Дунда бүлгэмэй hуралсалай уран барималай үйлэнүүд

             Дунда бүлгэмэй  һуралсалай уран барималай үйлэнүүд

( лепка)

1 –дэхи һуралсалай үйлэ

« Томо ба жаахан морхообууд» уран баримал

Гол зорилго :

Һуралсалай :

• Үхибүүдые пластилинай нэгэ захаһаань  нүгөө заха болотор хургаараа татан һагад, нарин болгожо , гонзогор юумэ хүүлэжэ һургаха.

Хүгжөөлгын:

• Хүүгэдэй зохёохы ажал хүгжөөхэ;
• Гарай, хургануудай хүдэлсэ хүгжөөхэ.

Хүмүүжүүлгын :

• Уран зурагай  соёлтой танилсуулха.
• Эхилһэн хэрэгээ дүүргэхэ шадабари хүмүүжүүлхэ.

Урид хэгдэхэ хүдэлмэри:

- « Огородой эдеэн»  гэһэн зураг харалга;

- Сэсэрлигэйнгээ огород  соо ургасын хойноһоо ажаглалга.

- «Намар», « Огородой эдеэн» гэһэн темэдэ таабари таалга.

Хэрэгсэлнүүд:

- нааданхайн шандаганууд;

- морхооб

- пластилин, хабтагай ( үхибүүн бүхэндэ )

- огородой ургасын  зурагууд.

Самбарта огородой ургасын зурагууд үлгөөтэй.

- Үхибүүд, мүнөө жэлэй ямар саг бэ ?

Үхибүүдэй харюу ( намар ).

- Намартаа юун болодог бэ ?

Үхибүүдэй харюу ( Набшаһад шара болоо. Шубууд ниидэжэ ябана,амитад үбэлдөө бэлдэнэ.)

Үүдэ тоншоно. Шандаган ороно.

- Сайн байна, үхибүүд !

- Ой, үхибүүд харагты даа, шандаган  юундэб даа уруу дуруу. Юун болооб ?

- Намар болобо, үбэл болохо. Намда үбэлдөө эдихэ юумэн үсөөн.

- Үхибүүд, бидэ шандаганда туһалхамнай гү ? Мүнөө бидэ огородой  ургаса хэхэбди. Ямар овощ хэхэбди, түрүүн таабари таагты:

 Гоёхон басаган

Харанхыда һууна.

Тэрэниие шандагад ба

Үхибүүд  эдихэ дуратай.

Энэ шара басаган, юун бэ ?

…

Үхибүүдэй харюу ( морхооб )

- Зүб, морхооб. Үхибүүд, Шандаганда  морхооб хэхэмнай гү?

- Мүнөө хэлэгты намда, морхооб ямар үнгэтэйб ?

Үхибүүдэй харюу ( улаан, шара улаан ) .

- Морхооб хаана  ургадаг бэ ? Газар дээрэ гү, али газар доро гү ?

Үхибүүдэй харюу ( газар доро ).

- Хэн мэдэхэб, морхооб юугээр туһатайб ? Ямар амтатайб ? ( витамин, амтатай )

- Морхобоор юу шанажа болохоб ?

 Үхибүүдэй харюу  ( шүлэ, салат ).

 Дүн. Морхооб ехэ туһатай, амтатай огородой эдеэн.

- Морхооб ямар түхэлтэйб ?

Үхибүүдэй харюу ( гонзогор ).

- Зүб, дээрэхи талань – гонзогор, доошоо болоходоо  нарин болоно..

Бидэ мүнөө  томо ба жаахан 2 морхообуудые шандагандаа  хэхэбди.

- 2 морхооб хэхын түлөө юун хэрэгтэйб ?

Үхибүүдэй харюу. ( пластилин хубааха ).

- 2 морхооб хэхын тула, пластилин хэды хубида хубаахабди ?

 Үхибүүдэй харюу ( 2 хубида )

- Нэгэ морхооб томо, нүгөө морхооб жаахан байхын тула бидэ пластилин яагаад  хубаахабди ?

Үхибүүдэй харюу ( томо ,жаа хоёр хуби )

- Эгээл түрүүн юу хэхэбди ?

Үхибүүдэй харюу  ( шарик болгохо ).

- хайшан гээд шарик болгохоб ?

Үхибүүдэй харюу ( альгаараа түхэреэлүүлэн ).

- шарик  ута болгохын түлөө юу хэнэбди ?

Үхибүүдэй харюу ( хоёр альганай хоорондо мухарюулха )

- мүнөө ута пластилинайнгаа нэгэ тала   үзүүртэй  болгоё. Болоо гү ?

