О5о доруобуйатын кэтээн коруу
в докладе описывается отслеживание состояния здоровья школьников отдельно взятом классе. Расписаны эффективные методы профилактики детей во время болезни ОРВИ, гриппа
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 o5o_doruobuyatyn_keteen_koruu_.zip | 94.5 КБ |
Предварительный просмотр:
IV региональнай поисково-исследовательскай «Виноградовскай” ааҕыы
«Кэбээйи улуу´а» Муниципальнай тэриллии улуустаа±ы ү³рэ±ин салаата
Мастаах орто уопсай ү³рэхтээһин оскуолата
«Медицина уонна спорт» секцията
Мастаах , 2011 с. |
Дакылаат темата |
«Оҕо доруобуйатыгар салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыы дьайыыта» |
Толордо: Мастаах орто уопсай ү³рэхтээ´ин оскуолатын
5 кылаа´ын ү³рэнээччитэ Афанасьева Вера
Салайааччы: Афанасьева Оксана Николаевна
директоры үөрэх чааһыгар солбуйааччы
И´инээ±итэ
Киирии ………………………………………………………………………….……….. 3-4 сир
- Салгынынан бэриллэр ыарыы арааһа…………………………………………….
- Кылаас о±олорун доруобуйаларын туругун ырытан к³рүү…………………... 8-9 сир
- Сылынан ОРВИ ыарыы ханнык дьыл кэмигэр үксүүрүн ырытыы……………9-10 сир
- Кылааска салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыылартан утары үлэлэр…10-13сир
Түмүк……………………………………………………………………………………... 14 сир
Туттуллубут литература…………………………………………………………………. 15 сир
Сы´ыарыы …………………………………………………………………………………16-18сир
Киирии
Мастаах орто уопсай ү³рэхтээ´ин оскуолатыгар «Y³рэнээччи доруобуйата» - диэн анал программанан үлэлээбиппит үс сыл буолла. Бу программа чэрчитинэн оскуолабытыгар араас интэриэ´инэй тэрээ´иннэр, күрэхтэ´иилэр буолаллар. Хас биирдии кылаас бу үлэ±э к³хт³³хтүк кыттар.
Салгынынан бэриллэр ыарыылартан сибээстээн сылын ахсын элбэх оҕо ыалдьан уруогун көтүтэр. Мин иккис сылбын учууталым көмөтүнэн бииргэ үөрэнэр оҕолорум туох биричиинэттэн уруогу көтүтэллэрин кэтээн көрдүм. Маҥнайгы сылбар бэйэм бииргэ үөрэнэр оҕолорум ханнык ыарыынан ыалдьан уруогу көтүтэллэрин, ханнык дьыл кэмигэр үгүстүк ыалдьалларын кэтээн көрөн ырытан баран «Салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыыны утары ыытыллар үлэ суолтата» диэн ааттаан дакылаат суруйан былырыын Сметанинскай ааҕыыга көмүскээн лауреат аатын ылбытым. Быйыл үлэбин өссө кэҥэттэн салгынынан бэриллэр ыарыынан ыалдьыы оскуола оҕолорун уопсай туруктарын кэтээн көрөр уонна ырытар баҕалаах үлэбин саҕалаатым.
Гипотеза (саба±алаа´ын): ³ск³т³ тыынар органнары чэбдигирдэр үлэ к³рү²нэрин ситимин быспакка ыыттахха о±о этэ-сиинэ б³±³ргү³, салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыыга ылларыытын ахсаана лаппа а±ыйыа этэ дии саныыбын. Онон бу ыарыы ахсаана кыратык да буоллар хайдах а±ыйыан с³бүн, ыарыыттан харыстанар ханнык табыгастаах ньымалар баалларын чинчийэн к³р³р ба±алаах бу үлэбин са±алаатым.
Yлэм сыала: Мастаах орто уопсай үөрэхтээһин оскуолатын оҕолорун доруобуйатын кэтээн көрүү, доруобуйаны бөҕөргөтөр үлэлэри ырытыы
Чинчийэр үлэбэр маннык соруктары быһаарарга холоннум:
- Мастаах орто уопсай үөрэхтээһин оскуолатын оҕолорун доруобуйаларын кэтээн көрүү;
- Алын уонна орто сүһүөх оскуола оҕолоро салгынынан бэриллэр ыарыыннан ыалдьыыларын тэҥнээһин;
Чинчийии объега: Мастаах орто уопсай ү³рэхтээ´ин оскуолатын оҕолоро
Чинчийии сүрүн ньымата: информация хомуйуу, кэтээн к³рүү, анкетирование ыытыы.
- ба´а. Салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыылар
- Кириип уонна ОРВИ диэн тугуй?
