"Яшь журналист" электив курсыннан эш программасы

Татарстан Республикасы  Зәй   муниципаль районы «Кадер урта гомуми белем мәктәбе»

муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе

Беренче квалификацион категорияле татар теле һәм әдәбияты

укытучысы Әюпова Алсу Фаит кызының

«Яшь журналист» ЭЛЕКТИВ КУРСЫННАН ЭШ  ПРОГРАММАСЫ

2018 нче ел

АҢЛАТМА  ЯЗУЫ

    Тел байлыгы турында дәреслекләрдә бирелгән материал гына телне тиешенчә үзләштерергә мөмкинлек бирми. Шуңа күрә укучыларга дөрес язу, сүзне урынлы куллану, матур сөйләү кагыйдәләрен аңлату максатыннан ясалган әлеге эш нәтиҗәсез булмас. Бу электив курс укучыларга  белем һәм күнекмәләрне камилләштерергә ярдәм итәргә тиеш.

     “Яшь журналист” исемле электив курс атнага 1 сәгать исәбеннән 35 дәрескә исәпләнгән.

     Сөйләм, аралашу осталыгы һәрбер кеше өчен мөһим. Кызганычка каршы, хәзерге көндә сөйләм осталыгына өйрәтү өчен дәресләрдә бирелгән вакыт кына җитми. Кешеләрнең хаталы сөйләмен, басым кую кагыйдәләре, дөрес сөйләм бозылышын ишетергә туры килә. Шуңа күрә укытучыларга телне, сөйләм төзү кагыйдәләрен, дөрес әйтелешне киңрәк өйрәтү кирәк. Күренекле татар шагыйрәсе Лена Шагыйрьҗан болай дип язган: «Сүзләр үзләре турында үзләре сөйләп тора. Әмма аларның бездән яшерен серләре бар. Без гомер буе шул серләрне ачарга омтылып яшибез...»

     Курс дәвамында алынган төрле теоретик, практик белемнәр һәм фән казанышларына нигезләнеп тикшеренүләр, эзләнүләр нәтиҗәсендә, укучыларның аралашу, оештыру, иҗади сәләте дә үсә. Электив курсны тәмамлаганда, укучыларның сәләт һәм мөмкинлекләрен истә тотып, зур булмаган фәнни эш башкарырга тәкъдим ителә. Фәнни эш башкару алга таба белем алу юнәлешен, укучыларга киләчәктә үз һөнәрен дөрес сайларга ярдәм итәчәк. 

Максат:

• коммуникатив: укучыларны туган телендә иркен сөйләшергә һәм аралашырга, логик эзлекле итеп уйларга, фикерне төгәл, ачык итеп җиткерә белергә өйрәтү, балаларның иҗади сәләтләрен үстерү;
• фәнни: эпитет, гипербола, литота, метафора, метанимия, сынландыру кебек сурәтләү чаралары турында теоретик мәгълүмат  бирү;
• тәрбияви: туган телгә ихтирам, гуманлык һәм ярату хисләре тәрбияләү; әти-әниләргә, ятим балаларга шәфкатьлелек хисләре тәрбияләү; матурлыкны күрә һәм тоярга, туган як табигатен яратырга өйрәтү;  туган илең белән горурлану, аны яклау.

Бурычлар:

• Укучыларда туган телебезгә карата ихтирам хисләрен арттыру.
• Укучылар иҗатын җәелдерү.
• Укучыларның бәйләнешле сөйләмнәрен үстерү.
• Балаларның буш вакытларын файдалы һәм нәтиҗәле оештыру.
• Балаларның эстетик зәвыкларын үстерү.

Класс турында кыскача белешмә:

• укыту вакыты: 5 ел
• укучыларның саны: 10 - 15
• укучыларның яше: 11-17 яшь
• атналык сәгатьләр саны: 35
• дәресләрне үткәрү урыны: татар теле кабинеты һәм информатика кабинеты
• группаның составы: даими
• балаларны туплауның үзенчәлекләре: ирекле
• дәрес төре: группа белән

Программаны үтәүдә катнашучы турында кыскача белешмә:

1. Филологик  белемле укытучы (программаның “теория” һәм “практика” өлешләрен үтәү өчен)
2. Компьютерда эшли белүче филологик  белемле укытучы (материалны  компьютерда җыю һәм бастыру өчен)

        Укытучы алдына куелган бурыч түгәрәк утырышларын мөмкин кадәр мавыктыргыч, кызыклы итеп, төрле алымнар кулланып үткәрүдән гыйбарәт.