- Зүб, бэрхэнүүд !

 Мүнөө гараа амаруулая :

 Бидэ хапууста хэршэнэбди,

Бидэ морхооб үрэнэбди,

Бидэ хапууста дабһалнабди,

Бидэ хапууста бажуунабди,

Үрөөбди,

Дабһалаабди.

 Боошхо соо хээбди,

Эдихэбди.

- Бэрхэнүүд, мүнөө ажалаа саашань хэебди.

Багша үхибүүдэй хүдэлхэдэ , хойноһоонь ажаглана, туһална, заһана, зүбөөр һуулгана.

 - Үхибүүд, шандаганда морхооб хэбэбди.

-  Манай морхообууд шандаганда  һайшаагдаха гү ?

- Морхообуудаа Шандаганда үгэебди. Манайда ерэһэндэнь баяры хүргэе.

2 – дохи һуралсалай үйлэ

« Хэрмэнэй һархяаг» уран баримал

Зорилго :

Һуралсалай :

- 2 хубиһаа ( малгай, хүл) бүридэһэн  һархяаг гээшэ гэжэ үхибүүдые һургаха, һархяаг ямар байдаг бэ гэжэ ойлгуулха

Хүгжөөлгын :

- хүүгэдэй зохёохы ажал хүгжөөхэ;

- гарай , хурганай хүдэлсэ хүгжөөхэ.

Хүмүүжүүлгын :

 Байгаалиин баялигта һонирхол түрүүлхэ.

Программын удха : Зохёохы  шадабари хүгжөөхэ; Хэрмэндэ туһалха эрмэлзэл түрүүлхэ; урда мэдэхэ болоһон шадабарияа хэрэглэн,  таниха зүйлнүүдые хүүлэхэ ; шарик болгохо, тэрэнээ хабтайлгаха, захануудынь нугалха, зүйлнүүдыень холбохо.

Хэрэгсэл : пластилин, хабтагайнууд, салфетканууд, һархяагай муляж, нааданхай –хэрмэн,  гүрэмэл торхо ( корзина).

Урид хэгдэхэ ажал :  ой, ойн амитад тухай хөөрэлдөөн, һархяагтай зурагуудые харалга, зуралга,муляж харана, туһатай ба хоротой һархяаг тухай хөөрөөн,  газаа сэнгэхэдээ, һархяаг адаглалга.

Һархяаг тухай шүлэг …

I . Һуралсалай үйлын ябаса .

Багша. Үхибүүд, таабари таагты.

- Жаахан аад, шумар,

Газар дороһоо

Улаан малгай олоо. ( Үхибүүдэй харюу )

 Ой ошоходоо, тэндэ юу хараабта ?

Багша.  Энэ ямар һархяагууд бэ ? (  подберезовик, лисички, рыжики, боровик.мухомор )

- Үхибүүд, харагты, намда һархяаг байна. ( пластилинаар хэһэн һархяаг харуулна). Һархяаг юунһээ бүридэнэб ? ( малгай , хүл ).

- Зүб ! малгайнь юундэ адлиб ? ( табагта )

- хулынь юундэ адлиб ? ( валик ?)

Хэдэн үхибүүдтэ хэлүүлнэ.

Үүдэ тоншоно.

Багша. Хэн тоншоноб ? Харагты, Хэрмэн айлшан ерээ.

Сайн байна, хэрмэн !

Багша. Ааляар байгты !  Хэрмэн манда юумэ хэлэнэ. (шэхэндээ абаашана).

- Үхибүүд, хэрмэндэ туһалха хэрэгтэй ! Ой соо жаахан хэрмэнүүдынь үлэнхэй.  Тэдээндээ һамар, яблоко бэлдээ, харин һархяаг бэлдэжэ үрдеэгүй. Туһалхамнай гү? ( үхибүүдэй харюу ).

- Хэрмэн, бидэ шамда туһалхабди.  Харыш, бидэ олонбди. Булта бэрхэнүүд, амитадта дуратайнууд. Шинии жаахан хэрмэд гэдэһээ үлдэхэгүй. Бидэ олон һархяаг хэхэбди.

Хурганай гимнастика.

- Нэгэн, хоёр, гурба,

Дүрбэ, таба!!!

Набшаһа суглуулхабди,

Хуһанай, нарһанай,

Уляаһанай,  шэнэһэнэй .

Эжыдээ һайхан баглаа барихабди.

II.  Ажалай шатануудые багша харуулна.

1. Хүл : сагаан, шара, боро үнгэтэй пластилинаар  һархяагай хүл хэнэ – мухарюулна.

