Доклад "Үеhөө үедэ дамжадаг таабаймни алтан hургаалнууд"

Эрдэм ухаанай ба hуралсалай министерствэ

Түнхэнэй аймагай эрдэм hуралсалай таhаг

Аршаанай дунда hургуули

Үеhөө үедэ дамжадаг таабаймни алтан hургаалнууд

( Ошоровтоной бүлын жэшээ дээрэ).

Автор: Ошорова Арюна,  10-дахи ангиин hурагша

Хүтэлбэрилэгшэ:ЖалсановаЛ.В., буряад литературын багша

Секци №6: Уг гарбалай угай бэшэг

Аршаан, 2017он

Гаршаг

1. Оролто: Заншалнууд гэжэ юун бэ?

2. 1 бүлэг: Ошоров Ш.Б.бэлиг шадабари- залуушуулда жэшээ

3. 2 бүлэг: арадаймнай алтан hургаалнууд Ошоровтоной гэр бүлэдэ

а) Эжы абаяа, аха захатаниие хүндэлэлгэ.

б) Үхибүүдые үргэжэ абалга

в) Эхэ байгаалидаа гамтайгаар хандалга

4. 3 бүлэг: Гэр бүлын заншалнуудые дамжуулалга

5. 4 бүлэг: Тобшолол

Оролто

Еhо заншалнууд тухай, тэрэнэй тоодо гэр бүлын заншалнууд тухай эрдэмтэдэй шэнжэлгэнүүд бии. " Изучение семейных и общественных обычаев и их воспитательных функций должно начинаться с теоретического осмысления понятия "традиция" - гэжэ М.С. Васильева тобшолно.

Г.Ф. Бицон, Н.С. Сарсенбаев, И,В. Суханов, Б.Х. Цавкилов, А.О. Чотонов гэгшэд шэнжэлгэнүүд соогоо заншал гээшэ юун гээшэб гэжэ тайлбарилхадаа, заншалай бии бололго, хүгжэлтэ байгаалиин үзэгдэл, ажал хүдэлмэри, байдал, арадай онсо абари зан, сэдьхэлэй байдал г.м. олон тоото юумэнhээ дулдыдажа, ниитын хүгжэлтын шэнэ шатада үхибүүдые хүмүүжүүлгэдэ хэрэглэхэдэ болохо гэhэн бодол дамжуулна.

«В настоящее время в научной литературе под традициями понимают исторически сложившиеся устойчивые и наиболее обобщенные нормы,  принципы общественного поведения и общественных отношений людей, передаваемые из поколения в поколение и охраняемые силой общественного мнения» - гэжэ Сарсембаев А.С.бэшэнэ.

Агууехэ педагог К. Д. Ушинский «традиции являются основным рычагом воспитания человека»-гэжэ тоолодог байгаа.

Еhо заншалнуудые дамжуулалга, тэдэнэй хүмүүжүүлхы удха шанар тухай эрдэмтэн Васильева М.С. иигэжэ бэшэнэ: «Воспитательный потенциал традиции приобретают благодаря своим свойствам повторяемости, преемственности, прочности, материализованности и определенности, символизма и эстетизации, эмоциональности и народности. Повторяемость традиций позволяет воспроизводить их в каждом новом поколении, сохранять и осуществлять своеобразный культурный отбор ценностей. Свойства преемственности обеспечивают передачу выработанных и устоявшихся представлений и понятий, навыков и привычек, норм и средств общения, характер взаимоотношения» (Васильева М.С.).

Би хонгоодор угай үри hадаhанби. Минии таабай Ошоров Шултым Бандеевич түрэл арадайнгаа еhто хүбүүниинь байhан юм. Таабаймни ажабайдал, хэhэн хэрэгынь мүнхэ гэжэ би hананаб. Таабай теэбии хоерни дүрбэн хүбүүд нэгэ басага  хүлынь дүрөөдэ, гарынь ганзагада хүргэжэ, айл аймаг болгожо табяа. Би гэр бүлынгөө, таабайнгаа hургаалнуудые шудалха зорилго урдаа табиhан байнаб. Таабаймни хэhэн хэрэг ондоо хүнүүдтэ жэшээ болохо бэшэ гү гэжэ би hананаб.