Кириип, ОРВИ ыарыылара ки´и чаастатык ыалдьарынан уонна ахсаанынан атын ыарыыларга тэ²нээтэххэ сир үрдүгэр ма²найгы миэстэ±э турар. Сыстыганнаах ыарыылартан 95%-нын салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыы ылар. Россия±а сылын аайы 27,3–41,2 м³л. ки´и ыалдьар. Салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыынан саа´ыттан тутулуга суох ки´и барыта ыалдьыан с³п. Мастаах оскуолатын алын кылаастарыгар ыытыллыбыт анкета±а: кириип уонна ОРВИ диэн тугуй? Ыалдьыбыккын ханнык симтомнарынан бы´аарыаххын с³бүн билэ±ин дуо? диэн ыйытыыларбар 2-4 кылаас ү³рэнээччилэрэ 40 о±оттон 25 о±о кыттыыны ылла. Кириип уонна ОРВИ диэн тугуй? диэн ыйытыыга о±о үксэ ыарыы диэн эппиэт биэрэр. Толору бы´аарыытын икки о±о эрэ билэр. Ыарыы симтомун билэ±ин дуо?-диэн ыйытыыга 15 о±о т³б³ ыалдьар, с³т³лл³±үн, кыраадыс тахсар, кү³мэй кытарар диэн эппиэттээбитэр. 10 о±о ыарыы биллиитин кыайан араарбат. Онон ү³рэнээччилэр салгынынан бэриллэр ыарыылар бы´аарыыларын толору үчүгэйдик билбэт, симтомнарын бы´аарарга ыарыр±атар эбиттэр.
ОРВИ салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыы. Ыалдьыбыт ки´иттэн доруобай ки´иэхэ салгынынан вирус бэриллэр. Вирус тыынар органнарга уу´аан-тэнийэн ыарыыны к³бүтэр.
Кириип виру´а салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыы буолар. Виру´у кирииптээбит ки´и тар±атар. Ыарыы ³р³ турбут кэмигэр дьон ыары´ах с³т³лүннэ±инэ, ытырта±ына бэл кинини кытта кэпсэттэххэ, илии туту´ан дорооболостоххо сысталлар.
Ангина кү³мэй ыарыыта иккис аата тонзиллит – бэлэс быччаххайдара кытараллар, и´эллэр. Ангина - сыстыганнаах ыарыы, ки´и үгүстүк саас уонна кү´үн ыалдьар. Бу ыарыынан ыалдьыы биричиинэтинэн стрептококк эбэтэр стафилококк буолар. Ыалдьыбыт ки´и доруобай ки´и аттыгар с³т³лүннэ±инэ эбэтэр ытырта±ына уонна а´ыыр и´ититтэн, та²а´ыттан, туттар сотторуттан бэриллиэн с³п. Ыарыы сибикитэ сутулуу кэнниттэн 5-7 хонон баран биллэр. Ангинаны ситэ эмтэммэтэххэ хроническай буолуон с³п маны та´ынан сүрэх, сү´ү³х, бү³р ыарыыларыгар тириэрдиэн с³п.
Ыарыы биллиитэ (симптомнара)
ОРВИ (тымныйыы) | Свиной кириип уонна сезоннай кириип | Ангина, тонзиллит |
- тумуу бэлиэтэ, мунна бү³лэнэр - ытырда±ын - кү³мэй кытарар - кураанах с³т³л, кэнники хо²нор силлээх буолар - кыраадыс 37,5 уонна ү³´э - харах ууланар - сылааргыыгын - бронха уонна ты²а сү´үрүүтүн проце´а са±аланар (воспаление) - ыарыы халлаан уларыйыытыттан тутулуктаах, тымныыттан эмискэ сылыйда±ына үксүн тар±анар | - ыарыы эмискэ са±аланар - ки´и этин саа´а а´ыллар, то²ор, титириир - кыраады´а ³р³ сүүрэн тахсар - кураанах с³т³л - этэ-сиинэ ыалдьар - т³б³т³ ыалдьар, с³т³лл³р - кү³мэй бүтү³н с³п - ис ыалдьар | - кү³мэй быччаххайа кытарар, ири²элэнэр - кү³мэй и´э кураанах буолар уонна а´ыйар - ыйыстарга ыалдьар - кыраадыс тахсар - ки´и т³б³т³, сү´ү³хтэрэ ыалдьар - ыарыы тымныыны сииртэн, кү³мэйи тымнытыыттан, тымныы салгыны э±ирийииттэн са±аланар |
- Салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыыны утары үлэлэр
ОРВИ уонна кириип ыарыылара кыра о±олорго уонна саа´ырбыт дьо²²о кутталлаах. Ордук сүрэх – тымыр, тыынар органнара, дьар±а ыарыылаах дьон ыарыыга ылларымтыалар.
Ыарыыны утары охсу´уу сүрүн ньыматынан сэрэтии үлэтэ буолар. Эпидемия кэмигэр бу ураты улахан суолталаах. Хайа кыалларынан дьон-сэргэ үмү³рү´эр сирдэрин тумнуохха наада, ү³рэнээччилэр оскуола±а, үлэ´иттэр тэрилтэлэригэр барбакка к³рд³рүнү³хтээхтэр. Эпидемия кэмигэр санэпидстанция үлэ´иттэрин бы´аарыытынан карантин олохтонор.