2.Малгай : улаан, шара улаан үнгэтэй пластилинаар шарик хэнэбди, хабтайлганабди, захануудынь нугалаад, аяга шэнги түхэлтэй болгоно.

3. Залганабди : хоёр зүйл, малгай ,хүл – һархяаг бэлэн !

 Багша үхибүүдтэ пластилин шэлэхыень дурадхана.

Үхибүүд өөһэдөө ажаллана. ( багша туһална ).

 « Намар » гэһэн хүгжэм зэдэлнэ.

III. Хэрмэн үхибүүдтэ баярые хүргэнэ.

3 – дахи һуралсалай үйлэ

« Үгэрсэ ба помидор» уран баримал

Зорилго :

1.Үхибүүдые намарай баян ургасатай танилсуулха;

2. Пластилинаар шабагдаһан гонзогорхон «үгэрсэ» ба түхэреэн «помидор» хоёрой илгарал ойлгуулха;

3.Гонзогор ба түхэреэн юумэнүүдые хэжэ шадаха дадал хүгжөөхэ;

4.Үхибүүдтэ пластилинаар шабалгада һонирхол татуулха.

Хэрэгсэлнүүд : пластилин, хабтагайнууд, ургасануудай муляжууд.

Һуралсалай үйлын ябаса.

- Үхибүүд, би үсэгэлдэр огородой ургаса суглуулааб. Харагты, юун ургааб ? ( Багша гүрэмэл торхо соохи огородой эдеэ харуулна).

Хапууста

Перец

Морхооб

Хартаабха

Үгэрсэ

Помидор

Баклажан

Хапууста ( перец…) ямар үнгэтэйб ?

Хапууста – ногоон

Перец – шара улаан

Морхооб – шара улаан

Хартаабха – хүрин

Үгэрсэ – ногоон

Помидор – улаан

Баклажан – хүхэулаан

Үгэрсэ ямар бэ ? гонзогор

Помидор ямар бэ ? түхэреэн, монсогор.

Физминутка. Нюдэнэй һорилго.

Үлэн шоно ерэжэ,

Иишэ тиишээ хараашалба,

Дээшээ харахадань – слива.

Доошоо харахадань – малина,

Зүүлжээ – хапууста,

Баруулжаа – үгэрсэ,

Эсээ манай шоно,

Шэлэжэ шадабагүй,

Эдеэ хоолгүй үлэбэ.

 ( Нюдөө аняад,  һүүлдэнь – нюдөөрөө сабшаха).

Бидэ мүнөөдэр гонзогорхон үгэрсэ ба түхэреэн помидор хэжэ һурахабди.

«Үгэрсэ»ба «помидор» юугээр илгаатайб ?

Хургануудай гимнастика

Нэгэн,хоер, гурба, дүрбэ, таба

Булта һайнаар тоолоё,

Нэгэ – морхооб.

Хоёр – һонгино,

Гурба – үгэрсэ,

Дүрбэ – хапууста,

Таба – репэ,

Бэрхэнүүд даа !

Үхибүүдэй пластилинаар помидор ба үгэрсэ шабаха үедэ багша туһалалсана.

Пластилинаар ямар арга хэрэглэжэ юумэ хэхэб,  ямар түхэлтэйб гэжэ хүүгэдэй элирүүлхэдэнь багша туһална.

- Пластилинаар   хүдэлхэдэтнай гоё байгаа гү ?

- Бидэ юу хээбди ?

- Үгэрсэ ямар түхэлтэйб ? Хэһэн юумэнүүдээ анхаралтай харана, хэмжээгээрнь табина .

4 –дэхи һуралсалай үйлэ

 « Намарай баглаа»

Зорилго:

Һуралсалай :  Сэсэгүүдэй  онсо   илгаатай танилсуулха, пластилин зөөлэн зүйл гэжэ ойлгосо үгэхэ, хоёр альганайнгаа хоорондо мухарюулжа болохо, хабтайлгаха, хэмхэлжэ абаха, мухарюулха гэхэ мэтэ арга хэрэглэхэ.

Хүгжөөлгын :

Ухаан бодол хүгжөөхэ

Хүмүүжүүлгын :

Байгаалиин баялиг  гамнаха, байгаалидаа дуратайгаар хандаха.

Хэрэгсэлнүүд :

 Намарай модотой зурагууд, набшаһад ( шара, улаан, ногоон), пластилин, хабтагай, модо зуранхай сагаан картон.

1. Багшын оролто үгэ :  

- Үхибүүд, таабари таагты ! шагнагты .

Набшаһан унана,

Шубууд ниидэнэ,

Ямар саг гээшэб ?»

