинни сайдыылаах, тэтимнээх чел олохтоох, доруобай эрэ киhи учугэйдик олоруон, улэлиэн сеп. Кыра эрдэхтэн доруобуйабытын керуннэхпитинэ эрэ сайдыылаах дьон буолуо этибит.
Улэ объега: хатын.
Дакылаат темата: Мааны мас-хатыҥчаан;
Сыала: хатын мас киhи оло5ор, доруобуйатыгар туhатын уерэтии;
Соруга:
1.Хатын маhы айыл5а5а кэтээн керуу;
2.Хатын мас туhунан литератураны уерэтии;
3.Хатын мас туhатын уерэтэр чинчийэр улэни ыытыы.
- Хатыц киьи оло5ор суолтата
- Хатын уунуутэ, тар5аныыта.
Саха сиригэр хатын алта керунэ уунэр. 3 мас, 3 сэппэрээк. Аан дойдуга 120 керунэ баар эбит. Кини урдугэ 20-23 м уhуннаах, кэтитэ15-25см. Хатын сиэмэннэн тар5анар элбэх кыра хатынчааннар уунэллэр.
Элбэх хатын уунэн турар сирин – хатын чаран диэн ааттыыллар.
- Хатыц мас эмтээх свойствота.
Угус литератураларга суруйалларынан, сир урдугэр киьи баар буолуо5уттан ыла эмтээх уунээйилэр угус ыарыыны эмтииргэ туттуллаллар. Хатын мас эмтээх уунээйиннэн былыр – былыргыттан биллэр. Обугэлэрбит хатын сэбирдэ5ин араас ыарыыларыттан тутталлар эбит. Ыам ыйын бутуутэ хатыц сэбирдэ5ин саца тыллан, сыстацнас буолбут кэмигэр хомуйуллар. Элбэх мастан кыра-кыратык ылар ордук. Серуун, кулук сиргэ тэлгэтэн ууруллар. Унугэьи саас, хаар ууллубут кэмигэр. Хомуйуллуохтаах. Унугэьи кеенньерен эбэтэр оргутан ииктэтэр, уес таьаарар уонна дезинфекциялыыр эмп быьыытынан туттуллар. Сибиэьэй сэбирдэ5и ревматизмца, радикуликка, суьуех дьар5атыгар халыцнык саба уран кэлгийэллэр. Ыалдьар сирэ сылыйыар диэри тутуллар.
Хатыц сэбирдэ5ин ууга оргутан туруоран баран, олууннанарамачыыhы, куех сэбирдэ5ин суhуех, то5ос ыарыыларыгарыалдьарсиргэхалыннык уран эмтэниллэр.Куехсэбирдэхумайбыткулунынахарыытыгарбулкуйануоккабуспуккатуттуллар.
Хатын сэбирдэ5ин быыла киhи сылаатын таhаарар, мэйииулэтинтупсарар, хаан а5ыйааhыныгартуттуллар.
Хатыннаиккиараастэллэйдэруунэллэрэбит. Бастакынанчээри, эбэтэр «сурту» диэнааттыыбыт.Ракыарыыга, миома5а, киста5а кемелеhер.
Урутсурту элбэ5эр сахаларчэйгына иhэллэрэбит.Олусбарымтыа, кугасеннеехбуоларэбит. Киhи уеhун, иhин учугэйдикыраастыыр..Суртунумэлийэн ,теркалаан, паачкалаахчэйимоонньо5он, малина сэбирдэ5инхолбуубулкуйанкыhын иhэргэвитаминнайчэйонорон , кыhыны,быhа иhиххэ сеп.О5олор да,улаханкиhи да ыалдьыбатбуолар.
Хатынсаха ута5а.Хатын ута5а киhи организмыныраастыыр,Сбитэмииннээх,куемэйыарыытыгар, анемия5а туhалаах.
- Хатыц маьы олоххо-дьаьахха туттуу.
Хатынатынмастартануратытакини таhа туос, хатырыгасуох. Хатынтуоhа эмиэолус туhаны а5алар.Биhигиэбугэлэрбиттуосыаскиhиэхэулахан туhалаа5ын билэн, сайынтуосыаhын хаhааналлара.Тииhи ыраастыырга ,бе5ергетерге о5олуун, улаханныын , кырдьа5астыын бары себулээныстыылларэбит, куемэй, миилэ, айахбааhырыытынитинниксэрэтэнолорбуттар.Онутэнэтуостанбиhигиэбугэлэрбит иhит-хомуостигэнонороллоро,былыргыдьонтуос иhиттэн аhыырбуоланнардоруобайбуолаллара.Былыргыдьонтыыоностонбалыктыыллар эбит.Сахакиэргэлинбастына, илинкэбиhэр, ытар5а уо.д.адьикти туhалаахтэриллэритигэллэр,маhыттансугэуга,мас иhитарааhа оноhуллар.