Зорилгоео бэелүүлхын тулада:

Таабайнгаа биографи зохеогооб

Таабайн hургаалнууд дээрэ үндэhэлэн, манай уг гарбал хэр зэргэ тэрэнииень дамжуулнаб гэжэ шэнжэлбэб

1 бүлэг: Ошоров Ш.Б.бэлиг шадабари- залуушуулда жэшээ

Минии таабай Ошоров Шултым Бандеевич Түнхэнэй аймагай  Таhархай нютагта 1925 ондо түрэhэн юм. Талое гэжэ нютагай долоон жэлэй hургуули дүүргээ. 18 наhандаа Эсэгын дайнда ошоо. Волховско фронтдо дайшалхы замаа эхилжэ, Кенигсберг, Краков хотонуудые абалсаhан, хүндөөр шархатаhан байна. Львов хотын госпитальдо ороод, хожомынь Ижевск хотын госпиталь эльгээгдээ. Тэндэhээ контузи абаhан байжа, гэртээ табигдаа. Дайнай hүүлээр Улаан – Үдын буряад hургуули, (мүнөөнэй  РБНЛи) дүүргээд, Ленинградай художественна институдта ажалнуудаа, зурагуудаа эльгээгээ. Тэндэhээнь урилга ерэхэдэнь ошоод, шалгалтын үедэ үбшэнгынь хүдэлөөд, hуража бирахагүй байнаб гэжэ, бусаа юм. Эрхүүгэй юридическэ hургуули дүүргэжэ, нэгэ жэл аймагтаа ажаллаа. Контузинь hүжэржэ, мэргэжэлээ hэлгэхэ баатай болоо. Тиигэжэ аймагтаа избачаар, клубай хүтэлбэрилэгшөөр хүдэлөө. Колхоз таабайемнай осеменаторай курсда эльгээгээ hэн. Кутулигэй ветеринарна училищи дүүргээд, 1968онhоо 1992 он болотор, наhанайнгаа амаралтада гаратараа Аршаанай ветлечебницэдэ хүдэлөө.

   Энээн дээрэhээ хараад үзэхэдэ, манай таабай ехэ ажалша, шударгы, абьяас ехэтэй хүн байгаа гэжэ тобшолходо болохо. Һайн юумэн тээшэ эрмэлзэжэ, урагшатай ябахые оролдодог хүн hэн. Таабаймнай  " Амидын жаргал - үрмэ зөөхэй бэшэ, ажал эрдэм хоер юм" – гэжэ маанадые hургадаг hэн. Энэнь таабайн ажабайдалай залуур болодог байгаа гэжэ би hананаб. Таабай түрэhэн үринэрөө, аша зээнэрээ ажалша бэрхээр, эрдэм мэдэсэдэ тэгүүлдэг абьяастайгаар хүмүүжүүлхые  оролдоhон байна.  

Минии hанахада, таабаймнай ажабайдал ямар бэ даа hаруулхан толоор гэрэлтэдэг байhан шэнги. Манай таабай ходол нэгэ шэнэ юумэ мэдэхэеэ тэгүүлдэг хүн байгаа. Минии эсэгэ Баяр таабайн хэлэдэг оньhон үгэ дабтаха дуратай hэн.  "Гэртээ hууhан сэсэнhээ дэлхэй дүүрэн ябаhaн hoхор дээрэ". Тиимэhээ манайхин аяншалха дуратай.

Таабаймнайшье олон газараар аяншалhан байна. Хараhан үзэhэнөө дневник соогоо бэшэдэг зантай hэн. Гэртээ ерээд, үхибүүдээ бултыень урдаа hуулгаад, hонирхолтойгоор хөөрэдэг hэн гэжэ теэбиимнай дурсадаг. «Бидэ ехэ анхаржа шагнадаг hэмди, заримдаа өөрөөшье тэрэ газарта ошоод ерээ гүб гэжэ hанахаар байгша hэн»- гэжэ минии абга Михаил хөөрөө hэн. Үшөө нэгэ сэнтэй юумэниинь гэхэдэ, таабай аяншалhан газарhаа өөрынгөө хоолойгоор буряадаар хэлэжэ, пластинка бэшэгүүдые эльгээдэг байгаа. «Тэрэнииень почтоор абажа, проигрыватель табяад, ондоо зоной элдэб дуунуудые шагнахадань, бидэ абынгаа сэсэн захяа – үреэлнүүдые  ехэл омогорхон шагнагша бэлэйбди»- гэжэ намда абамни хөөрөө hэн. Энээнhээ уламжалан хараад үзэхэдэ, ямар сэсэн бодолтой, холын хараатай хүн байhаниинь тобойн гарана бшуу. Хаанашье ябахадаа гэр бүлын эзэн, эсэгэ, нүхэр гээшэб гэжэ мартахагүй, ябадалаа, үгэ бүхэнөө шүүжэ, гүн удхатайгаар дамжуулжа шададаг байгаал даа. Эдэ пластинкануудай нэгыень би шагнааб. Муудажа, ойлгогдохоео болишоhониинь  харамтай. Гэбэшье, таабай үреэл – захяа хэлэнэ гэжэ ойлгохоор байгаа hэн. Таабайн захяануудые манай гэр бүлэ бэелүүлхэеэ оролдодог.  