 Энэ … »     ( Үхибүүдэй харюу – намар )

- Зүб, Газаамнай ондоо болоо гэжэ харана гүт ? ( Үхибүүд харюусана ). Газаамнай хүйтэн, һалхитай, наран һулаар шарана, бороо ороно,  Намартаа ходо муу байдаггүй, харин намартаа олон огородой эдеэн ба жэмэс ургадаг. Ямар огородой эдеэ мэдэхэбта ? Жэмэс ? Зүб ! Намар үшөө гоёхон набшаһадые бэлэглэдэг.

Намар ерэбэ.

Бороо оробо,

Зун ябаба,

Ерэбэ намар,

Набшаһад унана,

Шара, улаан

Хибэс хэбтэнэ.

- Үхибүүд, мүнөөдэр манайда айлшан ерээ . Харагты, заряа. Шагная, заряа манда юун тухай хөөрэхэнь бэ ?

- Намарай ой соо сэнгэхээ һанана, гоё һайхан набшаһануудые суглуулжа, баглаа хэхэеэ һанана. Теэд, харахадань, набшаһад үнгэгүй болоод байна.

- Заряада туһалхамнай гү? Набшаһануудые гоё болгожо шэрдэхэмнай гү ?

Намартаа набшаһад ямар үнгэтэйб ?

- улаан, шара, ногоон үнгэтэй

- Бидэ мүнөө набшаһад болоод,  хайшан гээд модонһоо унанаб харуулая .

«Намарай набшаһад» үйлын ( хүдэлсын ) дасхал (двигательные упр)

Бидэ намарай набшаһад

Модон дээрэ байгаабди,

Һалхин үлеэбэ,

Бидэ ниидэбэбди,

Газарта һуубабди.

Дахин һалхин үлеэбэ,

Ниидэбэбди, ниидэбэбди.

Газарта унанабди.

( Үхибүүд шүлэгэй үгэнүүд доро хүдэлнэ,үйлэ харуулна ).

2. Пластилинаар хүдэлэлгэ.

- бидэ пластилинаар намарай баглаа хэжэ, заряада үгэе.

- бидэ сэсэгүүдые пластилинаар хэхэбди. Пластилин зөөлэн зүйл, бажуужа.. мухарюулжа, хабтайлгажа болоно.

«Алтан намар» хурганай гимнастика.

Һалхин үлеэнэ,үлеэнэ ( гар руугаа үлеэнэ)

Үлеэнэ, унтараана ( гараа һэжэрнэ )

Шара набшаһад, сэсэгүүд

Ниидэнэ, ниидэнэ ( гарнуудаа доошонь буулгана ).

- Томо пластилинһаа жаахан хэһэгүүдые абаад, мухарюулаад, шаригуудые хэе.

- тэрэ шаригуудаа набшаһанай дунда табяад, хургаараа дарагты.

- иимэ олон сэсэг хэе – шара, улаан, ногоон.

( үхибүүд һуужа, ажалаа эхилнэ., урдань баглаа хэхэ шара саарһан табяатай.)

3. Хүдэлмэринүүдэй үзэсхэлэн. ( выставка)

- Харагты, ямар гоё баглаанууд болооб . Гоё гү?

Үхибүүд, танай баглаануудые заряа гоёшообо.  Гэртээ бусаха сагынь ерээ.

Баяртай, заряа !

4. Рефлекси

- ямар шүлэг шагнаабибди ?

- юун тухай шүлэг ?

- юу  хээбди ?

- ямар үнгэтэй сэсэг хээбди ?

5 – дахи һуралсалай үйлэ

«Загаһад»

Гол зорилго : Уран барималай аргануудай мэдэсэ үргэдхэхэ.

Тодорхойлһон зорилго:

Һуралсалай : Загаһанай дүрсэ хэжэ һургаха, хабтайлгажа ,утаар татажа, няалдуулжа,  уһан соо тамаржа байһан загаһа бүтээхэ,

Хүгжөөлгын :

Гарай, хурганай хүдэлсэ хүгжөөхэ.

Хүмүүжүүлгын :

Эхилһэн хэрэгээ дүүргэхэ ёһотой гэжэ хүмүүжүүлхэ.

Урид хэгдэхэ ажал: зураг, нааданхай харалга.

Хэрэгсэлнүүд : салфетки, пластилин, пластилин табиха  хабтагай, загаһанай  « зурагууд».

Һуралсалай үйлын ябаса :

1.Һонирхуулан һэргээлгын шата.

- Үхибүүд, таабари тааха дуратай гүт ?

Таабаринууд.

