Мин олорор нэhилиэгим. Ыстатыйа

Уус Алдан улууhун историятыттан.

«Мин олорор нэhилиэгим»

Ыстатыйа

БЭЭРИЙЭ ТЭРИЛЛИИТЭ

1855 сыллаа5ы карта, 1896с. кɵннɵрүллүбүт. Халлаан күɵҕэ линия – Дьааҥылыыр суол. Тɵгүрүктэрэ – станциялар.

Бээрийэ нэhилиэгэ 1926 сыллаахха, Бээрийэ томторун тула олорооччулар кɵрдɵhүүлэринэн тэриллибитэ. Саҥа нэhилиэк бɵhүɵлэк илин ɵттүгэр сытар күɵл аатынан Бээрийэ диэн ааттаммыта. Нэhилиэк саңа территориятыгар Борођон улууhун I,II Лөгөй, Үгэлээх нэhилиэктэрин уонна Байађантай улууhуттан Хаңалас нэhилиэк быстађастара киирбиттэрэ. Бээрийэ томторо урукку II Лөгөй нэhилиэгин киинэ этэ.

II Лөгөйтөн – Бээрийэ бөhүөлэгин аннынаађы сыhыы, Булгунньахтаах, Хаадайап уорђата, Кумаайыкылар, Чөңкөллө, Араңас, Хорђольдун, Дыындыйа, Кумахтаах, Бэрэпчики, Уус алааhа (Дегтяревтар), Үңкүр, Эриикээн, Эриикээн тамађыттан Кутаама алын өттө, Бађалаах, Тайтакы, Чохчойбут, Дуурада, Уhун күөл, Кустаах, Нимсикилээх, Боппой, Кээдэй, Бээрийэ хоту өттүнээђи сыhыы, Мөкү күөл, Убаhалаах, Тандагы үрэђэ (Охлопковтар), 1 Лөгөй Тандагытын быыhыгар диэри уонна Өйөм, Лэмпээдьи, Тураңнаах диэн сирдэр, онно олорор нэhилиэнньэ киирэрэ.

1 Лөгөйтɵн Тандагы үрэђэр киирэргэ баар Тэйиңиттэ, Танда үрэђэр сытар Кээңидэ, Буочай, Ытык, Дьэким Уорђата, Төрүт, Таппађа үрэђэ, Таппађа сайылыга, Дьэрбэги, Куоhађас, Андылаахтар, Мађатах, уонна Бээрийэ хоту өттүгэр баар Мооро, Дьэкимдэ, Кыргыттар, Ынахсыт, Иирэлээх киирбиттэрэ.

Үгэлээх нэhилиэгиттэн (1987 сыллаахха I Лөгөйтɵн арахсан Үгэлээх диэн туспа нэhилиэк баар буолбута) Кутаама ађатын ууhун сирдэрэ – Кутаама үрэҕэ, Танда ађатын ууhун сирдэрэ – Тонођос, Арђаа сайылык (Ороох), Ардьакыап сыhыыта (Күлгэри), Хайыы, Куурупчу, Алыы, Кутуйах, Мээнди, Хомустаах, Арыылаах, Хабар үрэђэ, Куталаайы, Ньылађаайы, Куйахтаммыт, Муңур Хатың уонна Бээрийэ хоту өттүгэр баар Хатың Көлүйэ, Таала, Араңастаах, Хатыңнаах, Сэргэлээх, Бэстэкэ, Самыыр Кус, Ыарђалаах, Сордоңнаах, Ньикилийэ, Ынах Бастаах, ити сирдэргэ олорор нэhилиэнньэ киирбиттэрэ.

Сыңаах нэhилиэгиттэн Холлођостоох үрэђин дьоно Бээрийэ састаабыгар киирбиттэрэ. 1935с. «Кыhыл сардаҥа» артыал (Холлоҕостоохтор) «Тыраҕатталаах» колхуоска холбоспута.

Өнɵр нэhилиэгиттэн, киинтэн ырааҕынан, 1934 сыллаахха «Лабачааны» артыал олохтоохторо Бээрийэҕэ холбоспуттара.