2 бүлэг: арадаймнай алтан hургаалнууд Ошоровтоной гэр бүлэдэ

             Манай аба Баяр эгэшэ бидэ хоерто тайбайн үгэнүүдээр олон дахин хандагша hэн: «Эрдэмэй орьел өөдэ гарахаяа hанаа hаа, hайн hайхан юумэ обёоржо шадаха хэрэгтэй».

Гайхалтайнь гэхэдэ, таабай юрэ миин хэлэдэггүй хүн. Энэ үгэнүүдэй баримта хадаа таабаймни өөрынгөө гараар бүтээhэн гэр гээшэ. Манай хашаан дээрэ хоер арсалан hиилэгдэhэн. Сонхонууднай Тоти шубуудаар, ургамалай  угалзануудаар шэмэглэгдэнхэй. Таабайн амиды мэндэ байхада юундэ иигэжэ шэмэглээбта, энэтнай ямар удхатай юм гэжэ хэншье hураагүйнь харамтай. Минии hанахада, арсаланай дүрэ дасангуудта заатагүй байдаг. Энэмнай муу юумэ сарадаг тэмдэг ха юм. Харин тоти шубууд бурханай үршөөлтэй сэсэн шубууд гэжэ мэдээжэ.Тиимэhээ таабай бүтүү зураагүй, «гуламтамнай арюун, зоболонгүй, бурханай үршөөлтэй байг, үри бэеымни бодол hаруул, хүсэлынь үндэр байг, сэсэг ногоо надханхай нарата дэлхэй дээрэ амгалан тайбан ажаhуухань болтогой» - гэhэн бодол дамжуулаа хаш гэжэ бидэ тайлбарилнабди.

Манай таабай hайхан юумэндэ дуратай байгаа. Гэбэшье, тэрээн соогоо имагтал гүн удха, hаруул бодол олохые  хүсэдэг hэн. Украинын Росси гүрэндэ ороhоор 300 жэлэй ойдо зорюулжа, Кремлиин макет бүтээбэ. Тэрэнээ Аршаанай hургуулида бэлэглэхэдэнь, дэмбэрэлтэ ушар болоо юм ха. Үхибүүдынь нэгэ үдэрөөр мэдээжэ зон болоо hааб даа. Булта абатайгаа адли болохоео hанашаба. Һиилэжэ, зуража эхилбэд. Хэн бэ даа амжалта туйлана, заримандань болоногүй. Абань хэнhээшье ехээр одхон Буянтатай болосолдобо. «Энэ хүндэ юу хээ болохол хаш» - гэжэ хэлэhыень тебиимнай ходо дурсадаг. Таабайн хэhэн  македынь мүнөөшье болотор музейдэ байдаг. Эээн дээрэhээ хараад үзэхэдэ, манай таабай омогорхомоор жэшээ болоно бшуу. Үхибүүдээ ажалша бэрхээр, урлалай нарин утаhые мэдэрдэгээр hургаа гэхэдэ алдуу болохогүйл даа.