Хатын масс барахсан айыы маhынан, дьахтар сурунэн аа5ыллар.Хатын тулалыыр эйгэни, киhини ыраастыыр, айыл5аны кытары ситимниир. Санааны ырааhырдар, ейу-санааны урдэтэр, септеех быhаарылары а5алар. Куhа5ан санаалаах дьон алдьатыылаах дьайыыларыттан харыстыыр, куhа5ан дьайыыны тэйитэргэ кемелеех. Улэ – хамнас тэтимин тургэтэтэр. Ба5а сана туолуутун чугаhатар. Атын туспа уескуурун, уунэрин тохтотор.
Хатынмассалгыныыраастыыр.Кинилэрхамсыырхарамай, киhи тыынарыгарнаадалаах кислород диэныраасуонна туhалаахгааhытаhааралларуоннатыынартыыннааххабуортулаахгааhы инэринэллэр. Салгынысиигирдэллэр, салгыныбыылтаныраастыыллар, тыас –уустахсарынкуччаталлар.
- Хатын киhи оло5ор, доруобуйатыгар туhатын чинчийии
- Хатыц - арацаччылыыр, ытык мас.
Хатын туhатын билсэ «Арчы» дьиэтигэр баран чинчийэр улэни ыыттыбыт.
Августина Ильинична хатын туhатын туhунан ессее элбэ5и кэпсээтэ илэ харахпынан керен,тутан –хабан элбэ5ибиллим. Холобурахатынтуоhуттан
сахалыыараныччылыырбэлиэнионоруоххасеп, сахаыалыгарсуеhуелбетун, «элбэхсуеhууhаатын» диэнтуостантигиллибиткебуерукердум , суртуну,хатынтуоhуттаноноhуллубутыаhынтутан- хабанилэхарахпынанкердум ,хатынтуоhунчараасгынахахтаанискэннэсабабаайанутуердэллэринтуhунанкердеренкэпсээтэараасэлбэхтуосиhиттэр , хатынмаhыттаноноhуллубутсахаиhиттэринвыставкатынкеренулаханныксэргээтим. Киhи се5уеххатынтуоhуттанкиэргэлэрэонорботторэбит, бу «Арчы» дьиэтинараныччаалытын, куhа5антыыныраа5ынанаастындиэнхатынмаhынтуоhаулахантуhалаа5ынбилэннэрааннарынтуоhунанбуруйэнкыраhыабайдааанонорбуттар.Мантанкестерунэнсахакиhитигэрхатынмасулахантуhалаа5ын, араначчылыыр, харыстыыр,эмтииркуустээ5инбиллимдиисаныыбын.
Айыл5а киhи алаhа дьиэтэ. Ол иhин Айыл5а – ийэбарахсаныкырасааскыттанистинниктаптыы, харыстыы, араначчылыыуерэниэхтээххин.
- Хатыцы мастан утах оцорор улэни ыытыы.
Түмүк
Бу дакылааты аа5ан хатын доуобуйа5а,олоххо туhатын туhунан элбэ5и биллимдиисаныыбын. Инникиеттугэрдоруобайбуоларнаадаттанбиhиги айыл5абыт кэрэ бэлэ5ин хатыны туhанандоруобуйанытупсарыаххасепдиисанаатым. Ононхатынмаhы биhигиниараначчылыырынкурдукытыктыы,кыра о5о эрдэхпититтэнхарыстыыуерэниэхтээхпит.
Туhаныллыбыт литература:
- «Аар айыл5а эмтиир кууhэ» (Августина Яковлева, Мария Мохова, Тамара Тимофеева СРНМИНЧТ «УрунАар Тойон», Саха РеспубликатынНоруотЭмчиттэринАссоцията – Дьокуускай 2009. -128с.
- «Саха сирин мастара» (детсад иитээччилэригэркемематырыйаала).
- «Саха туоhунтойуга»: учууталгакеме пособие/ [ хомуйанонордо Е.П Гуляева]. Дьокуускай: Сайдам , 2007.- 48с.ил.
- Тимофеев П.А. Деревья и кустарники Якутии / П.А. Тимофеев; Отв.ред.канд.с.-х.наук А.П. Исаев.- Якутск: Бичик, 2003- 64с.,ил.
- Фёдорова Зоя Прокопьевна Уунээйиэйгэтэ: кырасаастаах о5олоругар/ Фёдорова З.П., Фёдоров Г.М. .; [худуоhунньук Надежда Николаева].- Дьокуускай : Бичик,2011.- 40с-(Билэ- кереуерэнэбин).
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Ґлэ сыала : х аннык отонноох сир аґа тіріібµт Сунтаарбар µµнэрин , туґатын билии . Ґлэ соруктара : Төрөөбүт дойдум отонноох сирин аһын үөрэтии ; Отонноох сир аһын хомуйуу уонна хаһааныы .
Сир аһын арааһа Дьэдьэн Хапта ҕас Моонньо ҕон
Малина Дөлµһµөн Сугун
Сунтаар 30 м үнүүтэ Массыынаннан айан 20 м үнүүтэ Сатыы айан
Сир аһын хомуйуу
Сир аһын хаһааныы
Сир аһа аһыыр аспыт
Предварительный просмотр:
Ёжикина Радость
Астрономический календарь. Октябрь, 2018
Туманность "Пузырь" в созвездии Кассиопея
Дымковский петушок
Что общего у травы и собаки?