Ыалдьыбыт ки´ини дьиэ±э туспа хоско сытыарыахха наада. Оннук кыах суох буолла±ына кини утуйар сирэ быы´ынан сабыллыахтаах. Ыары´ахха «Су´ал к³м³» биэлсэрин эбэтэр быраа´ын ы²ыры². Ыары´ах и´итин туспа ууга сууйуохха наада. Ыары´а±ы к³р³р-истэр ки´и 4 хос маарыланан муннуларын, айахтарын тууна бааныахтаах. Ыары´ах сотторун, сыы²тыыр былаатын бастаан оргутан баран сууйуллуохтаах.
Эпидемия кэмигэр ыраастык туттуу маннык быраабылаларын туту´уохха наада:
- ытырдарга уонна с³т³лл³рг³ муруну, айа±ы сыы²тыыр былаатынан саба тутуллуохтаах;
- дьиэни инчэ±эй тирээпкэнэн сууйан баран кэмиттэн кэмигэр салгылатар ордук;
- эти-сиини кыра эрдэхтэн б³±³рг³тү³ххэ, эрчийиэххэ наада;
- ки´и бэйэтин, ордук ата±ын то²оруо суохтаах.
Бу судургу быраабылалары тутустахха ки´и этэ-сиинэ б³±³ргүүр.
Ыалдьыбыт ки´и элбэх ууну: мү³ттээх, лимоннаах, биэ эмиийдээх, липа сибэккилээх чэйи, муорсу, итии үүтү и´иэхтээх. Кирииптээбит ки´и этэ-сиинэ дарбайар буолан туу´у сиирин а±ыйатыахтаах. Эмчит, быраас эрэ анаа´ынынан эмтэниэххэ наада. Кириип вирустарыгар дьайбакка микрофлора сорох эттиктэрин ³л³р³лл³рүнэн антибиотиктары и´эр табыллыбат. Yгэс бы´ыытынан кирииби уонна ОРВИны утары маннык эмп-том ту´аныллар: оксолиновай маас, интерферон, афлубин, антигриппин, амантодин, рениколд, ремантадин, дибазол. Чаастатык чесногу сиир, витаминнаах а´ылыгы а´ыыр то±оостоох. Бу барыта эт-сиин ыарыыны утары туруула´ар кыа±ын б³±³рг³т³р. Кириип эпидемията са±аланыан иннинэ бы´ыыны ылартан ордук эрэллээх сэрэнии суох. Кириип ыарыытын утары вакцина алта ыйтан а±а бары дьо²²о сүбэлэнэр. Кирииби уонна ОРВИны утары сэрэтии үлэтэ ыарыы киэ²ник тар±ана илигинэ оскуолаларга уонна улахан тэрилтэлэргэ барыахтаах.
- ба´а. Мастаах орто уопсай үөрэхтээһин оскуолатын үөрэнээччилэрин доруобуйатын кэтээн көрүү уонна ырытыы
- Кылаас о±олорун доруобуйаларын туругун ырытан к³рүү
Кыра кылаас о±ото доруобуйатын туругун бэйэтэ кэтээн к³рү³н, улахан ки´и сүбэтинэн доруобуйатын б³±³рг³тү³н, этин-сиинин эрчийиэн с³п.
Оскуола±а үчүгэйдик ү³рэнии биир сүрүн ирдэбилинэн доруобуйа буолар. Доруобай о±о ³йүгэр тутар, толкуйдуур дьо±ура сайдар, сити´иилээхтик ү³рэнэр. £ск³т³ о±о чаастатык ыалдьар буолла±ына элбэ±и к³түтэр, билии-к³рүү итэ±эстэрэ элбииллэр. Би´иги кылааспытыгар о±о доруобуйатын туруга хайда±ый? Ханнык ыарыыттан элбэх к³түтүү тахсарый? диэн боппуруос туруорунан чинчийэр үлэбин сал±аатым. Y³рэ±и к³түтүүнү хонтуруоллуур дневникпин ту´анным уонна балыы´а±а о±олор мед.карталарын кытта тэ²нээн к³рдүм.
