Дерсни темасы: «Беш да тау элге файгъамбар» Къайтарыу дерс: дерс эришиу халда бардырылады
Дерсни мураты:
v Мёчюланы Кязимни жашау эм чыгъармачылыкъ жолуну юсю бла окъуучуланы билимлерин теренлеу.
v Ата журтха сюймекликлерин кючлеу, табийгъатха хурмет берирге, адамлагъа, жерге, шуёхлукъгъа сакъ болургъа юйретиу.
v Окъуучуланы биригип ишлерге юйретиу.
v Байламлы тиллерин ёсдюрюу.
Скачать:
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Малкъар литература, 9-чу класс Дерсни темасы : « Беш да тау элге файгъамбар » Къайтарыу дерс : дерс эришиу халда бардырылады
Дерсге керекли затла : Мёчюланы Кязимни сураты , дерсни презентациясы , Евразияны политика картасы , Къабарты – Малкъар республиканы картасы , сёзбер , эсеплеучю тюрсюнлю карточкала , китап кёрмюч , Кязимни юсюнден белгили адамланы айтханлары бла стенд къурау .
Дерсни мураты : Мёчюланы Кязимни жашау эм чыгъармачылыкъ жолуну юсю бла окъуучуланы билимлерин теренлеу . Ата журтха сюймекликлерин кючлеу , табийгъатха хурмет берирге , адамлагъа , жерге , шуёхлукъгъа сакъ болургъа юйретиу . Окъуучуланы биригип ишлерге юйретиу . Байламлы тиллерин ёсдюрюу .
Сен тауса , кёк терексе , Жашауубузда алай Дайым да турлукъса сен Тау кибик агъаргъанлай . Туманны эки жарып , Алай тургъан къаяча , Арып,бара тургъан атлыча . Къайсын .
Командала бла шагъырей этиу . 1-чи команданы аты : « Нартла ». 2-чи команданы аты : « Аланла ».
Эсепчи къауумну къурау . • толу жууапха - къьзыл карточка, 3 балл; • жууап толу болмаса - кёк карточка, 2 балл; • жууапны башха команда толтурса - сары карточка, 1 бал.
Эришиу этап ( 23 такъыйкъа ) Соруула : 1. Мёчюланы Кязим къайсы жылда , къайда , къаллай юйюрде туугъанды ?
2. Кязимни китапла дуниясына ким кийиргенди ? Ол а имди ?
3. Мёчюланы Кязим Бёзюланы Чепелеуге атап ненча назму жазгъанды атларын айталлыкъ-мысыз ?
4 . Сабийле , биз Кязимге хажи деп нек айтабыз ?
5. Къайсы къыраллада , шахарлада болгъанды Кязим ? Ким кёргюзталлыкъды аланы картада ?
6. Кязимни Шаркъгъа жолоучулугъунда негерлери кимле болгъандыла ?
7. Кязим жолоучулугъунда кёп назмула жазгъанды . Ол назмуларында биз не кёребиз ? Шаркъда жазылгъан назмуларын санагъыз .
8. Кязим , Совет власть тюзлюкню , кертиликни мурдоруду деп ийнаннганды . Анга кёре Совет властны жанына болуп , кёп назмула жазгъанды . Аладан бир къауумун санаяллыкъмысыз ?
9. Ата журт уруш башланнганда Кязимге 82 жыл болгъаны ючюн урушха къатышалмагъанды . Алай , ол кезиуде жазылгъан назмуларын биз хорларбыз деген ахшы умутда жазгъанды . Сиз аладан бир къауумун санаяллыкъмысыз ?
10. Ата журт урушну къыйынлыгъы бла да къалмай , халкъны бек къыйын кюнюн-туугъан жеринден къысталыуну да, ачыкъ зулмусун да кёреди . Бу сынауда да Кязим - хажи таукеллигин тас этмейди . Ол къайсы назмуларында ачыкъланады ?
11. Мёчюланы Кязим кёп поэмала да жазгъанды . Сиз а къаллай поэмаларын билесиз ?
12. Сахнада Мёчюланы Кязимни поэмаларына кёре къаллай оюнла салыннгандыла ?
13. Сабийле , бусагъатда уа, 2 командагъа да быллай иш бериледи : 1-чи команда « Бузжигит » поэманы , 2-чи команда « Жаралы жугъутур » поэманы жигитлерини атларын санаргъа . Къагъыт ха жазыгъыз . Бу эришиуде къайсы команда толу эм тюз санаса ол хорларыкъды . Хайдагъыз башлагъыз !