Манай таабай ехэ шударгы хүн байhан. Юумэеэ саг соонь, дутуу дундагүйгөөр хэхэ. Гэртэхишье ажалаа 5 үхибүүдэйнгээ дунда тэгшээр хубаарилдаг байгаа. Хүн бүхэн өөрын ажалтай, үүргэтэй. Дүүнэр ахатанайнгаа үгэ дуулаха еhотой. Абадаа магтуулбал, ехэл амжалта гээшэ. Абань hайн шанартай ажал  дэмжэдэг байгаа бшуу. Абгамни намда иигэжэ хөөрөө hэн: « Ехэ үертэй жэл болоо. Олон айлнууд хабар үбhөөр дутаа. Манайда үбhэн ехэ байжа, заримашуултай хубаалдагша hэмди. Абамнай балайшье яарахагүй, түбшэн даруу зантай, гэбэшье манайхи ходо түлеэ үбhөөр элбэг байгша бэлэйбди. « Залхуугай газаа түлеэн үгы. Залгидагай гэртэ эдеэн үгы» -гэжэ абамнай дабтаха дуратай hэн.»

Үхибүүдэйнгээ ехэ болоходо, таабай барилгада дахуулдаг болоо. Аршаанай дасан хүбүүдээрээ барилсаа, ехэ, дунда хүбүүдтээ гэр бодхоогоо. «Алха hүхэ барижа шадахагүй hаа, яахаяа өөрыгөө эрэ хүнби гэжэ тоолохо юм»- гэжэ hургадаг байгаа

а) Эжы абаяа, аха захатаниие хүндэлэлгэ

Таабаймнай «Угаа уhанда хаяхагүй»-гэжэ оньhон үгэ дабтаха дуратай hэн. «Айл аймаг болоходоо, нэн түрүүн нүхэрэйнгөө уг гарбал хараха еhотой. Хэрбээ ажалша, сэсэн, үбшэн хабшан бэшэ угтай hаа, ехэ hайн. Бэшэ юумэн хуу бии болонгүй яаха hэм»- гэжэ манай теэбии тоолодог. Сэсэн тэнэг,үбшэн хабшан, hайн муу зан – булта уг дахадаг юм гэжэ бидэниие hургадаг. Тиимэhээ hамга абахадаа манай абганар нэн түрүүн аба эжытэйгээ зүбшэдэг заншалтай.

 Эжы абаяа, аха захатаниие хүндэлэлгэ манай бүлэдэ шухала hуури эзэлдэг. Энэмнай үеhөө үедэ дамжадаг. Таабаймнай эжы 92 хүрэhэн юм. Үндэр наhатай болоод, хэбтэриин байхадань, манай таабай ехэ hайнаар үргөө юм гэжэ олон хүн хэлэдэг.Ажалайнгаа hүүлээр ерэhээр таабаймнай эжыдээ ошожо, зугаалжа, бэеынь эльбэжэ, hанааень тэгшэлдэг зантай байhан. Өөрөөн үргэжэ газаа гаргаха, түсэбөө зүбшэхэ, нэгэшье сүлөөгүйб, мэндэнэб гэжэ харуулдаггүй hэн.

Эжынгээ наhа барахадань нангин дурасхаалдань субарга бодхоогоо hэн. Найман жэл соо бэлэхэлэй ажал ябуулhан байна. Элдэб зүhэтэй малай сү суглуулжа, хөөрүүлжэ, хатаажа, алта, мүнгэ, үнэтэ шулуунуудые суглуулжа, 9 ондоо хүрпээ, бурханай дүрэ хэрэглэжэ, ламбагайнартай зүбшэжэ бүтээhэн түүхэтэй. Таабаймнай үхибүүдтээ: «дэлхэй дээрэ эгээл үнэтэй сэнтэй юумэн – ажамидарал гээшэ. Энээниие бидэндэ эжы абамнай бэлэглэнэ. Эхэ эсэгэеэ гомдохооhон хүн ямаршье бурханда мүргөө hаа, нүгэлөө сарахагүй, заяандаашье золтой жаргалтай ажаhуухагүй»- гэжэ захидаг байгаа. Энэ захяагаа дэмбэрэлтэ жэшээгээр баталhаниинь нютагаймнай зондо, бидэндэ мэдээжэл даа.   

Энэ захяаень манайхи баримталдагбди. Теэбиимнай амар мэндэ бага хүбүүнтэйгээ байдаг. Минии абганар, абга эгэшэ, эжымни үдэр бүхэндэ эрьежэ, зүбшөөлдэнь хүртэжэ, амар мэндыень hуража, арга шадалаараа туhа нэмэритэй байхаяа оролдодог. «Теэбиимнай үгэ бултанаймнай хуули гээшэ»- гэжэ ехэ абгамни хэлэдэг.

