“Өшкү сүдүнүң ажык дузазы” деп шинчилел ажылы

Слайд 1

МБОЧ Кызыл-Даг ортумак ниити билиг Хертек Амырбитовна Анчимаа-Тока аттыг школазынын 6 клазынын оореникчизи Салчак Тумендейнин “ Ө шк ү сүдүнүң ажык дузазы” деп шинчилел ажылы

Слайд 2

“ Ө шк ү ажыл-агыйлыг КызылДаг совхозу ”

Слайд 4

Ажылдын чугулазы : Тыва ө кпе аары-биле Россияда бирги черде турар болгай . А өшкүнүн чаа сагган сүдүн ижерге өкпе аарыынга кончуг дузалаар боорга, ону тыва чон амыдыралынга ажыглап, кижи бүрүзү өшкүден азырап ооң сүдү*н саап ижип орар болза, аар өртектиг , хемчээли улуг эмнер ижерин эвээжедири - ажылымнын чугулазы боор

Слайд 5

Ажылымнын кол сорулгазы - өшкү сүдүнүң тургузуунда кандыг элементилер, витаминер барыл, калориязы кайы хирезин эштеримге сонуургадырым ол .

Слайд 6

Ук сорулганы чедип алырда , шиитпирлээр айтырыглар : Өшкү сүдүнүң ажыы болгаш составы. 5-6 класстын уругларынга өшкү биле инек сүдүнүң амданын шенээри. Бажыңга бөдүүнү-биле өшку сүдүнүң үстүг хоюн канчаар билип алыры. Ө шк ү с ү д ү н амыдыралга ажыглаары . Ө шк ү н ү саары ч ү ден хамааржырыл ?

Слайд 7

Ө шк ү с ү д ү н үң ажыы болгаш составы : калий, кальций, фосфор, натрий, магний, железо, медь, марганец, антиоксиданнар хөй. А витаминнер инек сүдүнге бодаарга эвээш-даа болза бар: В1,В2, В12, С, А1 Өшкү сүдүнүң калорийнозу 68 калорий 100 грамм сүтке. Устелчээ (жирность) инек сүдүнден 10 эвээш.

Слайд 8

Өшкү сүдү кандыг-даа аарыгларга дузалаар Өшкү өкпе (туберкулёз), сөөк-даяк (бруцеллёз), болгаш өске-даа аарыглардан аарывас. Эртемденнер шинчилээн, өшкү сүдүн чылда 5 литрни ижип турар кижи аарывас, хөй чыл чурттаар болур .

Слайд 9

Өшкү сүдүн хүнде 3 стаканы ижип ап турар болза өкпеде оюлганнар дораа экириир, баар болгаш бууректерниң хан эргилдези эки болур, кижинин организминде артык суук чүүлдү, шлактарны, токсиналарны үндүрер. Кижиниң давлениезин, холестерин, чигирин өйлээр. Гастрит, язва аарыгларын баш удур болдурбас, иммунитети көдүрер. Карак аарыынга дамдыладыр.

Слайд 10

Ө шк ү с ү д үнүң амданын шенээри

Слайд 11

№ Өөреникчилерниң даңзызы Өшкү сүдү Инек сүдү 1 Аптыы Айгуля - + 2 Дагбы Марк + - 3 Даржаа Наринэ + - 4 Кужугет Шойгу + - 5 Куулар Айыраа - + 6 Саая Аайна + - 7 Салчак Настя - + 8 Тас-оол Вика + - 9 Ховалыг Хемчик + - 10 Адыг-оол Салчак - + 11 Салчак Субудай + - 12 Олча Шойгу + - 13 Күдер Чайзат + -

Слайд 12

Ынчалза-даа ону бажыңга база хынап болур . Сүттүң хоюг үскүрүн хынаарда аңгы херексел (лактометр) бар. Ону хынаарда белеткеп аар ч үү лдери : Шил стакан Шугум Маркер (кара) 100мл ө шку биле инек с ү д ү

Слайд 14

Шенелдени кылырда : Ийи шил стаканы спирт биле аштап аар . Стаканны ң даштынга шугум-биле кара маркер-биле хемчээлин 10 см демдеглеп аар , адаанга 9 см демдеглээр . Демдеглээн соонда ийи стаканче ө шку биле инек с ү д ү н 100мл кудуп аар . Оон 12 шак тургузунда тургузуп каар. 12 шак тургузунда сүттүн өремези азы үзү кырынга үнүп кээр. Маркер-биле демдеглеп каар бис устелчээ 9-10 см аразында турар ынчангаш устелчээ 1% болур.

Слайд 15

Ө шку с ү д ү нден кылыр чемнерни ң рецептилери Йогурт. Тавакка творог каггаш чаа саг г ан с ү тт ү куткаш вареньени , чигирни холуур . Чаңгыс аай өңнуг болур кылдыр хоюдуп былгаар. Чиирге чаагай-ла . Творог. Сүттү чылыг черге тургузар. Сүт ажый бергиже манаар. Сүт үш аңгы апаар, кырында өремези (узу), ортузунда творогу, адаанда сарыг суу. Марляга сүттү сыскаар , сарыг суу бадар творогу артып каар. Творог белен чигирлеп чиир!

Слайд 16

Ө шк ү н ү саары ч ү ден хамааржырыл ? Өшкү сүдүнүң хой болгаш чаагай болуру өшкүнүң породазындан хар назынындан , чемгерилгезинден хамааржыр 2 хардан 7 харга чедир хөй сут бээр . Чайын хөй сүт бээр . Бир эвес яблок груша чиир болза –сүт чигирзиг, а полынь чиир болза - сүт ажыг болур. Үлегер домакта ышкаш «Чүү аксында , ол сүдүнде» Өшкү сүдүнүң бир амданын чидирер дизе мыйыстары өзуп орда, оларны кезип кааптар. Саарынын мурнунда база соонда эмиглерни чуур

Слайд 17

Түннел. Өшкү сүдү эң ажыктыг чем, оон аңгы- аңгы чемнерни кылыр. Хөй аарыглардан эмнээр. Ылангыя өкпе арыынга өшкү сүдүн хөй ажыглап , ону эм ышкаш, чүдүп, сүзүглеп ижер болза дүрген экириир. Өшкүнү өг-бүле бүрүзү азырап , сүдүн бичии уругларынга ижиртип , аңгы-аңгы чемнерни кылып берип турар болза эки . Өшкү сүдүнден творог , йогурт кылырын эштеримге өөредир мен.