14.Сабийле, башда айтылгъаныча , биз сизни бла Кязимни къайда туугъанын уста билебиз . Алай , мен, аны картада кёргюзтюрюгюзню излейме .
15. Шыкъы эл къалайда орналып эди , картада кёргюзтюгюз .
16. 1940 жылда Кязим юйюрю бла Кичибалыкъгъа кёчгенди . Кичибалыкъ элни картада кёргюзтюгюз .
17. Къадарны буйругъу бла Мёчюланы Кязим туугъан жеринден узакъда ауушханды . Сиз аны юсюнден не зат айталлыкъсыз ? Къайсы жылда къалайда ауушханды ? Картада кёргюзтюгюз .
18. Сиз билгенликден белгили адамланы атлары школлагъа дагъыда башха затлагъа да аталадыла . Мёчюланы Кязимни аты уа бизни республикада не затлагъа аталгъанды ?
19. Мёчюланы Кязимге эсгертмеле къайда орналыпдыла ?
20. Мёчюланы Кязимни къаллай назму китаблары чыкъгъандыла эм къачан ?
21. Фахмусун тийишли кёрюп , Кязимге къайсы жылда къаллай сыйлы ат берилгенди ?
22. Командаланы таматаларыны эришиулери . (4 такъыйкъа ) - Ой бизге чапханла , Къошланы чачханла , Бет этмей бир инсаннга , От салыгъыз клисагъа .- Къагъыт жазып кесине , Алтын сагъат келтирген , - Ол тюйюлмюдю жигит , - Кёп тиллени да билген ? Жаралы жаныуарны Къуугъан зулмучу бёрю , Тюзлюк огъу ызындан Жетип , алайда ёлдю . Душман огъу жыкъгъан эди Аны тер басхан атдан , Халкъ башчысы - Киров анга Жилягъанд ол сагъатда . Бу къара кюнден башлап , Сени къызынг болалмам , Мени кюнюм батханды , Мен юйюнгде туралмам . Суу бойнунда ариу чакъдынг , Сен Кязимни къууандырдынг , Кишиуларынг - жумушакъла , Кёзню жапсаралла ала.
23. ЖУУАБЫ «Сары къошда » -поэма. « Чепелеу эфендиге атагъан чам назмусу . « Жаралы жугъутур » - поэма. « Солтанхамитни жыры ». « Бузжигит » -поэма. « Суу бойнунда жангыз талчыкъгъа айтылгъан назму ».
Командаланы таматаларыны эришиулери (4 такъыйкъа ) Сёзбер (4 такъыйкъа )
Соруула 1.Поэманы атын толтуругъуз : « Жаралы ...» 2.Кязимни совет власть ючюн ёлген жашыны аты ? Анга назмусу да жораланнганды . З.Меккада сыйлы таш ? 4.Назму жазгъандан сора да Кязимни бир фахмусу бар эди.Ол не фахму эди ? 5.Тиширыуланы къыйынлыкъ кеп сынагъанларыны юсюнден назму ? 6.Кязим жолоучулукъда болгъан къыралладан бири ? 7.Кязим жаныуарлагъа кеп назму жоралагъанды . Къар кюн арбазда къайсы жаныуар бла ушакъ эте эди ол ? 8.Мечиланы Кязимни жазыучула санына къошхан Отарланы Керим бла , сора дагъыда бир поэт болгъанды . Аны аты ? 9.Кязимни бек белгили поэмаларындан бири ?
Сёзберни жууабы 1. Жугъутур 2. Мухаммат 3. Кааба 4.Темирчи 5. Тарыгъыу 6.Турция 7.Чыпчыкъ 8.Къайсын 9.Осуят
Эсепчи къауум эришиуню итогларын чыгъарады . (2 такъыйкъа )
Устазны сёзю : Иги сёзнюбичакъкесмез , Иги сёзню боранэлтмез , Иги сёз отда да кюймез , Иги сёзге багъажетмез .
Дерсни бегитиу эм рефлексия. Соруула : Бюгюн бизни эришиу дерсибизни мураты не эди ? Дерсни муратына жеталдыкъмы ? Къалай тюрлю ? Бюгюнгнгю эришиуде кесигизни эмда тенглеригизни ишлегенлерин жаратханмысыз , не багъа бераллыкъсыз ? Не жангылыкъла билдигиз бу дерсде ? « Беш да тау элге файгъамбар » деп бюгюнгю дерсибизге нек атагъаныбызны ким къалай ангылады ?
Сау къалыгъыз ! Къууанч бла кёрюшейик !