1 кылаас
| 2 кылаас 2007-2008 с.с. | 3 кылаас 2008-2009 с.с. | 4 кылаас 2009-2010с.с. | 5 кылаас 2010-2011 с.с. | ||||||||
14 оҕо | 14 оҕо | 14 оҕо | 13 оҕо | 12 оҕо | ||||||||
1 | Анисимова Айыына | Зубная боль, ушиб | ||||||||||
2 | Афанасьева Вера | ОРВИ-2 | ОРВИ | Фарингит | ||||||||
3 | Гуляева Айта | ОРВИ, ангина-2 | ОРВИ, ангина | |||||||||
4 | Григорьев Проня | Укус собаки, ОРВИ | ангина | ОРВИ, ангина-2 | ||||||||
5 | Михайлов Коля | ангина | ОРВИ-2 | ОРВИ, зубная боль-2, расстройство ЖКТ | ОРВИ | |||||||
6 | Михайлова Моника | Стоматит, ангина, ОРВИ | ОРВИ, ангина, головная боль | ОРВИ, ангина | Герпес, | ОРВИ | ||||||
7 | Обутов Павел | ОРВИ | ОРВИ | |||||||||
8 | Павлова Настя | ОРВИ-2 | ОРВИ-2 | |||||||||
9 | Петрова Алина | ОРВИ, ангина | ОРВИ-2, ангина | ОРВИ, герпес | ||||||||
10 | Спиридново Арсений | ОРВИ, неврит бедренного сустава | ОРВИ, пиодермия | Ушиб | ||||||||
11 | Уваровский Алеша | Ангина, ОРВИ-2 Обост. хр. тонзиллита-2 | ОРВИ-2, хрон.тонзиллит | Хрон.тонзиллит | ||||||||
12 | Чувашова Аля | ОРВИ | головная боль, Зубная боль | |||||||||
13 | Шадрин Рустам | Зубная боль | ОРВИ, расстройство ЖКТ | ОРВИ-2, зубная боль | ОРВИ зубная боль | |||||||
14 | Яковлев Дьулустаан | ОРВИ-2 | отит | |||||||||
Ыалдьыбыт о5о | 12 | 85,7% | 13 | 92,8% | 7 | 50% | 3 | 23%% | 5 | 41,6% | ||
ОРВИ | 13 | 92,8% | 10 | 71,4% | 6 | 42,8% | 2 | 15,3% | 1 | 8,3% | ||
Ангина, Фарингит | 6 | 42,8% | 4 | 28,5% | 2 | 14,2% | 0 | 0% | 1 | 8,3% | ||
Стоматит | 1 | 7,1% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | ||
Тиис ыарыыта | 1 | 7,1% | 2 | 14,2% | 2 | 14,2% | 1 | 7,6% | 0 | 0% | ||
Төбө ыарыыта | 0 | 0% | 2 | 14,2% | 0 | 0% | 0 | 0% | 0 | 0% | ||
Ис ыарыыта | 0 | 0% | 0 | 0% | 1 | 7,1% | 0 | 0% | 0 | 0% | ||
Герпес | 0 | 0% | 0 | 0% | 1 | 7,1% | 1 | 7,6% | 0 | 0% | ||
Хроническай ыарыы | 1 | 7,1% | 1 | 7,1% | 0 | 0% | 0 | 0% | 1 | 8,3% | ||
Ыалдьыбатах о5о | 2 | 14,2% | 1 | 7,1% | 7 | 50% | 10 | 76,9% | 9 | 75% | ||
1 группа | 2 | 14,2% | 5 | 35,7% | 2 | 14,2% | 2 | 15,3% | ||||
2 группа | 10 | 71,2% | 8 | 57,1% | 9 | 64,2% | 8 | 61,5% | ||||
3 группа | 2 | 14,2% | 1 | 7,1% | 3 | 21,4% | 3 | 23% |
Түмүк: Кылааспытыгар 14 о±о ү³рэнэриттэн икки эрэ о±о доруобуйата үчүгэй эбит Анисимова Айыына уонна Обутов Павел бу о±олор ү³рэ±и к³түтүүлэрэ а±ыйах. ОРВИ ыарыытыгар ыллаттарбатах кылааспытыгар биир эрэ о±о баар эбит Анисимова Айыына уонна атын о±олор бары ыалдьыбыттар. ОРВИ ыарыытынан саамай чаастатык 3 группа доруобуйалаах о±олор ыалдьаллар эбит – Гуляева Айта, Уваровскай Алеша уонна Михайлова Моника. Y³´э бэриллибит таблица±а к³ст³рүнэн сылын аайы саамай маассабайдык о±олор ОРВИ-61,8%, иккис миэстэ±э ангина-26,1%, ү´үс миэстэ тиис ыарыыта-11,8%. Ангина ыарыынан үксүн Айта Гуляева, Михайлова Моника, Уваровскай Алеша бу о±олор хроническай ангиналаах буоланнар чаастатык тыынар органнара ыалдьар эбиттэр. Маны тэ²э чаастатык Петрова Алина, Григорьев Проня ангиналыыллар эбит. Тиис ыарыытынан ма²найгы кылаастан Шадрин Рустам ыалдьар ону тэ²э кэнники кэм²э Михайлов Коля тии´э ыалдьарын бэлиэтиэххэ с³п. Сыллата ыалдьан саамай элбэх уруогу ыалдьан Айта Гуляева, Уваровскай Алеша, Михайлова Моника, Петрова Алина к³т°тэллэр эбит. Кылаас 63,5% о±ото орто доруобуйалаах. Кылааспытыгар спортивнай куру´уокка сылдьар о±о ахсаана а±ыйа±ын бэлиэтиэххэ с³п бу начальнай кылаас о±отугар аналлаах спортивнай секция суо±уттан буолуон с³п. кылааспыт о±ото эбиэт кэннэ нэдиэлэ±э биирдэ физкультурно-оздоровительнай дьарыкка сылдьаллар. Маны та´ынан ыйга биирдэ кылааспытыгар спортивнай к°рэхтэ´ии уонна оонньуу ыытабыт уонна тыынар органнары б³±³рг³түүгэ анаан дьарыктанабыт.