        Халык авыз иҗаты материалларыннан: әкият, табышмак, мәкаль-әйтемнәрдән файдалану бер үк вакытта ике бурычны үтәүгә хезмәт итә: беренчедән, алар укучыларга татар әдәбиятыннан, фольклорыннан  белешмә бирә; икенчедән, иҗади эштә файдалану өчен материал булып тора.

        Курс алдында торган иң мөһим бурычларның берсе шул: иҗади сәләтләрен үстерү максатыннан, укучылар “Ялкын” журналын, “Сабантуй” газетасын даими укып барырга, татар спектакльләрен, балалар өчен татарча телевидение һәм радио тапшыруларын карарга һәм тыңларга, яңа чыккан әдәби әсәрләр белән танышып барырга тиешләр.

     Уку елы башында балалар өчен булган вакытлы матбугатка күзәтү оештырыла. Укучыларның игътибарын газета–журналлардагы рубрика төрләренә, шигырьләрнең, мәкаләләрнең тематикасына, күтәрелгән проблемаларның актуальлегенә юнәлтү сорала. Укучылар белән эшләү барышында аларның шәхси үзенчәлекләрен истә тоту бик әһәмиятле. Мәсәлән, һәр укучыга да шигырь язу сәләте бирелмәскә мөмкин. Кемдер үзен әкият иҗат итүдә, мәкалә язуда сынап карый ала. Кемдер вакытлы матбугатта басылган материалларны туплап, эшкәртеп, мәктәптә чыгучы газета өчен әзерли ала. Шунлыктан укытучы алдында  укучыларның иҗади сәләтләрен ачу һәм үстерү буенча җитди бурыч тора.

      Укучылар сурәтләү чаралары турында хәбәрдәр белергә, аларны танырга, үз иҗатларында куллана белергә тиешләр. Бу сурәтләү чаралары белән таныштырганда җирле һәм якташ язучы-шагыйрьләрнең әсәрләреннән файдалану кулай. Әлеге алым балаларда якташлары белән горурлану хисләре уята, патриотик тәрбия бирә.

Курска йөрүче укучы  белергә тиеш:

• телдән һәм язмача бәйләнешле сөйләм төзергә;
• актуаль темага мәкалә язарга;
• якташ язучы һәм шагыйрьләрнең иҗатларын белергә,
• шигъри рифмалар уйлап табарга;
• ел дәвамында әдәбият һәм сәнгать әһелләренә кагылышлы истәлекле даталар турында хәбәрдар булырга;
• язылган материалны редакцияләргә;
• газетаны компьютерда җыя белергә.

“ЯШЬ ЖУРНАЛИСТ” КУРСЫ ӨЧЕН ТӨЗЕЛГӘН  ПРОГРАММАНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ

                         “Яшь журналист” электив курсы эшен планлаштыру

ФАЙДАЛАНЫЛГАН ӘДӘБИЯТ

1. “Зәй офыклары” газетасы, 2017-2018 нче ел саннары
2. “Көмеш кыңгырау” газетасы, 2017-2018 нче ел саннары
3. Мәкалә яза беләсеңме? Мәгариф, № 12, 1998ел, 23б.
4. Низамов И.М. Ничек әйтергә? Ничек язарга? - Казан ”Мәгариф” нәшрияты
5. “Салават күпере” журналы, 2016-2017 нче ел саннары
6. Сафиуллина Ф.С.., Ризванова Л.М.  Татар теленең омонимнар сүзлеге. - “Хәтер” нәшрияты, 2007ел
7. Хатипов Ф. Ф. Әдәбият теориясе.- Казан :”Мәгариф” нәшрияты, 2000.
8. Хәбибуллина З.Н. Сочинение язуның теориясе һәм практикасы. -  Норлат.