Исследовательская работа на тему: "Умартасылыҡ"
Работа о пчеловодстве, древнейшем занятии башкир, что и по сей день является одним из основных источников дохода в сельской местности. Для исследования были отобраны пчеловоды села. В ходе исследования были получены результаты по возрастному составу, полу респондентов, количеству принадлежащих им ульев и других параметров.
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 prezentatsiya_umartasylyk.pptx | 725.55 КБ |
 umartasylyk.docx | 59.31 КБ |
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Ҡауарҙы ауылында умартасылыҡ торошо № Умартасынының исем-фамилияһы Нисә баш умартаһы бар Умарта-сының йәше Умартасы ста жы, йыл 2010 2011 1 Йә н е шев Әмир 5 7 60 10 2 Ғәйнетдинова Рабиға 10 15 55 10 3 Абелғужин Миндел 20 20 72 10 4 Дәүләтбаев Ғаяз 10 15 70 10 5 Йәнышев Рим 3 5 43 5 6 С өләймәнова Тәнзилә 3 5 53 5 7 Абелғужин Азат 8 10 42 10 8 Нәзиров Рафиҡ 10 15 52 10 9 Х ә мзин Рәүф 3 5 35 3 10 Аҡмырҙин Әхәт 1 8 20 67 20 11 Сурағолов Әхмәр 15 15 55 15 12 Әлмөхәмәтов Азамат 5 0 60 2 5 8 13 Мозафаров Фәнил 15 20 45 20 14 Абдуллин Мәхәмәтғәли 2 5 25 82 30 15 Әлмөхәмәтов Шәкирйән 20 25 46 25 16 Галин Илгизәр 10 15 27 10
17 Галин Радик 5 5 48 5 18 Ибәтуллин Марат 20 20 40 20 19 Исмәғилев Азат 80 100 28 10 20 Д әүлә тбаев Азамат 30 30 37 10 21 В ә литов Азамат 5 5 40 5 22 В ә литов Минияр 5 10 52 10 23 Каримов Әсҡәт 2 0 20 67 20 24 Ибәтуллин Кәрим 15 15 65 30 25 Вәлитов Кәрим 6 10 47 4 26 Вәлитов Венер 7 10 43 5 27 Абдуллин Яҡуп 20 20 54 20 28 Абдуллин Ильяс 30 30 48 20 29 Ғәлиуллин Һәҙиәт 6 10 45 10 30 Ҡалмырҙин Нәғим 8 10 45 10 31 Хужаев Жиһанур 20 25 61 30 32 Абдуллин Мәхәмәт 6 8 62 10 33 Әбүбәкиров Флүр 5 8 60 15 34 Әбүбәкиров Илһам 8 10 26 3 35 Кәримова Рәхилә 10 15 58 30
36 Латипов Фуат 30 35 43 25 37 Нәзиров Ильяс 10 10 40 10 38 Нәзирова Мәрзиә 15 15 48 20 39 Хәйретдинов Миңнулла 1 5 15 71 30 40 Б ә широв Марат 30 30 45 25 41 Баязитов Мансур 20 20 50 5 42 Б ә широв Роберт 15 20 67 30 43 Юлья ҡ шин Дамир 20 25 40 15 44 Исхаков Сабир 24 25 38 10 45 Абдуллин Хызыр 1 5 15 38 10 46 Сура ғо лов Ма ҙһ ар 40 40 53 25 47 Та һ иров Наил 10 10 35 5 48 Исхаков Илгиз 5 10 30 5 49 Абел ғ ужин Ф ә нур 8 10 40 5 50 Абдуллин Асҡар 10 15 42 10 51 Сурағолов Зөлфәр 10 10 50 10 52 Абдуллин Гәрәй 6 6 40 5 53 Сөләймәнов Фәнзил 10 15 30 5
Әлмөхәмәтов Йомағужа Әлмөхәмәтов Тимерйән Әлмөхәмәтов Шәкирйән Әлмөхәмәтов Азамат Умартасылыҡ-нәҫелдән килгән шөғөл
Дәүләтбаев Иҙрис Дәүләтбаев Рөфҡәт Дәүләтбаева Гүзәл Исмәғилев Азат
Абдуллин Мәхәмәтғәле Яҡуп Ильяс Хызыр Гәрәй Абдуллин Әхмәтғәле
Предварительный просмотр:
Умартасылыҡ-борондан ҡалған шөғөл.
Йөкмәткеһе.
I. Инеш өлөш.Ҡорт балы-тәбиғәттең кешелеккә бирелгән иң ҙур бүләге.
II. Төп өлөш.Ҡауарҙы ауылында умартасылыҡтың торошо.
1.1970-1990 йылдарҙа умартасылыҡ торошо.