2.2. Алын сүһүөх оскуола оҕолорун доруобуйатын кэтээн көрүү
Кылаас салайааччыта | 2008-2009 с.с. | 2009-2010 с.с. | 2010-2011 с.с. | |||||||
күһүн | кыһын | саас | күһүн | кыһын | саас | күһүн | кыһын | саас | ||
Афанасьева О.Н. | 3 кылаас - 14 | 4 кылаас – 1 3 оҕо | 1 кылаас – 7 оҕо | |||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 10 | 11 | 10 | 11 | 13 | 13 | 3 | 6 | 5 | |
Күөмэй ыарыыта | 2 | 1 | 2 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 | |
ОРВИ | 6 | 4 | 3 | 2 | 0 | 0 | 2 | 4 | 0 | |
ис ыарыыта | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
тиис ыарыыта | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
хроническай ыарыы | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Иккитэ ыалдьыбыт | 2 | 1 | 1 | 0 | 2 | 0 | 1 | 1 | 0 | |
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 5 | 3 | 4 | 3 | 0 | 0 | 4 | 1 | 2 | |
Архипова С.Я. | 2 кылаас – 13 оҕо | 3 кылаас – 14 оҕо | 4 кылаас – 14 оҕо | |||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 7 | 5 | 1 | 7 | 8 | 8 | 10 | 4 | 8 | |
Күөмэй ыарыыта | 1 | 1 | 2 | 2 | 3 | 0 | 1 | 2 | 0 | |
ОРВИ | 3 | 4 | 9 | 2 | 4 | 3 | 2 | 3 | 3 | |
ис ыарыыта | 1 | 2 | 1 | 2 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | |
тиис ыарыыта | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 3 | 1 | 0 | 2 | |
хроническай ыарыы | 1 | 1 | 0 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | |
Иккитэ ыалдьыбыт | 0 | 0 | 2 | 2 | 1 | 0 | 1 | 4 | 2 | |
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 6 | 8 | 12 | 7 | 6 | 6 | 4 | 8 | 6 | |
Семенова М.С. | 1 кылаас – 10 оҕо | 2 кылаас – 12 оҕо | 3 кылаас – 11 оҕо | |||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 9 | 9 | 10 | 6 | 6 | 10 | 6 | 7 | 7 | |
Күөмэй ыарыыта | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 | 2 | 0 | 0 | |
ОРВИ | 0 | 0 | 0 | 3 | 4 | 1 | 2 | 6 | 4 | |
ис ыарыыта | 1 | 1 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
тиис ыарыыта | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | |
хроническай ыарыы | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Иккитэ ыалдьыбыт | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | |
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 1 | 0 | 4 | 6 | 6 | 2 | 5 | 4 | 4 | |
Павлова В.Н. | 4 кылаас – 14 оҕо | 1 кылаас – 18 оҕо | 2 кылаас – 12 оҕо | |||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 13 | 14 | 10 | 13 | 11 | 13 | 7 | 6 | 5 | |
Күөмэй ыарыыта | 1 | 0 | 2 | 1 | 2 | 3 | 1 | 0 | 3 | |
ОРВИ | 1 | 0 | 4 | 2 | 4 | 2 | 2 | 4 | 2 | |
ис ыарыыта | 0 | 0 | 0 | 2 | 2 | 0 | 2 | 2 | 1 | |
тиис ыарыыта | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 1 | 0 | 3 | |
хроническай ыарыы | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Иккитэ ыалдьыбыт | 1 | 0 | 2 | 0 | 2 | 2 | 1 | 0 | 2 | |
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 1 | 0 | 4 | 5 | 7 | 5 | 5 | 6 | 7 |
2.3. Орто сүһүөх оскуола оҕолорун доруобуйатын кэтээн көрүү
Кылаас салайааччыта | 2008-2009 с.с. | 2009-2010 с.с. | 2010-2011 с.с. | |||||||
күһүн | кыһын | саас | күһүн | кыһын | саас | күһүн | кыһын | саас | ||
Анисимова М.Е. | 5 кылаас – 12оҕо | |||||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 9 | 5 | 8 | |||||||
Күөмэй ыарыыта | 1 | 2 | 1 | |||||||
ОРВИ | 1 | 3 | 2 | |||||||
ис ыарыыта | 2 | 0 | ||||||||
тиис ыарыыта | 2 | 0 | ||||||||
хроническай ыарыы | 1 | 0 | 1 | |||||||
ушиб | 0 | 0 | ||||||||
Иккитэ ыалдьыбыт | 2 | 0 | ||||||||
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 3 | 7 | 4 | |||||||
Нафанаилова С.С. | 5 кылаас – 12оҕо | 6 кылаас – 12 оҕо | ||||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 9 | 8 | 7 | 8 | 3 | 9 | ||||
Күөмэй ыарыыта | 2 | 1 | 3 | 2 | 2 | 0 | ||||
ОРВИ | 1 | 2 | 2 | 0 | 5 | 2 | ||||
ис ыарыыта | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | ||||
тиис ыарыыта | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 | 0 | ||||
хроническай ыарыы | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | ||||
Иккитэ ыалдьыбыт | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | ||||
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 3 | 4 | 5 | 4 | 9 | 3 | ||||