б) Үхибүүдые үргэжэ абалга

Минии бага абга Хэшэгтэ эсэгынгээ гэртэ эжытэйгээ, гэр бүлэтэйгөө суг амгалан тайбан ажаhуудаг. Адуу малаа абадаал адли хараад лэ, ажалдаа амжалтатай хүдэлдэг. Гансал гасалантай байгаа: үхибүүгүй. Манай теэбии буряад заншал баримталжа, үхибүү үргэжэ абагты гэжэ эзы абга хоертомни дурадхаба. «Басаган үри абаа hаатнай, дахуултай байнгүй яахаб. Саашадаа үнэр баян hуухат»-гэбэ. Хэшэгтэ абгатамнай басага үргэжэ абаба. Гайхалтайнь гэхэдэ, жэл хахад болоод, абгынхимнай басагатай болоо, саада жэлынь үшөө нэгэ басагатай болоhон юм.  

в) Эхэ байгаалидаа гамтайгаар хандалга

Эхэ байгаалидаа гамтайгаар хандахые буряад айл бүхэн үри бэедээ захидаг, энэ заншал сахигдадаг гээшэ ааб даа. Хара багаhаа бидэ гал руу нелбохогүй, уhа бузарлахагүй, шубуунай уурхай hандаргахагүй, модо мүшэр хухалхагүй гэжэ мэдэдэгбди.

Харин манай таабай энээндэ үхибүүдээ онсохоноор hургадаг hэн. «Байгаалида зүбөөр хандалга танай сэдьхэл соотнай байха еhотой, тэрээниие эльгэ зүрхөөрөө мэдэрхэ еhотойт. Хүн гансал хара аминайнгаа түлөө амидараа hаа, уг гарбалынь хамарай дорохиhоо холо ошохогүй. Зондоо туhатай, хэрэгтэй ябаха, бурхандаашье мүргэхэдөө ганса өөрынгөө түлөө бэшэ, олоной түлөө  мүргэхэ шухала.  Хүн гээшэ зон соо түрэдэг, дэлхэйтэй хахасахадаа зоноор үдэшүүлдэг юм»

Шухалань гэхэдэ, эдэ миин хооhон үгэнүүд бэшэ, булта баримтатай юм.  Дайнай hүүлээр бусаад, контузитайшье байгаа hаа, таабаймнай суг дайнда ошоод бусаагүй нүхэдэйнгээ дурасхаалда шулуунуудые зөөжэ, обоо болгоhон байгаа. Хэдэн жэл болоод, тэрэ обоогойнгоо хажууда субарга бүтээгээд, уhанай урасхал дээрэ hэтэ эрьелдэжэ байдаг хүрдэ бүтээжэ табиhан юм. Тэрэ хүрдэ соонь 108 маани оронхой. Энэ ажалынь ехэ харюусалгатай, хүндэшье hаа, буянтай хэрэг болоо бшуу. Тэрэ газарые мүнөө «Субарга» гэжэ нютагай зон нэрлэнхэй.

3 бүлэг: Гэр бүлын заншалнуудые дамжуулалга

    Үхибүүдээ хүмүүжүүлhэн заншалнуудыень мүнөө манай гэртэхин бидэндэ дамжуулна. Гол шухалань- эрдэмтэй, бэлигтэй, ажалша, зондо туhатай байха еhотой.

Манай уг соо таабайн бэлиг бага хүбүүн Буянтада дамжаа.  Минии абга  Красноярска художественна институдай скульптурна таhаг дүүргээ, Буряадай уран зураашадай холбооной гэшүүн. Таабаймнай абгын 4-дэхи курсда hуража байхадань ошоод, ехэл сэдьхэлээ хананги бусаа юм гэжэ теэбии зугаалдаг. Зорюута мастерскойдонь орожо, бүтээлнүүдыень хараад, буряад арадай домогуудаар хэгдэhэн зүйлнүүдые хаража, баясаа юм хаш. Өөрынь хөөрэжэ үгэhэн домогуудай дүрэнүүд урдань тобойжо байгаа бшуу. «Буянтын ганса гар бэшэ, зүрхэ сэдьхэлынь, ухаан бодолынь хүдэлнэ»-гэжэ омогтойгоор гэртэхиндээ хөөрэhэн байдаг. Энэнь минии абгада эгээл шанга экзаменаторой сэгнэлтэ болоhон байгаа. Мүнөө минии абгые мэдээжэ скульптор, уран зурааша Даша Намдаков мастерскойдоо уринхай.