2. Ҡауарҙы ауылында умартасылыҡтың үҫеше.(2010-2011
йыл күрһәткестәрен сағыштырыу).
3.Нәҫелдән килгән шөғөлдө дауам итеүселәр.
III.Йомғаҡлау.Һығымта.
IV.Ҡулланылған әҙәбиәт.
Минең тикшереү эшемдең темаһы-”Умартасылыҡ-борондан ҡалған йола”.Темам бик актуаль тип һанайым,сөнки хәҙерге ваҡытта башҡорт балы тигән исем беҙҙең илдә генә түгел,ә бар донъяға танылған исем.Беҙҙеңауылдаумартасылыҡ менән ныҡлап ҡасандан башлап шөғөлләнә башлағандар икән,был шөғөлдө нәҫелдән килгән шөғөл булараҡ дауам итеүселәр бармы икәнлеген асыҡлауҙы һәм бөгөнгө көндө умартасылыҡтыҡ ауыл ерендә төп шөғөлдәрҙең береһе икәнлеген иҫбатлауҙы төп маҡсатым итеп ҡуйҙым.Тикшереү объекты итеп тыуған ауылымҠауарҙыны алыуым да осраҡлы ғына түгел,сөнки ауылым боронғо башҡорт ауылдарының береһе һәм элек-электән ауылда солоҡсолоҡ,һуңынан умартасылыҡ менән шөғөлләнгәндәр.Ысынлап та ,башҡорт балы борондан киң танылған булған.Башҡорттарҙың Рәсәй дәүләтенә ҡушылғандан һуң яһаҡты ла бал менән түләүе шул хаҡта һөйләй.1901йылда уҡ башҡорт балының Парижда үткән күргәҙмәлә алтын миҙал яулауы билдәле.Ҡорт балы-тәбиғәттең кешелеккә бирелгән бүләге. Уның шифалы үҙенсәлектәре тураһында ниндәй генә китаптар, шиғыр-поэмалар яҙылмаған.
Ҡорт тәрбиәләү бик файҙалы, шифалы шөғөл. Саф һауа, сәскәләр, бал еҫе кешенең һаулығына файҙа килтерә, нервыны тынысландыра. Ҡорттар менән аралашыу-ул рухи ҡәнәғәтлек кисереү, тәбиғәтте нығыраҡ тойоу. Берәүҙәргә ул ғаилә традицияһы булараҡ яҡын, икенселәргә-тормошон йәмләүсе һәм биҙәүсе яратҡан шөғөл, өсөнсөләрҙең-яратҡан профессияһы.(Видеосюжет)
II.Төп өлөш.
1.1970-1990 йылдарҙа умартасылыҡтың торошо.
Беҙҙең Ҡауарҙы ауылында ла ҡортсолоҡ менән атай-олатайҙар бик борондан шөғөлләнгәндәр. Бал менән дауалауҙың төрлө ысулдарын бик яҡшы белгәндәр. Шулай уҡ ҡорт балын баҙарға алып барып үҙҙәренә кәрәк-яраҡ тауарҙарға ла алыштырғандар.
1970-1990 йылдарҙа ҡортсолоҡ менән беҙҙең ауылда Дәүләтбаев Иҙрис, Абдуллин Мәхәмәтғәле, Дәүләтбаев Хөсәйен, Вәлитов Ғилман, Мәжитов Харис,Мәжитов Хажигәрәй, Абдуллин Шәйәхмәт, Ҡалмырҙин Дәүләткилде, Ҡалмырҙин Зиннур,Абдуллин Әхмәтғәле,Ҡалмырҙин Шәфҡәт олатайҙар шөғөлләнгән.
Элек, колхоздар булған ваҡытта, колхоздың умарталығы ла булған. Уны Ҡалмырҙин Зиннур, Йәнешев Ҡасим һәм Ғәлиуллин Хәйбулла бабайҙар хеҙмәтләндергән. Уларҙың ҡорт баҡсаһында 70-ләп баш умарта булған. Хөкүмәткә балды пландан артыҡ тапшырып, улар иҫтәлекле бүләктәргә лә лайыҡ булғандар. (Видеояҙма )
2.Ҡауарҙы ауылында умартасылыҡтың үҫеше. Хәҙерге ваҡытта Ҡауарҙы ауылында 320 йорт булһа, шуларҙан 60-лап йортта умартасылыҡ менән шөғөлләнәләр. Мин умартасыларҙың йәшен, стажын, нисә баш умарталары булыуын билдәләүсе таблица төҙөнөм.Әгәр ҙә 2010-2011йылдарҙы сағыштырһаҡ,күп кенә кешеләрҙең
умарталар һаны артыуын күрәбеҙ.Тимәк,халыҡтың умартасылыҡҡҡа иғтибары арта,сөнки ауылда күп кешегә эш
урыны юҡ,ә умартасылыҡ менән шөғөлләнеү һәйбәт кенә табыш килтерә .Ауылдаштарым заманса йәшәргә тырыша.