Саввинова А.П. | 5 кылаас - 9 оҕо | 6 кылаас - 9 оҕо | 7 кылаас – 9 оҕо | |||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 6 | 4 | 3 | 6 | 3 | 6 | 3 | 4 | 2 | |
Күөмэй ыарыыта | 0 | 1 | 2 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 | |
ОРВИ | 1 | 2 | 5 | 2 | 5 | 3 | 3 | 6 | 4 | |
ис ыарыыта | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | 1 | |
тиис ыарыыта | 0 | 1 | 0 | 2 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | |
хроническай ыарыы | 1 | 1 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | 1 | |
ушиб | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | |
Иккитэ ыалдьыбыт | 0 | 0 | 2 | 2 | 0 | 2 | 0 | 3 | 2 | |
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 3 | 5 | 7 | 3 | 6 | 3 | 6 | 5 | 7 | |
Цыпандина И.И. | 6 кылаас – 12 оҕо | 7 кылаас – 12 оҕо | 8 кылаас – 12 оҕо | |||||||
Ыалдьыбатах оҕо ахсаана | 7 | 10 | 4 | 5 | 8 | 6 | 4 | 6 | 4 | |
Күөмэй ыарыыта | 1 | 0 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 0 | |
ОРВИ | 2 | 2 | 4 | 3 | 2 | 2 | 1 | 5 | 3 | |
ис ыарыыта | 2 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 1 | 1 | 2 | |
тиис ыарыыта | 0 | 0 | 3 | 2 | 0 | 2 | 2 | 0 | 2 | |
ушиб | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 2 | 0 | 0 | |
хроническай ыарыы | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 2 | 0 | 1 | |
Иккитэ ыалдьыбыт | 0 | 0 | 3 | 1 | 0 | 0 | 1 | 2 | 0 | |
Ыалдьыбыт оҕо ахсаана | 5 | 2 | 8 | 7 | 4 | 6 | 8 | 6 | 8 |
- Сылынан ОРВИ ыарыы ханнык дьыл кэмигэр үксүүрүн ырытыы
Салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыынан ки´и саа´ыттан тутулуга суох бары ыалдьаллар. Нэ´илиэнньэ±э ОРВИ ыарыынан ыалдьыбыт дьону кэтээн к³рд³хх³ уопсай быры´ыан ыалдьааччыттан саамай элбэх быры´ыаны оскуола±а ү³рэнэр о±о ахсаана ылар эбит. Манны быраастар ү³рэнээччи саамай нэ´илиэнньэ араас ара²атын кытта алты´ар, элбэх ки´и мустар сиригэр чаастатык сылдьар диэн бы´аараллар. Биир эмит ыалдьыбыт о±о дьиэтигэр сыппакка ү³рэнэ кэллэ±инэ бииргэ ү³рэнэр о±олорун сутуйар ол о±олор дьиэтээ±и дьоннорун сутуйаллар бу курдук нэ´илиэнньэ±э тар±анар. Мин ханнык дьыл кэмигэр үөрэнээччилэр ОРВИ ыарыынан ыалдьалларын билээри балыы´а үлэ´иттэриттэн үс сыллааҕы даннайы ылан үөрэттим.
2008-2009 үөрэх дьыл
2009-2010 үөрэх дьыла
2010-2011 үөрэх дьыла
2.3. Кылааска салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыылартан утары үлэлэр
Кылаас о±олорун туругун ырытан к³р³н баран доруобуйаны б³±³рг³т³р үлэни күү´үрдэр суолталаа±ын, ситимин быспакка сыл устатыгар былааннаах үлэ наадатын ³йд³³бүппүт. Сыстыганнаах ыарыы дьыл кэминэн тар±анарын учуоттаан бу кэмнэргэ профилактическай үлэлэри күү´үртүбүт.
эппиэтинэстээх | К°´°н профилактическай °лэ | Кы´ын организмы б³±³рг³т°°гэ °лэлэр | Саас – иммунитеты б³±³рг³т³р °лэлэр |
сан. сектор | О±олор 100% бы´ыы ылалларын сити´ии | о±олор тыынар органнара ыалдьарын хонтуруоллуур | оксолиновай эбэтэр цинковай маастарынан профилактика бы´ыытынан о±о муннун сотторун хонтуруолуур; |
Учуутал уонна биэлсэр | Эти-хааны сайыннарарга бэсиэдэ аа±ыы, ³йд³т³р °лэлэри ыытыы | тыынар органнары б³±³рг³т°° суолтатын ту´унан бэсиэдэ ыыталлар | салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыыттан хайдах харыстаныахха с³б°н ту´унан бэсиэдэ аа±аллар; |
звездочка хамандыырдара | О5олор ичигэстик та²на сылдьалларын хонтуруоллаа´ын | тыынар органнары эрчийиигэ аналлаах тематическай тэрээ´ин ыыталлар | иммунитеты б³±³рг³т³ тэрээ´иннэри ыыталлар; |
физкультурнай сектор | Та´ырдьа зарядка о²отторуу | зарядка о²отторор, о±олор спортивнай секция±а сылдьалларын хонтуруоллуур; | о±о этэ-сиинэ б³±³рг°°р зарядкатын о²отторор; |
т³р³пп°т | О±о иммунитетын б³±³рг³т³р бэтэмииннээх, и²эмтиэлээх а´ы а´ыырын хааччыйыы, о±о сылаастык та²на сылдьарын хонтуруоллаа´ын, к°ннэ5и режими туту´ууну ч³л оло5у пропагандалаа´ын; | ||
оскуола администрацията | Температурнай режими туту´уу, итии а´ылыгынан хааччыйыы, нэдиэлэ±э 2 эмтээх отунан утах о²орон и´эрдии |
Салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыылары утары саамай табыгастаах ньымаларынан тыыныы гимнастиката буолар дии саныыбыт ол и´ин салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыылартан утары °лэлэни сэргэ тыыныы гимнастикатын о²оробут.