«Эжы аба,

 Тэдэнэй хүүгэд,

Булта мүнгэн хубсаһатай»

Ябадаггүйб, ниидэдэггүйб,

Харин намай хүсэхэгүйт!

Намай алтан гэдэг,

Онтохон соо уншагты!

( Загаһан ).

- Юун тухай таабариб ? (Үхибүүдэй харюу)

Мольбертдэ загаһанай зурагуудые үлгэхэ.

- Үхибүүд, харагты. Булта загаһад адли гү ? (Үгы).

- Юугээрээ ондооб ? ( Бэеын түхэлөөрөө, хэмжээгээрээ, үнгөөрөө).

- Юугээрээ адлиб ? (Загаһанда тархи, бэе, плавники бии).

- Уһан соо ябахадань, юун туһалдаг бэ ? (һүүл, плавники).

- Һүүлынь руль болодог, плавнигаараа уһан соо тамархадань туһатай.

-Үхибүүд, загаһанда хальһан хэрэгтэй гү? ( элдэб аюулһаа абардаг).

-  Зүб,  уһан соо тамархадань, хурса шулуун юумэнһээ хамгаалдаг.

-Загаһан хаана байдаг бэ ? ( Уһан соо, далай , нуур ).

- Хэн загаһа баридаг бэ ? ( загаһашад ).

Физминутка.

Хүхэ тэнгэридэ – үүлэн,( гараа бодхооно).

Хадын хажууда уһан урдана. ( һуугаад, гарааурагшань болгоно).

Эртэ үглөөгүүр

Гүльмэ татана загаһашад. ( гүльмэ татаһан үйлэ харуулна ).

Олон загаһа баряад.( гараа хажуу тээшэнь )

Амтатай шүлэ шанаа ( шүлэ худхаһан үйлэ харуулна ).

2. Бэдэрэн – хүтэлбэриин шата.

- «Үнэгэн абгай ба боро шоно» гэжэ онтохон соо загаһашан бии. ( Мольбертдэ  онтохоной зурагуудые үлгэнэ.). Онтохон соо болоһон үйлэнүүдые һанаябди. ( Үнэгэн үбгэниие мэхэлжэ, хамаг загаһынь абана).

- Үхибүүд, үбгэн аба хүгшэн эжы хоёрые үнэгэн мэхэлжэ, хамаг загаһынь абахадань, муу болоо.

- Бидэ мүнөө тэдэндэ олон загаһа хэжэ үгэе. Тэдэ баярлаха.

Үхибүүд столдо һууна.

Пластилинаар юумэ хэхэдээ, аюулгүй байдал сахихынь багша ойлгуулна.

      1.Наринаар юумэ хэхэ хэрэгтэй.

2.Багшын үгэ анхаралтайгаар шагнаха.

3..Хабтагай дээрэ пластилин табяад хүдэлхэ.

     4.Нягтаар хүдэлхэ:

- гараа хубсаһандаа аршахагүй,

- муухай гараараа нюдөө барихагүй,

- пластилин хаяхагүй.

5. Ажалай һүүлээр сэбэрлэхэ.

6. Гараа мылэтэй уһаар угааха.

Хурганай  гимнастика.

Хургануудайнгаа һайнаар хүдэлхын түлөө наадаябди :

Загаһан уһан соо тамарна, ( хоёр гараа ниилүүлээд, тамарна)

Загаһан, загаһан  хүхинэ. ( хургаараа зангана)

Бидэ шамай барихамнай (альгаа дүтэлүүлнэ)

Загаһан нюргаа нугална ( тамархы харуулна )

Түргэн саашаа тамарна.  ( тамараад ябана ).

- Үхибүүд, пластилин абаад, хэжэ эхилэе. Пластилин хоёр хуби хубаагты, нэгэ хубинь томо, нүгөөдэнь – жаахан. Томо хубиһаань шарик болгоё, һүүлээрнь тэрэнээ  колбаса болгожо мухарюулая, һүүлынь хэе,  Тархи хэе, ама зурая,  плавнигуудые хоёр талада ба нюрган дээрэнь тогтооё. 2 жаахан шарик хээд, нюдэн болгоё, загаһанай хальһа (чешуя) зураад гаргая. Ямар гоё загаһан болобоб . 2-дохи жаахан хубяар , жаахан загаһа хэе.

Дүн.

- Үхибүүд, ямар гоё загаһанууд болобоб. Томонууд, жааханууд, гоёнууд, хүхюүнүүд… Бидэ мүнөө юу хэбэбибди ?

Бэрхэнүүд, мүнөө үбгэн аба хүгшэн эжы хоёрто загаһануудаа үгэе, баярлаха.