Умартасылыҡтан алынған табыш өйгә газ, һыу үткәреүгә,
машина,мебель алыу өсөн ҡулланыла.”Баллы кеше-хәлле кеше»тип юҡҡа ғына әйтмәгәндәр шул.
Ҡауарҙы ауылында умартасылыҡ менән шөғөлләнеү торошо
№ | Умартасынының исем-фамилияһы | Нисә баш умартаһы бар | Умарта-сының йәше | Умартасы ста жы, йыл | |
2010 | 2011 | ||||
1 | Йәнешев Әмир | 5 | 7 | 60 | 10 |
2 | Ғәйнетдинова Рабиға | 10 | 15 | 55 | 10 |
3 | Абелғужин Миндел | 20 | 20 | 72 | 10 |
4 | Дәүләтбаев Ғаяз | 10 | 15 | 70 | 10 |
5 | Йәнышев Рим | 3 | 5 | 43 | 5 |
6 | Сөләймәнова Тәнзилә | 3 | 5 | 53 | 5 |
7 | Абелғужин Азат | 8 | 10 | 42 | 10 |
8 | Нәзиров Рафиҡ | 10 | 15 | 52 | 10 |
9 | Хәмзин Рәүф | 3 | 5 | 35 | 3 |
10 | Аҡмырҙин Әхәт | 18 | 20 | 67 | 20 |
11 | Сурағолов Әхмәр | 15 | 15 | 55 | 15 |
12 | Әлмөхәмәтов Азамат | 50 | 60 | 25 | 8 |
13 | Мозафаров Фәнил | 15 | 20 | 45 | 20 |
14 | Абдуллин Мәхәмәтғәли | 25 | 25 | 82 | 30 |
15 | Әлмөхәмәтов Шәкирйән | 20 | 25 | 46 | 25 |
16 | Галин Илгизәр | 10 | 15 | 27 | 10 |
17 | Галин Радик | 5 | 5 | 48 | 5 |
18 | Ибәтуллин Марат | 20 | 20 | 40 | 20 |
19 | Исмәғилев Азат | 80 | 100 | 28 | 10 |
20 | Дәүләтбаев Азамат | 30 | 30 | 37 | 10 |
21 | Вәлитов Азамат | 5 | 5 | 40 | 5 |
22 | Вәлитов Минияр | 5 | 10 | 52 | 10 |
23 | Каримов Әсҡәт | 20 | 20 | 67 | 20 |
24 | Ибәтуллин Кәрим | 15 | 15 | 65 | 30 |
25 | Вәлитов Кәрим | 6 | 10 | 47 | 4 |
26 | Вәлитов Венер | 7 | 10 | 43 | 5 |
27 | Абдуллин Яҡуп | 20 | 20 | 54 | 20 |
28 | Абдуллин Ильяс | 30 | 30 | 48 | 20 |
29 | Ғәлиуллин Һәҙиәт | 6 | 10 | 45 | 10 |
30 | Ҡалмырҙин Нәғим | 8 | 10 | 45 | 10 |
31 | Хужаев Жиһанур | 20 | 25 | 61 | 30 |
32 | Абдуллин Мәхәмәт | 6 | 8 | 62 | 10 |
33 | Әбүбәкиров Флүр | 5 | 8 | 60 | 15 |
34 | Әбүбәкиров Илһам | 8 | 10 | 26 | 3 |
35 | Кәримова Рәхилә | 10 | 15 | 58 | 30 |
36 | Латипов Фуат | 30 | 35 | 43 | 25 |
37 | Нәзиров Ильяс | 10 | 10 | 40 | 10 |
38 | Нәзирова Мәрзиә | 15 | 15 | 48 | 20 |
39 | Хәйретдинов Миңнулла | 15 | 15 | 71 | 30 |
40 | Бәширов Марат | 30 | 30 | 45 | 25 |
41 | Баязитов Мансур | 20 | 20 | 50 | 5 |
42 | Бәширов Роберт | 15 | 20 | 67 | 30 |
43 | Юльяҡшин Дамир | 20 | 25 | 40 | 15 |
44 | Исхаков Сабир | 24 | 25 | 38 | 10 |
45 | Абдуллин Хызыр | 15 | 15 | 38 | 10 |
46 | Сурағолов Маҙһар | 40 | 40 | 53 | 25 |
47 | Таһиров Наил | 10 | 10 | 35 | 5 |
48 | Исхаков Илгиз | 5 | 10 | 30 | 5 |
49 | Абелғужин Фәнур | 8 | 10 | 40 | 5 |
50 | Абдуллин Асҡар | 10 | 15 | 42 | 10 |
51 | Сурағолов Зөлфәр | 10 | 10 | 50 | 10 |
52 | Абдуллин Гәрәй | 6 | 6 | 40 | 5 |
53 | Сөләймәнов Фәнзил | 10 | 15 | 30 | 5 |
Таблицанан күренеүенсә, иң күп умарта тотоусылар Исмәғилев Азат, Әлмөхәмәтов Азамат, Латыпов Фуат, Сурағолов Маҙһар ағайҙар.