Тыынар гимнастика
Мурун - ки´и саамай дьикти уонна наадалаах органа. Вирус уонна бактерия аан бастаан ки´и муннугар и²нэллэр, манна интерферон баар буолан ыалдьыы утары охсу´ар. Муннунан толору тыыныы салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыылартан, тумууттан харыстыыр. Ол и´ин ки´и тыынар органа куруук ыраас буолуохтаах.
Тыынар гимнастика ки´и салгынынан бэриллэр ыарыылары утары ыытыллар профилактическай °лэлэртэн саамай к³дь°°стээх ньыма буолар.
Тыынар гимнастиканы хамсаныылаах о²оруохха с³п. Би´иги тыынар гимнастика икки к³р°²°н туттабыт.
Ма²найгы к³р°² ОРВИ уонна тумуу ыарыылар утары чэбдигирдии бы´ыытынан ыытыллар:
- Бытаан ба±айытык салгыны айаххынан э±ирий (т³´³ кыалларынан бытааннык), онтон кылгастык эмискэ салгыны муннугунан анньан та´аар. Орто тэтиминэн 5-тэ хатылаа.
- У²а таныыгын тарбаххынан баттаа уонна ха²ас таныыгынан тыынан ыл, онтон итинник орто тэтиминэн 5-тэ хатылаа.
- У²а ытыскынан айаххын к°°скэ сап. Ха²ас илии с³м°йэтинэн ха²ас таныыгын баттаа, 5-тэ салгыны э±ирий уонна та´аар. Итинник аны у²а таныыгынан 5-тэ тыын.
- Салгыны бытааннык муннугунан э±ирий, онтон айаххын ыпсыбыт уос быы´ынан тыынар тэтиминэн салгыны та´аар. 5-тэ хатылаа.
- Муннугунан салгынна ыл ол кэннэ айаххын сабан иэдэскин °р, бытааннык илиигинэн иэдэскин баттаан уос быы´ынан салгыны та´аар. 5-тэ хатылаа.
Бу бэриллибит тыынар гимнастика кэнниттэн бэйэ сирэйин, с°°´°н, муннун, кулгаа±ын имэрийиини (самомассаж) ыытыахха с³п. Хас биирдии имэрийиини 10-15 хатылыахха наада.
Иккис к³р°² Стрельникова методикатынан тыынар органнары эрчийии:
Бу методика тыынар орган °лэтин б³±³рг³т³р, ки´и этэ-сиинэ эрчиллэр, тоно±ос у²уо±ун уонна т°³с килиэккэтин деформациятын к³нн³р³р. Тыынар органнартан гайморит, тумуу, бронхит, астма курдук ыарыыларга к³м³л³³х, ыары´ах уопсай туругун тупсарар.
Гимнастика ба´ыйар ³р°ттэрэ
- Тыыныы гимнастиката бары эрчиллиилэри кытта тэ²²э о²о´уллуон с³п: хаамыы, сүү°рүү°, харбаа´ын;
- Ыарыы доруобуйа±ын алдьаппыт сирин бу гимнастика к³м³т°нэн ч³л°гэр тү°´эриэххэ с³п;
- Тыынар гимнастика ыарыыттан харыстыыр, сэрэтэр ³р°ттээх;
- Ки´и организымыгар °ч°гэйдик дьайар;
- Саа´ыттан тутулуга суох бары дьарыктаныахтарын с³п, анал та²ас, дьарыктанар сир эрэйбэт;
- Тыынар органы уонна т°³с килиэккэтэ толорутук °лэлииригэр табыгастаах.
Тыынар гимнастика с°р°н ирдэбилинэн муннунан к°°скэ, т°ргэнник салгыны э±ирийэн ылыы.
Бу би´иги кылааспытыгар ту´анар эрчиллиилэрбит экспертнай группа±а бэрибиэркэни ааспыт уонна научно-исследовательскай педиатрия института к³²°л биэрбит методиката буолар.