НЭҺИЛИЭК ОСТУОРУЙАТЫН КЭРЧИКТЭРЭ.

Норуот маастара Копырин Г.А. уруhуйа, 2007с.

• 1854с. Стефановскай часовня (Хаҥалас нэhилиэгэ) Сатађай диэн сиргэ аhыллыбыта.

• 1864с. Лөгөй Троицкай часовнята тутуллан үлэҕэ киирбитэ.
• 1982с. Лөгөй Троицкай таңаратын дьиэтэ аhыллыбыта.
• 1890с. Таңара дьиэтин иhинэн оскуола аhыллар.
• 1891с. Бастакы экономическай мађаhыын тэриллэр.
• 1905с. Таңара дьиэтин иhинэн библиотека аhыллыбыта
• 1918с. «Холбос» потребобщество тэриллэр
• 1921с. оскуолаҕа анаан пансион (интернат) аhыллар
• 1926с. Бээрийэ нэhилиэгэ тɵрүттэнэр
• 1929с. «Куурупчу», «Тандагы» диэн бастакы тыа хаhаайыстыбатын артыаллара тэриллэллэр
• 1929с. «Куурупчу», «Тандагы» тыа хаhаайыстыбатын артыаллара тэриллэллэр
• 1931с. «Кутаама» сибиинньэ иитэр хаhаайыстыбата, «Түмсүү» (Тоноҕос эргин), «Кыhыл сардаңа» - Холлоҕостоохтор артыаллара тэриллибитэ. Бу сыл «Куурупчу» уонна «Тандагы» холбоhон «Туругурдуу» тыа хаhаайыстыбатын артыала буолбута.
• 1932с. Гражданскай сэрии Геройа Гаврил Егоров кɵҕүлээhининэн оскуола тутуллар
• 1934с. Өнөр нэhилиэгиттэн «Лабачааны» колхуос Бээрийэ нэhилиэгэр холбоспута.
• 1935 сыллаахха «Кыhыл сардаҥа» «Тырађатталаах» колхуоска холбоспута. Бу сылга Өйөм арахсар.
• 1938с. колхуос кулууба аhыллар. Бу сылтан пионерскай лаађыр тэриллэр.
• 1941с. «Туругурдуу» уонна «Кутаама» холбоhон «Туругурдуу» колхуос буолар.
• 1941с. «Лабачааны», «Түмсүү» холбоhон «Буденнай» колхуос буолар.
• 1947с. фельдшерскай пуун аhыллыбыта
• 1950с. «Буденнай», «Туругурдуу» колхуостар холбоhон «Берия» колхуос тэриллэр.
• 1951с. «Берия» колхуос аата уларыйан - «Энгельс» колхуос тэриллэр.
• 1956с. «Энгельс» уонна Түүлээх нэhилиэгин «Ворошилов» аатынан колхуостар холбоhон «Коммунизм суола» колхуос тɵрүттэнэр.
• 1958с. «Коммунизм суола», «Партизан Егоров» (Байа5антай) уонна Хоро нэhилиэгин «Маяк» колхуостара холбоhоннор «Партизан Егоров» колхуос буолбута.
• 1965с. детсад тэриллибитэ
• 1968с. оскуола иhинэн кыраайы үөрэтэр музей тэриллибитэ
• 1974с. «Партизан Егоров» колхуос «Герой Егоров» сопхуос буолбута.
• 1975с. саңа икки этээстээх оскуола тутуллар
• 1976с. «Мичээр» ВИА тэриллибитэ
• 1982с. «Кэскил» студия ВИА быhыытынан тэриллэр.
• 1986с. ЭРПОТ тэриллибитэ
• 1987с. саңа кулууп дьиэтэ тутуллубута.
• 1990с. «Герой Егоров» сопхуостан Бээрийэ отделенията арахсан «Туругурдуу» сопхуос буолбута.
• 1991с. «Туругурдуу» сопхуос «Бээрийэ» коллективнай предприятие буолар.
• 1996с. «Дьиэрэңкэй» ођо үҥкүү ансаамбыла тэриллибитэ