Шулай уҡ умартасыларҙың йәш составын да тикшерҙем. Иң йәш умартасыға 25 йәш, иң олоһона 82 йәш. Ә умартасыларҙың уртаса йәше-40-50 йәш.
3.Нәҫелдән килгән шөғөлдө дауам итеүселәр.
Әлеге көндә умартасылыҡ менән нәҫелдән килгән һөнәр, ғаилә традицияһы булараҡ шөғөлләнгән ғаиләләр булыуы шатландыра. Улар рәтенә Сурағоловтарҙы,
Әлмөхәмәтовтарҙы, Дәүләтбаевтарҙы, Абдуллиндарҙы индерергә мөмкин.
Әлмөхәмәтов Йомағужа Дәүләтбаев Иҙрис
Әлмөхәмәтов Тимерйән Дәүләтбаев Рөфҡәт
Әлмөхәмәтов Шәкирйән Дәүләтбаева Гүзәл
Әлмөхәмәтов Азамат Исмәғилев Азат
Абдуллин Әхмәтғәле
Абдуллин Мәхәмәтғәле
Яҡуп Ильяс Хызыр Гәрәй
III.Йомғаҡлау. Һығымталар.
Башҡорт балы Рәсәйҙә ғилми- тикшеренеү, күс иҫәбе, сифаты буйынса төп урындарҙың береһен биләй. Хәҙерге ваҡытта республикабыҙҙа 300 мең күс иҫәпләнә, йыл һайын 12 мең тонна бал етештерелә. Йыл һайын умартасылар конкурсы, ә 2007 йылданбалалар һәм үҫмерҙәр араһында «йәш умартасы» конкурстары, бал йәрминкәләре ойошторола/ Башҡорт балының данын донъяға таратыу буйынса ла бик күп эштәр башҡарыла. Беҙҙең районда ла умартасылыҡҡа иғтибар артабара.Мәҫәлән,былтырСәйетбаба ауылында республикала беренсе тапҡыр бал байрамы үткәрелде.Шулай күп кенә ауылдарҙа баҙар майҙансыҡтары асылды һәм умартасылар үҙ продукцияһын унда сығарып һата аласаҡ.Үҙемдеңтикшеренеүҙәрем буйынса шундай
Һығымтаға килдем.Умартасылыҡ менән егәрле,ныҡышмал,үҙ эшен яратыусы кешеләр генә шөғөлләнә ала икән.Улар сәләмәт тормош рәүеше алып баралар,йәғни тәмәке тартмайҙар,эсеү менән мауыҡмайҙар.Бал һатып алған табыш уларға иркен , мул тормошта ,заманса йәшәргә мөмкинселек бирә.Минең теләгем - Башҡортостаныбыҙҙың гүзәл тәбиғәт ҡосағында урынлашҡан ауылымда бал ҡортондай егәрле кешеләр йәшәһен, улар насар ғәҙәттәрҙән арынып боронғо атай-олатайҙар кәсебен дауам итһендәр ине. Ә хыялым-йәш умартасылар конкурсында ҡатнашыу, унда үҙемдең белемемде, тәжрибәмде һынап ҡарау. Киләсәктә лә ғаилә традицияһына тоғро ҡалып мауыҡтырғыс һәм ҡыҙыҡлы кәсеп менән шөғөлләнермен, тип уйлайым. Ә иң мөһиме - бөтә маҡсаттарға ирешеү өсөн бал ҡортондай тырыш, ныҡышмал булырға икәнлеген мин яҡшы беләм.(презентация)
Ҡулланылған әҙәбиәт:
1.”Аманат” журналы,август,2008
2.”Йәншишмә” гәзите,2012 йыл
3.Ғаилә календары.2012 йыл.
4.”Умартасы кәңәштәре”.Р.Ноғоманов,Ә.Ишемғолов
5.”Пчёлы в радость”Ф.Лазутин
Кто должен измениться?
Чем пахнут ремёсла? Джанни Родари
Подарок
Снежная книга
Сверчок