1 эрчиллии. Т³б³±°н у²а онтон ха²ас диэки хайы´ыннар. Хас биир хайы´ыы т°м°к точкатыгар кылгас, тыастаах, т°ргэн э±ирийиини муннугунан о²ор. Таныы °ллэн тахсыа суохтаах. 1 салгыны э±ирийии 1 с³к. эбэтэр онтон т°ргэн. Салгын тахсыыта хонтуруолламмат, кыратык а´ыллыбыт айах н³²°³ тахсар. Итинник быраабыла бары эрчиллиигэ туту´уллар.
2 эрчиллии. «Кулгаахчааннар»: т³б³±°н у²а ха²ас и²нэт, хас биирдии т°м°к точка±а к°°скэ салгыны э±ирий.
3 эрчиллии «Кыра маятник»: т³б³±°н иннигэр кэннигэр хамсат. Хас биир хамсаныы т°м°гэр кылгастык салгынна э±ирий.
Бу °с эрчиллии ты²аны эрчийии (разминка) буолар.
4 эрчиллии «Сарыны куу´уу»: сарын ту´аайыытынан то±оноххун токурут. Илиигин т°³скэр ха²ас онтон у²а ³тт°нэн °³´э кириэстии охсу´уннар. Хас кириэстии охсу´уннарыы аайы к°°скэ, тыастаахтык салгынна э±ирийэн ыл.
5 эрчиллии «Носуос»: носуос хачайдаа´ын курдук °³´э-аллара к³²д³й к³±°ск°н хамсат. Хас т³²к³й°° аайы т°ргэнник салгыны э±ирийии. Бастакы сырыыга олус к°°скэ т³²к³й³р уонна б°т°³р диэри к³н³р наадата суох.
6 эрчиллии. Кэнни² диэки кэдэй уонна илиигинэн 4 эрчиллии курдук о²ор. Кэдэйии б°тэ´ик точкатыгар тыын ыла±ын.
7 эрчиллии. Инни² диэки киэ²ник атыллаан баран, ол °ктэммит атаххар тирэнэн туран илиигин аллара т°´эр. Иннигэр т°´°° б°тэ´ик точкатыгар к°°скэ тыын ыла±ын.
8 эрчиллии «Улахан маятник»: иннигэр кэннигэр и²нэй хамсаныы маятник хамсыырын санатар. Хас и²нэйии аайы илиигин хардарыта тут к°°скэ салгынна э±ирий.
Түмүк
Ту´ааннаах литератураны си´илии °³рэттибит уонна бу боппуруо´у к³т³±°° то±оостоох дии санаатыбыт. Доруобай ыччат – омук кэскилэ. О±о кыра саа´ыттан этин-хаанын б³±³рг³т°° улахан суолталаах. Физкультуранан дьарыктанар, с³пк³ а´ыыр, сарсыарда зарядкалыыр, олох режимин туту´ар, айыл±аны кытта алты´ар ки´и чэгиэн-чэбдик буолар. Онтон чэгиэн-чэбдик ки´и ханнык да ыарыыларга туруула´ар кыахтанар.
Дакылаатым бастыкы чаа´ыгар салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыылар ³йд³б°ллэрин, ыарыыны билиини (симптомнарын), ыарыыны утары °лэлэри си´илии бы´аардым. Иккис чаа´ыгар салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыы би´иги кылааспытыгар элбэ±ин и´ин бу сорук суолталаа±ын ³йд³³н о±о доруобуйатын, тыынар органнарын б³±³рг³т³р сыаллаах тэрээ´иннээхтик °лэлээн баран би´иги маннык т°м°ккэ кэллибит:
- кыра саастан о±о этин-хаанын эрчийиигэ улахан бол±омтону ууруохха;
- кылааска салгынынан бэриллэр сыстыганнаах ыарыыларга ыллаттарар о±о ахсаана а±ыйаан эрэрин бэлиэтээтибит . Ыалдьыбыт о±о 1 кылааска - 85,7%-тан
3 кылааска – 50%-²а диэри а±ыйаабыт;
- о±о доруобуйатын б³±³рг³т°°гэ табыгастаах ньыманан тыыныы гимнастиката буолар дии санаатыбыт;
- тыыныы гимнастикатынан дьарыктанар о±о ыарыыны чэпчэкитик а´арарын о±олор уонна т³р³пп°ттэр санааларыттан биллибит.
Јйд³³²: доруобай ки´и Ийэ дойдутугар ыары´ах ки´итээ±эр быдан элбэ±и о²орор кыахтаах.
Туттуллубут литература
- «Дабаан» ха´ыат сэтинньи 22 күнэ 2002с.
- «Дабаан» ха´ыат бала±ан ыйын 18 күнэ 2009 с.
- Мельников Л.Ф., Скаткин М.Н. Айыл±а ү³рэ±э 3-4 кылаас – Дьокуускай, 1985 с.
- Русско-якутский словарь, Дьокуускай, 1966 с.
- Щетинин М.Н. Дыхательная гимнастика Стрельниковой, «Физкультура и спорт» - М.: 2002.
- Мастаах бөһүөлэгин балыыһатын дөкүмүөннэрэ 2008 с, 2009 с, 2010 с, 2011 с.
Ребята и утята
Тигрёнок на подсолнухе
Ручей и камень
Пчёлки на разведках
Два петушка