Абынгаа hургаал дамжуулагшадай нэгэн минии аба Баяр Шултымович болоно. Абамни түүхын багша байhан. Манай таабай түүхэ hайн мэдэдэг байгаа, гэгээрүүлэгшэ болоно гэхэдэ алдуу болохогүй бэзэ. Абадамни бага балшар наhанhаань буряад арадайнгаа түүхэ домогуудые, еhо заншалнуудые хөөрэжэ үгэдэг hэн тулань, тэрэнииень бэедээ шэнгээжэ, ходо мартангүй ябаа хаш. Эгээл тиимэhээ совет үедэ пединститудай багшанарые уг гарбалайнгаа 9 үе тооложо, хонгоодорнууд тухай абынгаа зугаалhан домогуудые хөөрэжэ, ехэ гайхуулаа хүм гэжэ абам намда зугаалаа hэн. Совет үе сагта уг гарбал тухай, Чингисхаан тухай зугаалхые хоридогшье hаань, манай таабай үхибүүдээ уг гарбалаа сээжэлдээд, хэлэхыень бааладаг байгаа. «Хэн хайшан гээд манай түрэл болоноб, ямар талаhааб гэжэ мэдэхыемнай баалагша hэн»- гэжэ ехэ абгамнай хэлэдэг.  Минии hанахада, энэ ехэ зүб. Таабаймнай холын бодолтой хүн байжа, ямаршье сагта түрэл зон бэе бэетэйгээ дүтэ, туhатай, эбтэй, харюусалгатай байха еhотой бшуу. Тиигээгүй hаа хүн шанарнай заа зааханаар алдагдажал байха ха юм. Таабайдал адляар заримдаа хэрэгтэй сагтань үхибүүдээ баалахада үрэ гарана гэжэ hананаб. Таабаймнай « Угаа уhанда хаяхагүй» гэжэ эгээл дуратай оньhон үгэ ехэл гүнзэгы удхатай байнал даа.

4 бүлэг: Тобшолол

Энэ ажал хэхэдээ, мартагдашагүй, наhан соогоо hанажа, мэдэржэ ябаха юумэ  мэдэжэ абабаб. Энэ ажалдамни туhа хүргөөшэ уг гарбалайнгаа гэшүүдээр омогорхоноб. Таабайнгаа hайгаар арба гаран үе мэдэхэ болооб. Иимэ шэнжэлхы ажал минии ухаан бодолые, ажабайдалда хандасыемни ондоо болгоо. Таабайнгаа захяануудые, hургаалнуудые сахихаб, саашань дамжуулхаб гэжэ hананаб. Манай угай зон таабайн захяагаар зондоо туhатай мэргэжэлнүүдые шэлэhэн байна гэжэ анхарбаб: багшанар, эмшэнэр, уран зураашад, скульптор. Би 10-дахи анги дүүргэхэмни. Зондоо туhатай байхын тула эмшэнэй мэргэжэл шэлэбэб. Заатагүй хүсэлөө бэелүүлхэеэ оролдохоб.

Гэр бүлэ бүхэн удха изагуураа мэдэжэ, дамжуулжа, арадайнгаа алтан hургаалнуудые сахижа ябаа hаань, манай ниитэ (общество) болбосорол ехэтэй, hаруул байдалтай байха байна.

Хэрэглэгдэhэн литература:

1.Васильева М.С. Воспитание детей в бурятской семье. Улан-Удэ,1991

2.Николаева А.Н. Этнографическая система воспитания духовности учащихся чувашско-немецкой гимназии. – М., 1994

3.Современные проблемы обновления и возрождения духовной культуры. – Тула,1991.

Информанты:

1. Ошоров Шултым Бандеевич, уроженец с. Тагархай Тункинского района, 1925 г.р.
2. Саганова Клара Шагдуровна, супруга Шултыма Бандеевича.
3. Ошоров Нима – Сырен Дагбаевич, 1932г.р
4. Ошоров Мунгэн – Доржо Шултымович, 1961 г.р.
5. Ошоров Баяр Шултымович,1963 г.р.
6. Ошоров Хэшэгто Шултымович,1968 г.р.
7. Ошоров Буянто Шултымович,1970 г.р.
8. Ошорова Зинаида  Саяновна,1965 г.р